علوم تربیتی

نویسنده در این کتاب شرح زندگی، عقاید، مراحل طراحی برنامۀ درسی، مفاهیم کلیدی و اندیشه‌های سازمان‌دهندۀ بیست و سه پژوهشگر حوزۀ مطالعات درسی از جمله هیلدا تابا، کامرون مک‌ کارتی، جان فرانکلین و باربارا اس میترانو را مطرح می‌کند. یکی از شاخه‌های آموزش و پرورش در هر کشوری، مطالعات برنامۀ درسی است. هدف این رشته شناسایی، کشف و بیان پدیده‌های پیچیدۀ آموزشی و تربیتی است.

تسهیلگری استفاده از مجموعه‌ مهارت‌ها و روش‌هایی است که به آسان‌تر کردن امور کمک می‌کنند. کتاب پیش رو راهنمای آموزش تسهیلگری است و در واقع مددکاری اجتماعی را می‌آموزد. در بخش اول کتاب با عنوان«فنون تسهیلگری»، چیستی تسهیلگری و کیستی تسهیلگر معرفی و شرح داده شده‌است. اهداف، قوانین، مهارت‌ها، و ارتباط تسهیلگری با زبا ن و زبان‌شناسی، تسهیلگری در مددکاری اجتماعی و وظایف مددکاران اجتماعی تسهیلگر در نهادها از جمله موضوعات بخش اول هستند. بخش دوم کتاب به «مهارت‌های مسئله‌یابی و تصمیم‌گیری» پرداخته‌است. ‌‌

کاربرد روان‌شناسی در تدریس از جمله موضوعاتی است که توجه به آن نتایج مثبتی در آموزش دارد. کتاب حاضر کوشیده است واقعیت‌هایی بنیادی از روان‌شناسی تربیتی ارائه دهد تا بر استفاده از حس مشترک در کاربرد روان‌شناسی در تدریس تأکید کند و نیز لزوم رفتار با هر کودک به عنوان یک فرد را متذکر شود. در کتاب، اصطلاحات فنی و نیز اصطلاحات نا‌آشنا درشت شده‌اند و معنای آن‌ها در واژه‌نامۀ انتهای کتاب آمده‌است. مطالب در 17 بخش عرضه شده‌اند.

این کتاب با هدف ارزیابی فرایندهای مدیریت دانش در آموزش و پرورش شهر تهران و ارائۀ راهکارهایی برای بهبود آن تدوین شده است. مدیریت دانش یک رویه یا عمل برای رسیدن به فرایندی درمورد دانش است که به بهبود عملکرد داخلی و خارجی سازمان منجر می‌شود. نویسنده در این کتاب چالش‌ها، مفاهیم و مدل‎‌های ارزیابی آموزش و پرورش در ایران و جهان را با چندین الگوی طراحی و تنظیم پرسش‌نامه بررسی می‌کند.

معمولاً همۀ معلمان پرسش‌هایی برای دانش‌آموزان مطرح می کنند، اما ممکن است هدف و شکل این پرسش‌ها متفاوت باشد. این کتاب دربارۀ مشکل خاصی از این پرسشها به نام "پرسش های بنیادین" است و نویسنده در شش فصل کتاب به سؤال‌هایی مانند پرسش های بنیادین چه ویژگی‌هایی دارند، چرا باید این پرسش‌ها را به کار برد، چالش‌های عملی و موارد خاص و چطور در کلاس درس فضای پرس و جو ایجاد کنیم، پاسخ میدهد.

به عقیدۀ نویسندۀ این کتاب، امروزه در سیستم ارزشیابی مدارس برای تکمیل به‌موقع فعالیت‌ها جایزه و برای بی‌نظمی و رفتار نامناسب، تنبیه در نظر گرفته میشود. نمره پیش از آنکه میزان یادگیری دانش‌آموز از مفاهیم را نشان دهد، از میزان انطباق آنها با سیستم آموزشی حکایت دارد. نویسنده در این کتاب نظام ارزشیابی سنتی یا نمرهای را زیر سؤال میبرد و الگوی ارزشیابی بر پایۀ استاندارد را جایگزین آن میکند. او با ارائۀ مثال‌هایی ملموس از همۀ دوره‌های آموزشی، کاستی های نظام نمره‌ای را بررسی میکند و الگوهای جدیدی را پیشنهاد می‌دهد.

برای پیشرفت تحصیلی کتاب‌های زیادی تدوین شده‌اند. این کتاب پنج فصلی در فصل اول شرایط صحیح مطالعه، اعم از روش، اصول و تکنیک سامان‌دهی، و مدیریت زمان و مکان مطالعه رابیان می‌کند. در فصل دوم چیستی برنامه‌ریزی و نحوۀ جمع‌بندی درس‌ها در سه ماه آخر آمده است. مهارت‌های کسب موفقیت‌ تحصیلی و راهکارهای تقویت حافظه در بخش سوم و خلاصه‌نویسی و مرور و تکنیک‌های مربوط در فصل چهارم مطرح شده اند. شیوه‌های تست ‌زدن و پنج کلید ساده در حل انواع تست‌های دشوار نیز محتوای فصل آخر کتاب را تشکیل می‌دهند.

کتاب حاضر در دو فصل تدوین شده است؛ فصل اول دربارۀ مراحل تدریس است. نویسنده در فصل دوم رسانه‌های آموزشی و اهمیت آن‌ها را در نظام آموزش و پرورش بررسی می‌کند. در فصل اول دربارۀ داشتن طرح درس مناسب و مراحل نوشتن آن توضیح داده شده و نمونه فرم طرح درس و نحوۀ چینش کلاس برای تدریس نیز آمده است. در بخش دیگر فصل اول به مهارت ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان، فن بیان، توجه به تفاوت‌های فردی فراگیرندگان و جذاب‌سازی محتوای درس اشاره شده است. در فصل دوم، مباحثی مانند جهانی‌شدن و فناوری اطلاعات، آموزش الکترونیکی و ضرورت استفاده از فناوری مطرح شده است.

نویسنده در این کتاب به حساسیتهای مدیران مدارس دربارۀ مسائل تربیتی و آموزشی اشاره می‌کند. مدیریت آموزشی، به ویژه شاخه‌ای از آن که به امور مدارس اختصاص دارد، در زمرۀ علوم میان رشته‌ای طبقه‌بندی شده است. نویسنده با اتکا به تجربۀ سالها حضور در مدارس گوناگون، نکات ریز و درشتی مانند مدیر و نقش راهنمایی، مدیر و نقش او در برنامهریزی و هماهنگی را مورد توجه قرار داده است. ۱۱۱ نکتۀ کتاب در قالب ۱۰ فصل به اضافۀ یک نکتۀ آخر آمده است. هر فصل با مقدمهای کوتاه آغاز میشود و با یک خود‌ارزیابی به پایان می‌رسد.

نویسنده در کتاب حاضر در چهار فصل مباحثی چون نظریۀ نیروی انسانی در مدیریت، راهنمایی‌های علمی برای رفتار با مدیران، عملکردهای اصلی مدیریت و مهارت‌های رفتار با مدیران گوناگون را مطرح می‌کند. در بخش اول، هدف مدیریت، مهارت انسانی، گام‌هایی به سوی قاطع بودن و فهم رفتار را توضیح می‌دهد و در بخش دوم مسئولیت‌های مدیریتی، نقش ارتباط، مکاتبه و مذاکره و موانع ارتباط را بررسی میکند. در بخش سوم و چهارم نیز دربارۀ ده ویژگی کلیدی مدیران، اثربخشی مدیریتی، مدیران سخت و رفتار با آنان سخن می‌گوید.