علم کلام

دوران حیات شیخ صدوق مصادف با سال‌های آغازین غیبت کبری و پیدایش شک و حیرت در برخی از لایه‌های جامعه شیعی بود و از طرفی ظهور حکومت آل‌بویه در این عصر، فضای گفت‌و‌گو و ورود به عرصه‌های اجتماعی را برای شیعیان فراهم نمود. شیخ صدوق در چنین برهه حساس و سرنوشت ساز، با شیوه‌ای متن‌محور به تنظیم، تدوین و دفاع از باورهای کلامی پرداخت. در این کتاب در کنار معرفی کامل شیخ صدوق، محتوای اندیشه‌های کلامی شیخ به تفصیل بررسی می‌شود و در یک نظام پیوسته ارائه می‌گردد.

بر اساس اصل امتناع التسلسل در فلسفه بسیاری از مباحث نظیر محال بودن تسلل علل نامتناهیه اثبات می شود. اثر حاضر به تحقیق در دو بخش« قیاس اقترانی و قیاس استثنایی» و در راستای اهمیت مسأله امتناع التسلسل در مباحث کلامی نگاشته شده است.

از نظر اسلام، آنچه در قلمرو ایمان است، آموختنش به همه افراد به صورت فرد به فرد واجب عینی است و به یقین باید جزو قلمرو آموزش و تعلیم و تفکر منطقی قرار گیرد. بر همین اساس، اصول دین یک امر تحقیقی است نه تقلیدی. این کتاب آرا و اندیشه‌های استاد شهید مرتضی مطهری درباره کسب شناخت و معرفت درباره موضوع قدیمی علم کلام، یعنی اصول دین و عقاید، به معنای خاص خود و مسائل مربوط به هر یک از آن‌ها را دربرمی‌گیرد.

آنچه در این کتاب مورد نظر است، بررسی دیدگاه‌های جامعه‌شناسان دین درباره خاستگاه و منشأ دین و کارکردهای آن با رویکرد کلامی است. در این میان، مبادی معرفتی و روش‌شناسی مطالب مهم تشریح و پارادایم‌های مطرح در این حوزه، در نگاهی تطبیقی و نقادانه، به بحث گذارده شده‌اند.

تفسیر قرآن پس از ادبیات عربی، بر مباحث اعتقادی و مبانی کلامی استوار است. در این اثر مبانی کلامی شیخ طوسی به عنوان نمونه برترین تفسیر شیعی و بررسی حدود تأثیرگذاری آن در تفسیر آیات قرآن آمده است. این پژوهش اثری میان‌رشته‌ای به شمار می‌آید که رابطه دوسویه کلام و تفسیر قرآن را آشکار می‌کند و مقام علمی شیخ را در این دو حوزه مشخص می‌کند.

در این مطالعه دوران زندگی حرفه‌ای عبدالله نورانی، استاد فلسفه و کلام، مصحح و کتاب‌شناس بررسی می‌شود. تصحیح متن «اجوبه‌المسائل‌النصریه» اثر خواجه نصیرالدین طوسی و «حمدیه» اثر محمد عاملی از جمله فعالیت‌های نشری این روحانی اهل فرهنگ است که برای نشر دانش، دانشگاه را انتخاب کرده بود. تلاش اصلی وی احیای میراث دانشمندان قدیم بوده است.