علوم تربیتی

مدرسه‌های یادگیرنده فضایی امن برای دانش آموزان فراهم می‌کنند تا کل مجموعۀ مدرسه بتوانند لذت یادگیری را در کنار هم تجربه کنند. کتاب حاضر به موضوع خلق محیط یادگیرنده در کلاس، مدرسه و جامعه می‌پردازد و مقدمات ایجاد این محیط را ذکر می‌کند. همچنین، با مثال‌های عینی، نشان می‌دهد مدرسه‌ها چگونه با استفاده از ابزار، تکنیک‌ها و منابع ارائه‌شده در این کتاب می‌توانند رشد و تغییر کنند و خود را با تغییرات و چالش‌های دنیای امروز تطبیق دهند.

تاریخچه و پیشینۀ آموزش و پرورش در ارومیه، تاریخ آموزش و پرورش به سبک جدید را نیز تا حدودی می‌نمایاند. این کتاب، به قصد بیان تاریخ آموزش و پرورش ارومیه، ابتدا مختصری از آموزش و پرورش دوران باستان سخن می‌گوید. تاریخ آموزش و پرورش ایران بعد از اسلام، و نقش مکتب‌هاو مسجدها و حوزه‌های علمیه در آن زمینه، تا شکل‌گیری دارالفنون‌ و تغییرات نظام‌های آموزشی، از دیگر مباحث این کتاب هستند. فعالیت مدرسه‌های خارجی و تغییر و تحولات آن‌ها با توجه به انقلاب‌های ارومیه، و اقدامات مدیران کل در آموزش و پرورش ارومیه، و همچنین تأثیر وزیران آموزش و پرورش، از ابتدا تاکنون، بحث‌های اختصاصی کتاب را شکل می‌دهند.

محور اصلی این کتاب آموزش روش تدریس بر مبنای رویکرد ساختار گرایی یا مفهوم‌سازی از طریق درگیری ذهنی و شیوه‌های آن به معلمان است. کتاب در هفت فصل انواع روش‌های تدریس، تدریس تأثیرگذار ، ارزیابی یادگیری و شکاف تحقیق و عمل را مطرح می‌کند. مؤلفان ضمن تشریح انواع روش‌های یادگیری دانش آموز محور به مقایسۀ انواع روش‌ها، مزایای هریک و دلایل مقاومت معلمان در بهره‌گیری از روش‌های جدید می‌پردازند و همچنین راهکارهایی را ارائه می‌کنند.

نویسنده در کتاب حاضر در یازده فصل مهارت‌های زندگی ازجمله شناخت خصوصیات نوجوان، آشنایی با مشکلات روانی و اجتماعی، اصول اولیۀ پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، تفکر نقادانه و خلاق، کنترل خشم، مقابله با استرس، منابع یاری‌رسان، خودآگاهی و همدلی، حل مسئله و تصمیم‌گیری مؤثر، جرأت‌مندی و برقراری ارتباط مؤثر ویژۀ والدین را بررسی می‌کند. نویسنده از نمودار، شکل و جدول برای نوشتن نکات توسط والدین استفاده کرده است. در ادامه فعالیت‌هایی با ذکر اهداف و مراحل انجام آن گنجانده شده است.

در این کتاب مهارت‌های زندگی ازجمله مهارت خودآگاهی و همدلی، حل مسئله و تصمیم‌گیری مؤثر، جرأت‌مندی، برقراری ارتباط مؤثر، مقابله با استرس، کنترل خشم و تفکر نقادانه و خلاق ویژۀ دانش‌آموزان بررسی می‌گردد. در هر فصل پس از بیان مثال‌های واقعی از اتفاقات روزمرۀ زندگی، نکات و اهداف مربوط به آن مهارت به صورت موردی آمده است. در ادامه یک یا چند فعالیت فردی یا گروهی برای انجام مهارت‌ها گنجانده شده است. نویسنده از نمودارها، جدول‌ها و شکل‌ها برای طراحی فعالیت‎ها استفاده کرده است.

این کتاب در بارۀ یکی از معلمان و شخصیت‌های علمی و تربیتی آموزش و پرورش به نام آقای عبدالمجید رشید پور است. در ابتدا مصاحبه‌هایی با چند نفر از مربیان آموزش و پرورش، کارشناسان، اساتید و معلمانی که از نزدیک با ایشان همکار بوده‌اند آورده شده است. بخش دیگر به معرفی آثار و بخش‌هایی از کتاب‌ها و مقاله‌های این معلم اختصاص دارد. در پایان کتاب داستان‌های تربیتی و یا خاطراتی از این معلم نقل قول شده است.

موضوع اصلی کتاب حاضر نقش و جایگاه آموزش و پرورش و دانشگاه در تربیت دینی، سیاسی و اجتماعی، و نیز تربیت علمی است. موضوعات دیگری مثل آشنایی با چگونگی به قدرت رسیدن استعمار، به خصوص انگلیس، سیر تاریخی علم در غرب، چگونگی تشکیل کشور آمریکا، سیر تحول علمی در جهان، اصول، آرمان‌هاو ریشه‌های انقلاب اسلامی، انتخابات، جنگ لبنان، حملۀ عربستان به یمن، انرژی هسته‌ای و تحریم‌های ایران، همه از بیانات رهبر انقلاب استخراج و در این کتاب عرضه شده‌اند.

نویسنده در این کتاب علاوه بر ارائۀ مفاهیمی ازجمله روایت،‌ روایت‌نگاری و روایت‌پژوهی به آموزش پژوهش‌روایی نیز اشاره کرده است. "روایت‌پژوهی" آموختن از تجربیات ثبت شدۀ دانشجو - معلم در دورۀ کار ورزی - معلم و یا معلمان در کلاس درس است. این کتاب در پنج فصل تألیف شده است. در فصل اول مباحثی ازجمله روایت‌نویسی و اهداف آن و پیشینۀ کارورزی بررسی می‌گردد. در فصل دوم ابزارهای گردآوری اطلاعات و فرایند تحلیل داده‌ها بررسی شده است. فصل سوم انواع کدگذاری، مراحل کدگذاری، ویژگی‌های مفاهیم و مضامین و یک الگوی کدگذاری آمده است. در فصل چهارم فرایند تحلیل ساختاری و تحلیل سه‌بُعدی ارائه شده است و در فصل پنجم همکاری با مشارکت‌کنندگان، استفاده از نقل قول‌ها، محدودیت‌ها و مخاطرات پژوهش‌روایی مطرح شده و راهبردهای ارزشیابی یادگیری درس روایت‌پژوهی پیشنهاد شده است.

این کتاب آسیب های اجتماعی جوانان ، ازجمله مصرف مشروبات الکلی را که به تهدیدی جهانی تبدیل شده مورد بررسی قرار داده است. در ابتدا، درآمدی بر واژه‌شناسی، سابقۀ تقنینی و تحریمی مشروبات الکلی آمده و در ادامه علل گرایش جوانان به مصرف مشروبات الکلی و نیز تأثیر الکل بر بدن از لحاظ پزشکی ، از لحاظ حقوقی و انواع مسائل مرتبط با مشروبات الکلی مطرح شده است.

شناخت وظایف و ویژگی‌های یاددهنده به معلم کمک می‌کند بهتر به تدریس بپردازد. این کتاب در سه فصل این ویژگی‌ها را در دو دستۀ کلی (عمومی و اختصاصی) بررسی می‌کند. در فصل اول، مباحثی مثل شناخت خود، نظریه‌های یادگیری، ارتباط و تأثیر آن در یادگیری، اهمیت زمان و شناخت ابعاد و سبک‌های یادگیرنده مطرح می‌شوند. در فصل دوم نیز اصول کلی آموزش و روش‌های تدریس مورد نظر بوده‌اند. طبقه‌بندی اهداف آموزشی، آزمون‌های پیشرفت تحصیلی و عملکردی، و شرایط اجرای آزمون‌ها نیز در فصل آخر عنوان شده‌اند.