علوم تربیتی

اقدام‌پژوهی روش تحقیق نظام‌مند است که توانمندی‌های افراد را در طرح مسئله، جمع‌آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل، نتیجه‌گیری و تصمیم‌گیری برای رفع یا کاهش مشکل در حوزه شغلی افزایش می‌دهد. این اثر مجموعه‌ای از مقالات و فعالیت‌های تعدادی از معلمان را در بر دارد که در قالب اقدام‌پژوهی و پیرامون مشکلات آموزشی و یادگیری مکتوب شده‌اند.

تفکرپژوهی و تقویت علمی پژوهشی معلمان و دانش‌آموزان نیازمند توسعه فعالیت‌های تحقیقی نظام‌مند است. این نوشتار حاصل تلاش معلمانی است که برای بهبود تدریس و رفع مشکلات فرا روی یادگیری دانش‌آموزان، به روش اقدام‌پژوهی فعالیت‌های خود را مکتوب کرده و با شناسایی و معرفی مسائل، راه‌حل‌هایی ارائه نموده‌اند.

جایگاه مطالعه و پژوهش در فرآیند آموزش و پرورش انکارناپذبر است. گسترش طرح‌هایی در این زمینه شکوفایی استعدادهای بالقوه دانش‌آموزان را در پی خواهد داشت. این نوشتار شامل مقاله‌هایی است که چند تن از معلمان تحقیقات خود را در قالب اقدام‌پژوهی ارائه کرده‌اند. مشکلاتی را در حوزه آموزش و پرورش و یادگیری دانش‌آموزان شناسایی، تحلیل و برای رفع آنها پیشنهادهایی ارائه داده‌اند.

اکثر معلمان با مشکل افت کمی و کیفی یادگیری دانش‌آموزان روبه‌رو هستند. در عرصه انتقال دانش مسائلی پیش می‌آید که شناسایی و معرفی آن می‌تواند برای رفع و بهبود کیفیت آموزش مفید واقع شود. این جستار حاصل تلاش چندی از معلمان است که مسائل و مشکلات آموزش و تدریس را تجزیه و تحلیل کرده و برای حل آنها راهکارهایی به صورت مقاله‌هایی اقدام‌پژوهی ارائه کرده‌اند.

این اثر نگاهی دارد به تاریخچه تشکیل انجمن اولیا و مربیان در جهان و ایران و اهداف شکل‌گیری آن. انجمن در سال‌های اخیر توانسته است مراحل نمادینه و ستادینه‌سازی خود را پشت سر گذارد و در حال نهادینه‌سازی در مدارس است. مؤلف ضمن بررسی عملکرد انجمن، پیشنهادهایی برای گسترش مشارکت اولیا و مربیان و افزایش کیفیت در آموزش و پرورش ارائه کرده است.

داوطلبان کنکور همیشه با سؤالاتی مواجه هستند و به مشاور نیاز دارند. در این نوشتار، صد سوال منتخب و اصلی در زمینه کنکور از برنامه‌ریزی گرفته تا کنترل استرس و تغذیه گردآوری، واکاوی و پاسخ داده شده است. در جواب پرسش‌ها، جنبه‌های مختلف بررسی و پاسخ‌های عملی و کاربردی ارائه شده است.

آموختن مهارت‌های زندگی کمک می‌کند با فراگیری اصول و قوانین درست زیستن در زندگی امنیت بیشتری داشته باشیم. کتاب حاضر ضمن بررسی ناهنجاری‌های جامعه کنونی به مسئله آموزش در خانواده و چگونه تربیت کردن فرزندان می‌پردازد و با یادآوری پیامدهای رفتارهای غلط اجتماعی، مهارت‌های رفتاری فردی و اجتماعی و نحوه صحیح زندگی‌کردن را گام به گام می‌آموزد.

ارتباط معلم، مدرسه و دانش‌آموز با هم، در پیشرفت درسی و تربیتی دانش‌آموزان بسیار مؤثر است. کتاب حاضر در شش فصل این موضوع را تبیین می‌کند. فصل اول با موضوع رابطۀ عاطفی و معلم، به ارتباط بین خانه و مدرسه، پیامدها و راهکارهای آن، نقش والدین در مواقع وجود ناسازگاری و راه‌های برقراری پیوند عاطفی بین کودک و والدین می‌پردازد. در فصل دوم، مدرسه و سلامت روان دانش‌آموز و در فصل بعد موضوع عزت نفس دانش‌آموز مورد توجه قرار‌گرفته‌اند. در فصل‌های چهارم و پنجم مدرسه و اضطراب، و مدرسه و پیشرفت و افت تحصیلی مطرح شده‌اند. در فصل آخر نیز به موضوع سازگاری اجتماعی دانش‌آموز و مهارت‌های زندگی و طبقه‌بندی آن‌ها پرداخته شده است.

مدیریت مدرسه و کلاس درس از مهم‌ترین بخش‌های آموزش در مدرسه است. کتاب حاضر با توجه کردن به این مهم، حدود هشت مقالۀ تحقیقی را به تفصیل شرح می‌دهد و یافته‌ها و پیشنهادهای آن ها را می‌آورد. بعضی از این مقالات عبارت‌اند از: بررسی رابطۀ چندگانۀ عزت نفس، جرئت‌ورزی و خودکارآمدی دانش‌آموزان دختر با کمال‌گرایی والدین، بررسی موانع مشارکت اولیا با مدرسه، بررسی امکانات و مشکلات تحصیلی دورۀ ابتدایی، بررسی میزان شناخت معلمان دورۀ ابتدایی از اختلال‌های یادگیری، و ارتباط خوش‌نویسی با نمرات املا. نویسنده در انتهای کتاب قوانین وشرایط مؤثر در یادگیری، موانع یادگیری و نکاتی دربارۀ مدارس چندپایه و راه‌حل بعضی مشکلات آن‌ها را آورده است.

چنانچه یادگیری به سرگرمی تبدیل شود، یادگیرنده از آن لذت می‌برد و خسته نمی‌شود. کتاب حاضر در چهار بخش می‌کوشد به مخاطب کمک کند بتواند از یادگیری به عنوان سرگرمی لذت ببرد. دربخش اول، مخاطب با خودش و فرایندهای ذهنی بیشتر آشنا می شود و با شناخت هوش‌های چندگانه، نقاط ضعف و قوت خود را می‌شناسد.در بخش بعد سازگاری با دیگران را می‌آموزد که یکی از بهترین راه‌های یادگیری است. در بخش سوم با عنوان «نکاتی دررابطه با تفکر و حافظه»،مخاطب این موضوع را در قالب چندین بازی تمرین می‌کند. بخش آخر نیز به محیط یادگیری و نقش آن در تبدیل یادگیری به سرگرمی اختصاص دارد.