مستندنگاری

دکتر عبدالحمید دیالمه در زمره نام‌آوران گمنامی است که تاکنون کاری در شأنشان انجام نشده است. کمتر انقلابی‌ای در حد شهید دیالمه ناشناخته مانده است. شهید دیالمه با طرح مباحثی چون: انسان خلوت و خلوت انسان، طراح هدایتی، مذهب در بوته تاریخ، انسان درقالب زمان، الیناسیون (از خود بیگانگی جامعه) و.... در پی ترسیم انسان‌شناسی اسلامی و نقش مذهب در زندگی آدمی بود. او برای اولین بار در سطح دانشگاه از صیرورت انسان بر صراط مستقیم سخن گفت و با طرح ضوابط حرکت بر این راه از جمله زهد و آزاداندیشی، صبر، توکل، شفاعت، فقر، قضا و قدر، امام و انتظار، مفاهیم اصیل و دقیق شیعی و تفاوت آن با مفاهیم دیگر را بازخوانی کند، تا هم نقشه راهی که قرآن کریم برای سعادت انسان بیان داشته ترسیم شود و هم نشان دهد که دغدغه‌ها و دل مشغولی‌های او از سنخ دیگری است. این کتاب سعی دارد این شهید بزرگوار را به تمام جوانان انقلابی معرفی کند.

کتاب «شب بی‌قراری من» زندگی‌نامه شهید مدافع حرم، احمد گودزری می‌باشد که در روز اول فروردین سال 1357 در شهرستان بروجرد به‌دنیا آمد. وی تابستان‌ها کار می‌کرد که خرج تحصیلش را دربیاورد و این‌گونه کمی فشار را از دوش پدرش بردارد. شهید گودرزی عضو لشکر 27 محمد رسول‌الله (ص) بود که در تاریخ 17 اسفند 1394 در شهر حلب سوریه به شهادت رسید. این کتاب به شرح زندگی تا شهادت این شهید بزرگ می‌پردازد که می‌تواند بهترین الگو برای نوجوانان و جوانان نیز باشد.

این کتاب به روایت‌هایی از خانوادۀ شهید، دوستان و همرزمان شهید ابراهیم خلیلی می‌پردازد. ‌مریم عرفانیان در این اثر تلاش کرده تا به دور از تخیل و خلق روایت به کشف لایه‌های درونی و زندگی شهید بپردازد با این حال در بخش مقدمه نوشته است: «میزان وفاداری به حقیقت و مستندات زندگی شهید در این کتاب بیش از نود درصد است و تخیل اندک؛ چرا که مفهوم ابراهیم خلیلی را در خاطرات واقعی مردم این زمانه یافتم.» این کتاب گذشت و مقاومت را به خوانندگان می‌آموزد و آنان را از دِینی که به گردن دارند مطلع می‌سازد.

این کتاب به روایت هشت شهید مدافع امنیت سال 1388 تا به امروز پرداخته است. ماجرای اول کتاب به زندگی از کودکی تا شهادت محمدحسین حدادیان، ماجرای دوم: شهید پرویز کرم‌پور، ماجرای سوم: شهید عباس خالقی، ماجرای چهارم: شهید حسین اجاقی زنوز، ماجرای پنجم: شهید سیدعلیرضا ستاری، ماجرای ششم: شهید حسین غلام‌کبیری، ماجرای هفتم: شهید حسین تقی‌پور و ماجرای هشتم: شهید روح‌الله عجمیان پرداخته شده است.

کتاب بالاتر از ارتفاع مستند زندگی‌نامه فرمانده جانباز و آزاده شهید مجید داودی راسخ است. این کتاب از کودکی تا شهادت این فرمانده شهید پرداخته است. ویژگی بارز این فرمانده شهید این هست که در همان دوران جنگ غیر از جانباز شدن، اسیر هم می‌شوند و همان سال‌ها در تبادل اسرا آزاد و وقتی به ایران برمی‌گردد، با اینکه شرایط جسمی‌شان به نحوی بود که می‌توانستند پشت جبهه خدمت کنند، اما باز هم به خط مقدم می‌روند و در نهایت به شهادت می‌رسند.

مصطفی چمران ساوه‌ای، سیاستمدار، فیزیک‌دان و نظامی ایرانی و عضو نهضت آزادی ایران بود. او وزیر دفاع، نماینده دوره نخست مجلس شورای اسلامی، از فرماندهان جنگ ایران و عراق و بنیان‌گذار ستاد جنگ‌های نامنظم بود. چمران در 31 خرداد 1360 که برای سرکشی، معرفی و توجیه فرمانده جدید محور به جای ایرج رستمی به دهلاویه رفته بود بر اثر اصابت ترکش خمپاره 60 از ناحیه پشت سر زخمی شد و در همان روز به شهادت رسید. کتاب حاضر به صورت کامل و موجز زندگینامه این فرمانده شهید را روایت می‌کند.

کتاب حاضر گزیده‌ای از سخنرانی‌ها و دست‌نوشته‌های شهید چمران دربارۀ لبنان است. شهید چمران چه در لبنان و چه در ایران، همواره از اینکه چرا واقعیت‌ها بر همگان روشن نیست رنج می‌برد و سعی می‌کرد حقایق را برای مردم بیان کند. او حقایقی را بیان می‌کند که در هیچ کتاب تاریخی نخوانده‌اید. در این کتاب می‌خوانیم: «من آمده‌ام که فریاد ضجه‌آلود شیعیان لبنان را در زیر آسمان بلند ایران طنین‌انداز کنم. من آمده‌ام تا وجدان خفته انسان‌های متعهد و مسئول را بیدار کنم. من آمده‌ام که از دردها و محرومیت‌ها، ظلم‌ها، ناله‌های نیمه‌شب، آه‌های سحر بگویم و اشک یتیمان، ضجه دردمندان، آه بیوه‌زنان، سوز دل‌سوختگان را بازگو کنم...»

این کتاب مجموعه دست‌نوشته‌های شهید دکترچمران در یک مرور زمانی است. بنابراین این مجموعه دست‌نگاشته‌های تاریخ‌دار دکتر چمران است که در طول سالیان دراز، دربارۀ مطالب مختلف و در نقاط گوناگون نگاشته شده است، ولی در همۀ آن‌ها با وجود اختلاف زمان و مکان یک خط مستقیم الهی به خوبی قابل بررسی است، که همه‌جا، همه‌وقت و همه‌عمر خود را عاشقانه و عارفانه به دنبال راه علی و حسین و بدون ترس و هراس از طاغوت‌ها و قدرت‌های شیطانی و مصلحت‌طلبی‌ها طی نموده است و از ابتدا به نور پرفروغ و تابان شهادت چشم دوخته و در پایان نیز به این پرواز و آرامش ملکوتی دست می‌یابد.

در این کتاب، شرح عملیات نظامی روز 26 آبان 1359 (مصادف با شب تاسوعا) که به آزادسازی سوسنگرد از محاصره و بیرون‌راندن نیروهای عراقی منجر شد، از قول شهید دکتر چمران روایت می‌شود. این عملیات پیروزمندانه به وسیله ستاد جنگ‌های نامنظم، متشکل از نیروهای داوطلب مردمی به فرماندهی شهید چمران انجام شد. در ضمن بخشی از کتاب به نیایش‌های شهید چمران اختصاص دارد و در صفحات پایانی نیز عکس‌هایی از شهید چمران به چاپ رسیده است. این کتاب مخاطبان را با ابعاد پنهانی از شخصیت این قهرمان مبارز آشنا خواهد کرد.

کتاب "آسمان‌شناس" به شرح روایت‌های خانواده، یاران و هم‌رزمان شهید حسن آبشناسان پرداخته است. این کتاب در ابتدا با مصاحبه و گفت‌و‌گو با خانواده شهید شروع و در ادامه با مصاحبه با یاران و هم‌رزمان و فرماندهان ارتش و سپاه ادامه یافت و در آخر نیز با دریافت و الصاق عکس‌ها و دست‌نوشته‌های این شهید والامقام، کتاب آسمان‌شناس آماده شد. امید است که با خوانش این کتاب، یاد آن شهید والامقام و شجاع را گرامی داشته و این خدمت مقبول درگاه خداوند و عنایت شهید عزیز واقع گردد.