نمایش‌نامه-فیلم‌نامه

این کتاب فیلم‌نامه‌ای مستند، درباره آخرین فیلم مرحوم «علی حاتمی»، با نام «جهان پهلوان تختی» است که در سال ۱۳۷۵، ساخت آن ناتمام ماند. نویسنده می‌کوشد چرایی شکل‌گیری این ایده را در ذهن علی حاتمی بررسی کند و پرده از راز درگذشت تختی بردارد. همچنین وی به سراغ بازنمایی لوکیشن‌هایی رفته که علی حاتمی در آن به دنیا آمده است و بسیاری از آثار خود را در سودای چنین جغرافیایی، ثبت و ضبط کرده است. مستندساز وارد باشگاه کُشتی می‌شود و سراغ مربی قدیمی کُشتی را می‌گیرد، عده‌ای از جوانان روی تشک مشغول تمرین هستند. لحظه‌ای بعد گویی زمان تمرین پایان یافته است، کشتی‌گیران روبه‌روی صفحه تلویزیون بزرگی می‌نشینند و... .

کتاب حاضر با هدف آموزش آسان فیلم‌نامه نویسی در یازده بخش تنظیم شده است. سه بخش ابتدایی به شیوه‌‌های نوشتن ایده اولیه، موضوع و داستان سه خطی ایده اصلی اشاره دارد. هم‌چنین نویسنده به نحوه ساختن طرح مختصر و کامل فیلم‌نامه، تقسیم‌بندی ماجراهای هر پرده، تبیین الگوی نردبانی برای نوشتن طرح اصلی و طرح‌های فرعی اشاره می‌کند. خلق شخصیت، ساختاربندی پرده‌های اول، دوم و سوم، نوشتن فیلم‌نامه و شکل ظاهری آن از دیگر مباحث کتاب است.

کتاب حاضر مجموعه‌ای از چهار نمایشنامه است. «روایت آهنگر»، «افسانه باغ آرزوها»، «جامانده‌ای که رسید» و «دعوت در آلاسکا، دیدار در مشهد»، نام این نمایشنامه‌هاست. نمایش «روایت آهنگر»، درباره واقعه کربلا و مرد آهنگری است که «ابن زیاد»، حاکم کوفه، همه سلاح‌های دست‌ساز او را می‌خرد. «دعوت در آلاسکا، دیدار در مشهد» درباره مردی است که از لندن به تهران آمده است تا آقا، «علی‌بن‌موسی‌الرضا» را ملاقات کند! نمایش «باغ آرزوها»، داستان زندگی مردی را روایت می‌کند که نگهبان اسب‌های سلطان است و نمایش «جامانده‌ای که رسید»، روزی را به تصویر می‌کشد که اهل بیت امام حسین (ع) وارد شهر کوفه می‌شوند.

کتاب «سه نقالی» شامل سه نمایش‌نامه است، که هر کدام یکی از داستان‌های کهن ایرانی را با بیانی جدید روایت می‌کنند. نمایش‌نامه اول "آرش" با دو شخصیت نقال و آرش، داستان تعیین مرزهای ایران در جنگ با توران را بیان می‌کند و دو داستان زیبای شاهنامه در دو نمایش‌نامه "زال و سیمرغ" با شخصیت‌های نقال، زال، سیمرغ، سام و دیگران و "هفتخوان رستم" با شخصیت‌هایی مانند نقال، رستم، رودابه، کیکاوس به زبانی جدید روایت می‌شوند.

این کتاب جلد دوم از مجموعه «نمایشنامه‌های مدرسه» است و دربردارنده پانزده نمایشنامه کوتاه از زندگی بزرگان دینی و تاریخ و علماست که از کتاب‎های «داستان راستان»، هزار و یک نکته اخلاقی، از محمدحسین محمدی و دیگر کتب اخلاقی و تاریخی گرفته شده است. «راز یک اسم»، «پنداشتم تو بیداری»، «جایگاه یک ملت» و «دعای مستجاب» نام بعضی از این نمایشنامه‌هاست. «راز یک اسم»، روایت حکایتی تاریخی است از دوران حضرت علی (ع) که در آن نام پسربچه‌ای را «مات‌الدین» گذاشته‌اند، به معنای «مرگ دین». حضرت علی (ع) راز این نام‌گذاری را کشف می‌کنند.

این کتاب جلد نخست از مجموعه دو جلدی «نمایشنامه‌های مدرسه» و حاوی پانزده نمایشنامه کوتاه است. نام برخی از این نمایشنامه‌ها به این ترتیب است: «یک تصمیم»، «مردک چاپلوس»، «تازه مسلمان»، «همسفر عشق»، «راز بحرالعلوم» و مشتمل بر حکایات و گزیده‌های عرفانی و ادبی و داستان‌های تاریخی است. هر یک از این نمایشنامه‌ها دربردارنده پیامی اخلاقی و دینی است و قابلیت اجرا در مدارس را دارد. نمایشنامه «مردی که برای انسان شدن آمده بود»، حکایتی تاریخی از دوران رسول اکرم (ص) است که رسم جوانمردی را تبلیغ می‌کند.

نمایشنامه حاضر با شخصیت‌های عارفه، مریم و سیمین، داستان دانش آموزانی است که برای اردو به مناطق جنگی خرمشهر سفر کرده‌اند. هر سه در این مناطق پرسه می‌زنند که به خانه‌ای مخروبه در اثر جنگ می‌رسند. با ورود به خانه حال سیمین منقلب می‌شود. اشیای موجود در خانه برای وی بسیار آشنا است. با دیدن آلبوم مدفون شده در زیر آوار معلوم می‌شود که آنجا خانه دوران کودکی سیمین است و... .

نمایشنامه درباره دانش آموزانی است که بعد از اتمام مدرسه در پارک مشغول بازی هستند. یکی از آن‌ها به نام «مهدی» در حال وارسی کیف‌های دیگران است و به دنبال چیزی می‌گردد. چند دقیقه بعد، «عابد» نیز به او ملحق می‌شود. آن‌ها به دنبال ترکشی هستند که «روح‌الله» از خرمشهر آورده است و تا به حال به هیچ‌کس نشان نداده است و فقط درباره آن صحبت می‌کند. مهدی و عابد بر سر کیف روح‌الله با هم درگیر می‌شوند، سرانجام روح‌الله سر می‌رسد. او می‌گوید ترکش جایی است که نمی‌تواند به کسی نشانش بدهد!

نمایشنامه هق‌هق‌های پنهانی، با دو شخصیت زهرا و مریم، داستان دلتنگی‌های دختری به نام زهرا است که بر سر مزار نامزد شهید خود محمد، با وی درد‌دل می‌کند. زهرا در جریان صحبت‌هایش به بیان خاطرات خود از زمان مراسم خواستگاری تا زمان جنگ رفتن محمد و اتمام جنگ و دلتنگی و نگرانی خود از نیامدن نامزدش با وی صحبت می‌کند. در انتهای داستان مریم که بسیار ناراحت و دلتنگ نامزدش است از محمد درخواستی می‌کند که برآورده می‌شود.

موضوع این نمایشنامه درباره مبارزات فلسطینی ها علیه اشغال گری اسراییل است. " شیخ "، " وفا "، " موفاز، افسر اسراییلی " و " یوسف"شخصیت های نمایش هستند. شیخ پدر یکی از دانشجویان مبارز به نام " خالد " است. خالد مسئول عملیاتی علیه اسراییلی ها بوده است. مرد با همسرش در خانه هستند که موفاز و سربازانش به خانه خالد مراجعه کرده و می خواهند به جای خالد، شیخ را ببرند. با پیدا شدن یوسف خبر شهادت خالدبه وفا می رسد. وفا برای دادخواهی از همسر و پسرش دست به عملیات انتحاری در مقر نظامیان می زند.