ادبیات کلاسیک

پادشاه ستمگری که از مردم مالیات‌های سنگینی گرفته و خزانه‌اش را پر از طلا و جواهر کرده بود، تصمیم گرفت با شکوه و جلال بسیار به قصر خارج از شهر برود و مدتی استراحت کند؛ اما در میان راه، فرشته مرگ به صورت پیرمردِ درویشی جلوی او را گرفت. پادشاه ابتدا عصبانی شد و پیرمرد را تهدید کرد؛ اما وقتی پیرمرد به او گفت که کیست و مأموریتش چیست، زبان پادشاه بند آمد. فرشته مرگ قبل گرفتن جان پادشاه چیزی به او گفت!

«حنیف» که مرد خداپرستی بود، متوجه شد در شهری به نام «هیران»، مردم درخت خشکی را می‌‏پرستند. او تصمیم گرفت به آنجا برود و درخت را قطع کند و با تبرش به راه افتاد. در میان راه، شیطان خود را به صورت پیرمردی درآورد، به حنیف نزدیک شد و از او خواست که به آن شهر نرود. حنیف نمی‎دانست آن پیرمرد کیست؛ اما می‎خواست آن کار را انجام دهد. آن‌ها با هم گلاویز شدند و حنیف پیرمرد را به زمین زد. پیرمرد از او خواست... .

«سعید» جوان زحمتکشی بود که از صبح تا شب در مزرعه‎ پیرمردی کار می‏‌کرد و البته پول خوبی هم می‏‌گرفت؛ اما از زندگی‎اش راضی نبود و همیشه گِله و شکایت می‎کرد که چرا باید این همه کار کنم و چرا نباید مثل صاحبِ مزرعه پولدار باشم. دوستش سعی می‏‌کرد به او بفهماند که بدون زحمت و کار نمی‎توان پولدار شد؛ ولی سعید خوش‌حال نبود تا اینکه روزی درویشی که از دوستان صاحبِ مزرعه بود، به دیدن او آمد. او شاهد تلاش و زحمت زیاد سعید بود و... .

حاکم مرد خوبی بود. او سعی می‏‌کرد مردم از او راضی باشند. مالیات‌ها را کم کرده بود و شب‌ها به مردم سرکشی و به وضع آن‌ها رسیدگی می‌کرد. روزی یکی از دوستان قدیمی حاکم که تاجر بود، به دیدن او آمد. حاکم از دیدن او بسیار خوش‌حال شد، او را به اتاق مخصوص خودش برد و مشغول پذیرایی از او شد. هنگامی‎که سخت سرگرم صحبت بودند، چراغ روی طاقچه خاموش شد و... .

پادشاه قدرتمندی بر کشور پهناوری حکومت می‏‌کرد. روزی از کشور همسایه، جامِ جواهرنشانی برایش آوردند. جام بی‌نظیر و بسیار زیبا بود و پادشاه خیلی زود به آن علاقه‎مند شد؛ اما وقتی نظر وزیرش را پرسید، متوجه شد که او مخالف نگه داشتن آن است. وزیر معتقد بود که ممکن است جام گم شود و دردسر زیادی درست کند یا بشکند و پادشاه را ناراحت کند؛ اما پادشاه مطمئن بود که می‎تواند به خوبی از آن نگهداری کند. او دستور داد جام را در جای بلندی بگارند و مراقبش باشند. روزی... .

«عبدالله» مرد ثروتمندی که به بخشش مشهور بود، بیشتر روزگارش در سفر می‏‌گذشت. روزی از دور نخلستانی را دید که مرد سیاهپوستی نگهبان آن بود. عبدالله همان‎طور که آرام به نخلستان نزدیک می‎شد، دید مردی برای نگهبان سه قرص نان آورد و به او داد. در همان موقع سگی به نگهبان نزدیک شد. او گرسنه بود. نگهبان یکی از نان‌ها را به سگ داد. سگ آن را خورد؛ اما دوباره به مرد نگاه کرد و دُم تکان داد. نگهبان نخلستان، نان دوم را هم به سگ داد؛ ولی سگ هنوز گرسنه بود... .

«ابومالک» تاجری بود که اجناس مختلف را از شهرهای دورو نزدیک می‌‏خرید و می‎فروخت. او خدمتکارانش را به شهرها می‎فرستاد تا درباره اجناس گوناگون پرس‌وجو کنند و به او خبر بدهند. روزی یکی از خدمتکارانش خبر داد که مزرعه‌های نیشکر را آفت زده است و شکر نایاب می‎شود. ابومالک به مغازه تاجر شکر رفت و تمام شکرها را خرید و... . ابومالک با خرید شکرها سود بسیار خوبی کرد؛ اما خوش‌حال نبود و دلش راضی نمی‎شد به آن پول دست بزند. او نزد تاجر شکر رفت و... .

مردی به نام «حامد» برای دادخواهی نزد پادشاه رفت و در میان حرف‌هایش، چیزی گفت که پادشاه خوشش آمد و از او خواست تا هرروز به قصر برود و آن سخنان را تکرار کند و برای این کار حقوقی هم در نظر گرفت. حامد هر روز به قصر می‌‏رفت و پادشاه او را گرامی می‎داشت؛ اما بعد از مدتی مشاورِ شاه به حامد حسادت کرد و نقشه‎ای کشید تا او را از چشم شاه بیندازد و... .

داستان‌های این کتاب درباره ضحاک است که از زبان خودِ او روایت می‌‏شود. او در غاری سرد و تاریک به بند کشیده شده است و در تنهایی به کرده خود می‌اندیشد؛ به پدرش «مرداس» که چطور او را قربانی خودخواهی خود می‌کند و اینکه چطور جانشین او می‌شود و بر تخت سلطنت می‌نشیند. سپس از جمشید می‎گوید که غرور او را فرا می‎گیرد و خود را آفریننده همه خوبی‌ها و زیبایی می‎داند، از «ارمایل» و «گرمایل»، دو جوان ایرانی که می‌خواهند جلوی بیدادگری او بایستند، از خواب دیدنش و... .

یکی از چالش‌های اساسی فلسفه برای کودکان در ایران، بیگانه بودن محتوای این حوزه است. از دیرباز، مثنوی یکی از گنجینه‌های داستان‌گویی در ایران بوده است. مولانا در این کتاب مفاهیم مورد نظر خود را در قالب شعر و به شکل داستان بیان می‎کند و خواننده را در مسیر تفکر درباره کشف نمادهای داستان و رمزگشایی آن‌ها به حرکت وا می‎دارد. کتاب حاضر به همراه راهنمای آموزشی تسهیل‌گران برای کودکان دوره متوسطه اول به نگارش درآمده است.