تاریخ علم

«ساموئل لانگ هورن کلمنز» در ۱۸۳۵ در مرز ایالت میسوری آمریکا در روستای فلوریدا با کلبه‌های چوبی پراکنده به دنیا آمد. پدرش قاضی بخش و تاجری کوچک و اصالتاً اهل ویرجینیا بود که درس حقوق خوانده بود. در ۱۲سالگی پدرش فوت کرد و ساموئل مجبور شد در چاپخانه‌های محلی پادویی کند و بعد در روزنامه‌ای که برادرش دایر کرده ‌بود، ابتدا حروفچین و سپس چاپچی شد. صفحاتی از روزنامه به مقالات طنزآمیز اختصاص داشت که ساموئل آن‌ها را می‌نوشت. در ۱۸ سالگی به سنت لوئیس بزرگ‌ترین شهر ایالت میسوری رفت و... . او بعدها نام مستعار «مارک تواین» را برای خود انتخاب کرد.

مجموعه کتاب‌های زندگی یک دانشمند، زندگی‌نامه بیش از سی و سه دانشمند غربی را معرفی می‌کند. کتاب حاضر که آن را در شش فصل می‌خوانید از همین مجموعه است که به معرفی چالز داروین واضع نظریه تکامل پرداخته است. این نظریه مخالفان زیادی دارد و شواهدی در رد آن ارائه شده است؛ امادر هر حال اثر زیادی بر علم خصوصاً زیست‌شناسی برجا گذاشته است.

دهه‌های پایانی قرن بیستم شاهد پیشرفت عظیمِ ظهور رایانه و اینترنت بود. ریزتراشه‌ها، کنترل ماشین‌ها، سرگرمی‎ها، آموزش و حتی کارهای خانگی را برعهده گرفتند؛ اما پیشرفت‌های دیگری نیز صورت گرفت، ازجمله رمزگشایی از ژنتیک انسان.اولین رایانه‌ها، رایانه‌های شخصی، شبکه جهان‌گستر، لیزر، شاتل‌های فضایی، نیمه‌رساناها، شبیه‌سازی و مارپیچ دی. ان. ای از جمله مطالب دیگری است که در این کتاب به آن‌ها پرداخته شده است.

این کتاب پیشرفت علم و فناوری را از اولین دوران تاریخ بشر تا حدود سال ۵۰۰ میلادی را بررسی کرده است. در پایین هر صفحه، جدولی زمانی آورده شده است که کل این دوره را پوشش می‎دهد. این جدول رویدادها و پیشرفت‌های اصلی و مهم را فهرست کرده که بنابر دسته‌بندی رنگ‌آمیزی شده‎اند. اختراع چرخ، آغاز نوشتن وبه کار بردن اعداد، کشاورزی و طب، ساختن اهرام، ساخت فلزات، استفاده از تقویم و ساخت جاده و آبراهاز فصل‌های این کتاب است.

قرن هفده تحت‌تأثیر متفکرانی مانند «گالیله» و « نیوتن» و »کوپرنیک» بود، مردانی که علاوه‎بر داشتن تفکر، برای صورت‎بندی قوانین از مشاهده و آزمایش استفاده می‏‌کردند، قوانینی که امروزه هم پذیرفته شده‌اند.تا پیش از این دانشمندان غربی، به روش‌های علمی مدرنتوجه چندانی نشان نمی‌دادند.در این کتاب به کشفیات و اختراعاتی که موجب گذر به دنیای جدید و ستون پیشرفت‌های بعدی جهان شدند پرداخته شده است. استفاده از دستگاه چاپ و تلسکوپ، فشارسنج، منشور و ساعت و تأثیراتی که در جهان علم و فناوری گذاشتند موضوع این جلد از کتاب است.

این کتاب از مجموعه داستان‌های شگفت‌انگیز علم است که می‌کوشد داستان علم و فناوری را بازگویی ‏‌کند. جدول‎های زمانی که در پایین صفحات آمده‎اند، پیشرفت‌های اصلی و مهم هر دوره را نمایش می‎دهند. جدول زمانی موضوعی نیز در هر فصل اطلاعاتی تفصیلی‌تر به دست می‏‌دهد. «ذوب آهن»، «موتوربخار» و «راه‎آهن»، از مطالب کتاب است.

علم در نیمه قرن اول بیستم، زندگی همه را دگرگون کرد. جهان تحت تأثیر شیوه‎های تازه حمل‌ونقل کوچک شد. ارتباطات، انبوه مردم را به یکدیگر نزدیک کرد. دانشمندان به کشف توان ذراتی پرداختند که به قدری خرد و ریز بودند که هیچ‎کس آن‌ها را ندیده بود. این کتاب تاریخ علم و فناوری را بازمی‌گوید‌ و دارای عکس‎ها و تصویرهای مکملِ تحقیقات و اطلاعات تاریخی است و اسنادی از منابع اصلی همراه با پرسش‌هایی مبتنی بر سند دارد و ستون‌های فرعی دربردارنده توضیح‌هایی بیشتر برای کمک به درک بهتر.

امروزه مورخان فهمیده‎اند سده‌های میانه درواقع دوره‎ای بوده که در آن قدم‌های بزرگی به سوی فناوری عملی برداشته شده است، فناورهایی مثل آسیاب بادی برای آرد کردن غلات. در اوایل این سده‌ها، کاغذ در چین اختراع شد و... . در این کتاب برای توصیف پیشرفت در فناوری و دانش علمی، از سال ۵۰۰ تا حدود ۱۵۰۰ میلادی، از جدول زمانی استفاده شده است. جدول زمانیِ پیوسته‎ای از کل دوره در زیر تمام صفحه‌ها آورده شده است. «علوم اسلامی»، «ساخت کاغذ»، «نیروی باد» و « پیشرفت در ریاضیات» از جمله مطالب این کتاب است.

آشنایی با مخترعان و ایده‌های شگفت‌انگیز آنان برای نوجوانان لذت‌بخش و الهام‌بخش است. نویسنده شرح زندگی دانشمندان را از دوران باستان تا قرن‌های اخیر پی‌گرفته است و غیرمستقیم بخش‌هایی از تاریخ علم و پیشرفت‌های علمی را بازگو کرده‌است. ارسطو، گالیله، نیوتن، مایکل فارادی، داروین، مندل، پاستور، ماری کوری و اینشتین در این کتاب معرفی شده‌اند. مخاطب، در ضمن مطالعۀ این کتاب، ویژگی‌های دانشمندان را می‌شناسد.

تاریخ ادبیات ایران بزرگان بسیاری را در خود پرورده‌ است که یکی از آنان پروین‌اعتصامی، شاعر بزرگوار، است. کتاب حاضر از مجموعه‌ای چندجلدی، مخاطب نوجوان را با سرگذشت پروین اعتصامی، این انسان بزرگ و مؤثر در تمدن ایران اسلامی و تاریخ معاصر کشور، آشنا می‌کند. در ابتدای کتاب، شرح یکی از شعرهای پروین به نثر و سپس شرح زندگی شخصی او آمده است.