درس‌کاوی

نویسنده در این کتاب شرح زندگی، عقاید، مراحل طراحی برنامۀ درسی، مفاهیم کلیدی و اندیشه‌های سازمان‌دهندۀ بیست و سه پژوهشگر حوزۀ مطالعات درسی از جمله هیلدا تابا، کامرون مک‌ کارتی، جان فرانکلین و باربارا اس میترانو را مطرح می‌کند. یکی از شاخه‌های آموزش و پرورش در هر کشوری، مطالعات برنامۀ درسی است. هدف این رشته شناسایی، کشف و بیان پدیده‌های پیچیدۀ آموزشی و تربیتی است.

کتاب درسی منبع اصلی آموزش به شمار می‌رود و به همین جهت تحلیل محتوای آن به منظور کمک به رفع ضعف‌ها و موانع یادگیری، لازم و ضروری است. کتاب حاضر در 9 فصل ابتدا دربارۀ محتوای کتاب‌های درسی و نقش مهم آن‌ها توضیحاتی می‌دهد. سه فصل بعدی کتاب «تحلیل محتوای ارتباطی»‌ است و چهار فصل بعد «تحلیل محتوای توصیفی». هر فصل مثالی از تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دورۀ ابتدایی را پی‌ می‌گیرد و در انتهای آن مطالبی با عنوان «کاربرد بیشتر» ارائه شده‌اند. همچنین، در هر فصل، مباحثی که جنبه‌های نظری نمونۀ تحلیل‌شده را پوشش می‌دهند، در کادر قرار گفته‌اند. فصل آخر کتاب جمع‌بندی هفت مدل تحلیل محتوای فصل‌های قبلی است که به صورت زبان‌شناختی و گرافیکی ارائه شده‌است.

درس‌کاوی مشاهدۀ دقیق‌ و جزئی و برنامه‌ریزی شده‌ فرایند آموزش و یادگیری است که در هر کلاس یا جلسۀ درسی شکل می‌گیرد. مفهوم درس‌کاوی در حوزۀ آموزش‌وپرورش در ژاپن پیشینۀ تاریخی دیرینه دارد؛ اما در ایران، نخستین بار است که این الگو برای پژوهشگران عرضه می‌شود. در این کتاب به محورهای واکاوی درس، مانند آنچه معلم قصد دارد تدریس کند و آنچه دانش‌آموزان یاد می گیرند، روش‌های ارتباط در کلاس‌ درس، گفت‌و‌شنودهای دانش‌آموزان در فرایند تدریس، شیوۀ مواجهۀ معلم با اشتباه دانش‌آموزان و تأکید بر پاسخ یا پرسش پرداخته شده است.