هنرهای نمایشی

در این کتاب دو نمایشنامه طنز وجود دارد. کریمخان زند، پیشکار و هنرمند جوان از آدم های نمایش اول به نام " مزد وقت " هستند. پیشکار به کریمخان می گوید:"هنرمندی جوان اجازه ورود می خواهد." کریمخان اجازه می‌دهد هنرمند هنرش را نشان داده و سوزنی را به وسیله پرتاب، از سوراخ سوزنی دیگر عبور می‌دهد. کریمخان می‌گوید 50 اشرفی به جوان بدهید و سپس یکصد ضربه به او شلاق بزنید. اشرفی‌ها برای سرگرمی ما بود اما شلاق را به آن دلیل گفتم تا فکر و عمر خود را در راه‌های بیهوده صرف نکند. راز عبادت " نام نمایشنامه‌ای دیگر با حضور مرد عابد، هیزم شکن و چوپان است. در قدیم در بیابان مردی عابد بود که بیش از عبادت، دل در گرو ریش‌های بلند خود داشت. حضور چوپان و سخن با او، عابد را بیدار می‌کند و می‌بیند در عبادت اخلاص ندارد. راه رهایی را می‌پرسد. چوپان می‌گوید باید چاره را از حضرت موسی بپرسی. پیامبر خدا می‌گوید ریشت را رها کن. اما با این وضع تغییری در عابد پیدا نمی‌شود. باز مرد پرسان می شود و در ادامه چاره‌ای می‌یابد.

این مجموعه دو نمایشنامه دارد. در اولین اثر به نام " فکر پلید " یک کفاش و پسرش نقش آفرینی می‌کنند. پسر کفاش کارش را تمام می‌کند و به پدر یادآور می‌شود که به قولش عمل کند. پدر می‌گوید نمی‌توانم زیرا پیشه‌ورانی مانند ما حق ندارند تحصیل کنند. پسر می‌گوید چه کسی این قانون را وضع کرده است. پدر می‌گوید انوشیروان عادل...و به این ترتیب با پی‌گیری پسر، شاه می‌گوید اگر خزانه در اثر جنگ خالی باشد و این پسر به مخارج آن کمک کند باز اجازه بالا آمدن از طبقه پایین را به او نمی‌دهم. "‌ساده دل " نمایشنامه کوتاه طنز دوم این مجموعه است که در آن کدخدا مشغول شمردن پول‌هایش است. از شبلی می‌خواهد همه خانه های روستا را بشمارد و در مقابل آن پول بگیرد. شبلی می‌گوید چقدر می‌دهی؟ کدخدا معمولاَ همه دستمزد کارگران را به آن‌ها نمی‌داده است و بقیه را خودش برمی‌داشته است. برای همین شبلی تصمیم گرفت کاری کند که حقش ضایع نشود!

در این مجموعه دو نمایشنامه طنز گنجانده شده است. نمایشنامه اول،" تیرخطا "، داستان چند سرباز است که برای تمرین تیراندازی در میدان تیر جمع شده اند. یکی از آن ها همه تیرها را به خطا می زند و سرگروهبان را عصبانی می کند. سرگروهبان می گوید به جای تو بودم خودم را می کشتم.سرباز می رود و صدای شلیک می آید. اما این بار هم تیرش به خطا می رود. " دیدنی " نام نمایشنامه بعدی است. پیر مردی که گوشهای سنگینی دارد به عیادت همسایه خود می رود، اما چون گوش پیرمرد سنگین است سخن بقیه را درست نمی شنوند و این باعث مشکلاتی می شود.

کتاب پیش‌ رو شامل دو نمایشنامه است که در نمایش اول با شخصیت‌های حاکم، وزیر، مرد روستایی، ماجرای حاکمی است که خویشتن‌داری ندارد. فیلسوفان و واعظان ناتوان از درمان پادشاه هستند تا این که مرد روستایی حاکم را پندی می‌دهد. نمایشنامه دوم، با عنوان دعای خیر، با شخصیت‌های سلطان، پیشکار، درویش؛ داستان سلطانی است که درویشی را به بارگاه خود می‌خواند تا در حقش دعا کند. درویش نیز دعایی می‌کند که سلطان عصبانی می‌شود و قصد جان وی را می‌کند، اما در همان هنگام دعای درویش مستجاب می‌شود.

در این کتاب دو نمایشنامه دانش‌آموزی وجود دارد. اولی با نام " آب تازه " داستان روبه رو شدن دو سقای پیر و جوان است. در طی داستان آن دو بر سر منشأ آب که خانه داروغه و موضوعی بحث برانگیز است، مجادله می‌کنند. نمایشنامه دوم به نام " بازرس سؤال می‌پرسد " در دوران پیش از انقلاب اسلامی رخ داده است، معلم در کلاسی با 15 دانش‌آموز است که بازرس وارد شده و از آن‌ها سؤال‌هایی درباره درس می‌پرسد. معلم به دانش‌آموزی که نمی‌تواند نام آمریکا رادرست تلفظ کند، ایراد می‌گیرد و بازرس آن‌ها را آرام می‌سازد و از بقیه سؤالاتی می‌پرسد.

در این کتاب نخست زمینه‌های اجتماعی، سیاسی، تاریخی و فرهنگی و فلسفی سینما در هر فصل آورده شده و سپس با رویکرد به زمینه‌ پیدایش هنری آن مکتب سینمایی در هنرهای دیگر و چگونگی تأثیر رشته‌های هنری زمینه‌ساز بر آن، ویژگی‌های مشترک، فرمی و محتوایی هر کدام پیوست و فهرست می‌شود. بعد از آن نمونه‌هایی شاخص از فیلم‌ها و فیلم‌سازان هر مکتب، به همراه داستانی از هر فیلم آورده می‌شود. در پایان هر فصل نیز دلایل افول و سرانجام آن مکتب گفته شده است.

انتخاب بازیگر، رکن اساسی و تعیین‌کننده در هر اثر نمایشی است. تعریف واژگانی انتخاب بازیگر و تاریخچه آن، نحوه شروع انتخاب مانند جلسات روخوانی متن و تمرین‌هایی برای شناخت بازیگر، تحلیل نقش و نمونه‌هایی از آن، نحوه یافتن بازیگران و نقش مدیر برنامه در این امر، انتخاب بازیگران کودک، تعریف مدیر انتخاب و نقش وی، بررسی سوابق حرفه‌ای بازیگر، نحوه برنامه‌ریزی و برگزاری جلسات نشست با بازیگران از بخش‌های مختلف کتاب حاضرند. واژه‌نامه، الگو‌ها و تمرین‌ها به پیوست‌ آمده‌اند.

نمایشنامه‌نویسی هنری است‌ که بزرگانی در حوزه خود دارد. با ورود عروسک ‌به ‌حوزه نمایشنامه، ‌تفاوتی ‌در این ‌هنر پیدا می‌شود که ‌گاه ‌تمامی‌ عوامل‌ سازنده ‌نمایش ‌را در بر می‌گیرد و مبنای بررسی این ‌هنر را دگرگون‌ می‌کند. کتاب حاضر ‌در بخش‌هایی متفاوت ‌به موضوع‌های ‌نمایشنامه عروسکی، طرح‌ داستانی، صحنه‌بندی‌ نمایشنامه و افسانه ‌در نمایشنامه ‌عروسکی‌ پرداخته ‌ ‌است.

بحث فیلم و سینمای دینی در سال‌های اخیر و در ایران جایگاهی ویژه یافته است. اثر حاضر در شناخت دین و سینما به معرفی نظریات و آثار متقابل این دو بر هم دست می‌زند. اینکه سینما در خدمت دین یا منتقد دین است؟وسینمای معنویت گرا چیست، مباحثی است که در کنار نسبت دین و سینما در بخش های پنجگانه کتاب به آن‌ها اشاره شده است.

این‌ اثر به دنبال ‌درک معنای بازیگری در دوره‌های گوناگون است‌، اینکه مردم هر زمانه به چه کسی بازیگر گفته‌اند. همچنین‌، تاریخچه‌ای کامل‌ و مفید از فعالیت هنرمندان و بازیگران مطرح ایرانی در سینما، تئاتر و تلویزیون را به ‌تصویر کشیده ‌شده ‌است. "آئین، معرکه، نمایش، تئاتر، آموزش بازیگری، نمایش رادیویی، تئاتر مدرن، سینما، دوبله، سینما و تئاتر امروز و تلویزیون ‌و بازیگری امروز" عمده مطالب مطرح‌ در این ‌نوشتار هستند.