اختلال‌های رفتاری

کتاب پیش‌رو، به ارائه اطلاعات لازم به آن دسته از مشاوران، کارشناسان و متخصصین آموزشی ‌می‌پردازد که برای آمادگی بیشتر در جهت شناسایی نیازهای کودکان مبتلا به اختلال سلوک و پاسخ‌گویی به آن، به این اطلاعات نیاز دارند. کتاب هفت فصلاست و پس از ذکر مقدمه‌ای در این زمینه، مباحث زیر ر پی می‌گیرد: بررسی علل و عوامل اختلال سلوک، شیوع بیماری و اختلالات مرتبط با آن، بیماریابی و ارجاع، ارزیابی تشخیصی، ارزیابی روانی- آموزشی و درمان بیماران.

برنامه‌های اثربخش مدیریت رفتار باید بر نیاز کودکان و برنامه‌ریزی و حل مسئله تأکید داشته باشند. در اثری که پیش رو دارید، آخرین تحقیقات و نیز جدیدترین روندهای درمان شناختی- رفتاری برای مبتلایان به اختلال کمبود توجه- بیش‌فعالی، اختلال‌های هیجانی و پرخاشگری معرفی و بررسی شده است.

ناخن جویدن یکی از مشکلات دورۀ کودکی و حتی نوجوانی است که گاه به عادتی غلط و آزاردهنده تبدیل می‌شود و نشانه‌ای‌ است از وجود اضطراب در کودک. در این کتاب، نکات اصلی و کاربردی شناخت و درمان این اختلال مطرح شده‌اند. روان‌شناسی ناخن جویدن، سبب‌شناسی آن، انواع و شیوع آن و نیز راهبردهای درمانی ناخن جویدن از جمله مطالب کتاب هستند.

استفاده از وسایل دیجیتالی امروزی برای کودکان طیف اتیسم به مثابه «تیغ دولبه» است، زیرا از یک طرف این وسایل از تعامل کودکان اتیسم با مربی می‌کاهند و از طرف دیگر استفادۀ هدفمند و با کاربرد درمانی از آن‌ها، می‌تواند در کاهش مشکلات چنین کودکانی مؤثر باشد. در کتاب حاضر، علاوه بر معرفی مختصر اختلال طیف اتیسم و مروری بر جدیدترین نظریه‌های مطرح در این باره، کاربردهای درمانی تکنولوژی برای کمک به کودکان مبتلا به اتیسم مطرح‌شده‌اند.

اتیسم نوعی اختلال رشدی مغز است که فرد را در ارتباط با دیگران و جامعه به شدت دچار مشکل می‌کند. این بیماری قابل درک است، اگر با آن آشنا باشیم و به فرد مبتلا کمک کنیم. در کتاب حاضر، اتیسم و رفتار چالش‌انگیز آن معرفی می‌شود. سپس راهبردهای فعال در این زمینه می‌آیند و ویژگی‌های اصلی مورد نیاز برای حمایت رفتاری مؤثر و کارامد و نیز چگونگی ایجاد توانایی بیشتر در سازمان‌ها (برای حمایت از افراد) مطرح می‌شود. ایجاد محیط یادگیری سالم، ایمن، مرتبط و آرام، و روش‌هایی که در آن‌ها خانواده‌ها می‌توانند حمایتگر باشند، از دیگر موضوعات کتاب هستند.

والدین کودکان دارای نیازهای خاص در زندگی با چالش‌های زیادی روبه‌رو می‌شوند. کتاب حاضر راهنمایی عملی است که خطوط مداخله در خانه و مراکز آموزشی را با تأکید بر تحلیل رفتار کاربردی برای کودکان دچار اتیسم و سایر کودکان خاص ترسیم می‌کند. در بخش‌های اول و دوم کتاب اصطلاحات و روش‌های عملی تشریح شده‌اند. در بخش سوم سؤال‌های رایج والدین این کودکان مطرح و مداخلات مبتنی بر اصول تحلیل رفتاری ارائه‌شده‌اند. نویسنده کوشیده است به والدین بیاموزد چگونه به فرزندشان فرصت دهند تا موارد آموخته‌شده را تعمیم دهد.

در کنار مداخله‌ها و رویکردهای درمانی، آموزشی و توان‌بخشی به کودکان طیف اتیسم، تئاتر درمانی از جمله رویکردهای مؤثر است. در این کتاب، با توجه به علائم و نشانه‌های کودکان و نوجوانان مبتلا به اتیسم، و توانمندی‌های آن‌ها، تکنیک‌های تئاتر درمانی ارائه‌شده‌اند تا خانواده‌ها و مربیان اتیسم در بهبود مشکلات کودکان از آن‌ها استفاده کنند. تکنیک‌ها 11 مورد هستند و علاوه بر سادگی زیاد، توسط مؤلفان کتاب، در کار با کودکان مبتلا تجربه‌شد‌ه‌اند.

کار مربی و درمانگر اوتیسم کمک به ارتقای مهارت‌های کودکان مبتلاست تا کمتر رنج و ناکامی را تجربه کنند. در این کتاب، در دو فصل، به مسائل و اختلال‌های طیف اوتیسم و پژوهش‌های مرتبط نگاهی شده‌است. سپس در فصل سوم، شانزده تمرین در شکل یک برنامۀ هنر درمانی، با هدف کاهش و بهبود علائم مشترک این کودکان، عرضه شده‌اند. تمرین‌ها کاربردی هستند و به عنوان نمونه در اختیار خانواده‌ها کودکان مبتلا و مربیان و درمانگران قرار گرفته‌اند.

با گذشت زمان و افزایش سن کودک مشکلات او هم بیشتر می‌شود. بنا بر این والدین در رویارویی با این مشکلات نیاز به کسب آگاهی‌های روانشناسانه و مهارتی دارند. کتاب حاضر با بررسی این مسائل، اطلاعاتی در زمینه دیر یا زود خوابیدن کودک، مشکلات تغذیه، بد غذایی، ناتوانی در کنترل دفع و آداب طهارت، مشکلات تکلم و هویت جنسی و ... عرضه می‌کند.

درمان کودکان طیف اتیسم و توان‌بخشی به ‌آنان اهمیت بسیاری دارد و همواره روش‌های جدیدی برای آن پیشنهاد می‌شوند. در این کتاب، برنامه‌هایی برای آشنایی با نحوۀ آموزش کودکان مبتلا عرضه‌شده‌اند. مبانی برنامه‌‌ریزی آموزشی کودکان دچار اتیسم در شش فصل عبارت‌اند از: «اطلاعات کلی در زمینۀ شرطی‌سازی و پاداش‌دهی و سرنخ‌ها، برنامه‌های مربوط به توجه و تمرکز و تقلید و تطابق، آموزش مهارت‌های خودیاری، مهارت‌های گفتاری وروش‌های ایجاد صوت در کودکان مبتلا، مهارت‌های شناختی، و برنامه‌های مرتبط با مهارت‌های حرکتی درشت و ظریف.