عقل‌گرایی

این کتاب، جلد چهارم از مجموعه‌ی «حکمت ناب»، گفتارهای معارفی و تربیتی اندیشمند فقید و استاد برجسته اخلاق، «آیت‌الله حائری شیرازی» است که با نگاهی نو و حکمت‌آمیز، به دین و آموزه‌های اسلامی می‌پردازد و با بیانی بدیع، اهمیت، ثمرات و شیوه‌های بالندگی تفکر را گوشزد می‌کند. نویسنده در این کتاب مباحثی چون «رابطه تفکر و نیاز»، «اندیشه؛ عامل ایجاد تحول»، «اصالت تشخیص عقل»، «تفاوت تفکر و حدیث نفس»، «تفاوت فکر و خیال»، «رابطه تفکر و تعقل»، و... را مورد واکاوی قرار می‌دهد.

یکی از اتفاقات مهم دوران ظهور که در روایات از آن خبر داده شده است، مسئله جمع و کامل شدن عقل انسان‌هاست. پژوهش حاضر به دنبال آن است که معنای عقل یاد شده در روایات را بیان کند، ابزار و چگونگی جمع و کامل‌شدن عقل را بیابد، میزان تأثیر عقلانیت در جهان پیش و پس از ظهور را آشکار نماید و آثار معرفتی و اخلاقی کامل‌شدن عقل را بررسی کند.

وحی و عقل مهم‌ترین منابع شناخت آدمی هستند که میزان اعتبار ، جایگاه و نسبت هر یک با هم از دیرباز مورد پرسش اذهان کنکاشگر بوده است. این نوشتار در عین حال که به عقل و معارف بشری برای یررسی نسبت عقل و دین توجه می‌کند، کوشیده است با محوریت قرآن و کلمات معصومان به کشف رابطه وحی و عقل، تعیین جایگاه عقل در دین‌شناسی، کارآمدی‌ها، موانع و عوامل شکوفایی عقل بپردازد.

نویسنده در این کتاب با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی به بررسی مبانی، اهداف، اصول و روش‌های تربیت عقلانی براساس معارف قرآنی می‌پردازد. در این راستا، تفاوت‌های عقلانیت غربی با عقل‌گرایی از منظر قرآن آشکار و رابطه دین و عقل، عقل و علم و آزادی عقل و علم تبیین می‌شود.