ادبیات کهن

کتاب پیش رو شامل حکایت‌های فارسی و عربی، گزیده‌ای از منظومه‌های «موش و گربه»، «اخلاق‌الاشراف»، رساله «صدپند» و «تعریفات» است که به زبانی ساده بازنویسی شده است. در این حکایات، کنایات نیش‌دار و انتقاداتی تلخ از دردهای جامعه نهفته است که هزل و مزاح را انگیزه‌ای برای پاکی اخلاق معرفی می‌کند. ضمن آنکه نتیجه‌گیری اخلاقی هر حکایت در پایان آن آمده است.

کتاب پیش رو مجموعه‌ای از حکایت‌ها و داستان‌های «ملانصرالدین» است که در هر یک از آن‌ها، این شخصیت خاکستری است. در پایان هر حکایت، نتیجه اخلاقی آن ارائه شده است. همچنین برخی از حکایات در قالب نظم آورده شده است. در حکایات ارائه شده، در شخصیت اصلی، غفلت به شدت دیده می‌شود و رفتارهایش رنگ و بویی ساده‌لوحانه به خود می‌گیرد.

در برخی از مقاطع زمانی نمی‌توان بعضی از سخنان را به آسانی به زبان آورد، به همین دلیل از زبان طنز و لفافه‌گویی استفاده می‌شود. این زبان، زبانی است که در حکایت‌های بهلول نیز دیده می‌شود که گزیده‌ای از آن در کتاب حاضر ارائه شده است. در این حکایات از فضای جامعه به تندی نقد می‌شود. هدف این مجموعه تقویت قدرت بیان کودکان و نوجوانان و نیز استفاده بهینه از قوه عقل و تدبیر است.

این کتاب حاوی حکایت‌هایی از «لقمان حکیم» است و در آن‌ها به روان‌شناسی روابط انسان‌ها و طرح نکاتی ظریف می‌پردازد که شاید در امور روزمره کمتر به آن‌ها توجه شود. در پایان هر حکایت، نتیجه‌گیری اخلاقی از کل داستان آمده است تا بر این نکته تأکید شود که لقمان، انسانی آگاه و مقید به چارچوب‌های اخلاقی بوده است.

تاریخ جهانگشای جوینی از آثار برجستۀ ادبی و تاریخی نثر فارسی است که در آن فجایع جنگ‌های خونین عهد مغول و نیز شیوۀ حکومت‌داری آنان روایت شده است. اثر پیش رو بازگردانی بعضی داستان‌های آن کتاب به نثر روان امروزی است. تاریخ جهانگشای جوینی در سه کتاب نوشته شده و این اثر نیز خلاصه ای از هر سه بخش را در قسمت‌هایی جداگانه آورده است. تقریباً تمام داستان‌های جلد نخست، بخش عمده ای از جلد دوم و بخشی کوتاه دربارۀ تاریخ اسماعیلیان از جلد سوم در این کتاب آمده‌اند.

تاریخ بیهقی از مهم‌ترین کتاب‌های تاریخی و ادبی فارسی است که تنها چند جلد از آن باقی‌مانده است. اثر پیش‌رو بازگردانی داستان‌های این کتاب بزرگ به زبان امروزی است. نویسنده کوشیده است داستان‌های برتر و شاخص‌تر را انتخاب کند و به نثر ساده درآورد. بخش‌های پنج‌گانۀ کتاب به این ترتیب موضوع‌بندی شده‌اند: داستان‌هایی از سبکتکین، سلطان محمود، سلطان مسعود، خلفای عباسی. داستان‌هایی با موضوعات پراکنده نیز در بخش پنجم آمده‌اند.

اثر پیش رو مجموعه داستان‌های قدیمی فارسی را در بر دارد که به صورت سینه‌به‌سینه به نسل‌های بعد منتقل شده و حاوی محتوای تربیتی است. نویسنده در ابتدای کتاب نگاهی اجمالی به مفهوم پیرزن و عجوزه در داستان‌های کهن و عامیانه ایرانی و قصه‌های این کتاب دارد. در حاشیه صفحات توضیحاتی درباره کلمات، داستان و اصطلاحات کاربردی آمده است.

داستان‌های عامیانه ریشه‌ای بسیار قدیمی در تاریخ زندگی یک قوم دارند. این اثر حاوی داستانی است که دلاوری‌ها و آداب پیکار عیّاران یا جوانمردان، آداب دربار و وضع زندگی طبقات مختلف مردم در عصر پهلوانی را بازگو می‌کند. قهرمان اصلی ماجراها، مظهر دلاوری، خطرپذیری، تدبیر و جوانمردی است که حوادت داستان را با کارهای شگفت‌انگیز خود می‌آفریند.

این اثر یکی از داستان‌های خواندنی عامیانه است که شرح دلدادگی خورشیدشاه به دختر پادشاه چین و ماجراهایی که برای او و همراهانش اتفاق می‌افتد را بازگو می‌کند. سمک عیار از این داستان وارد زندگی خورشیدشاه می‌شود و دوستی صادقانه‌ای بین آنها به‌وجود می‌آید. این اثر به نثر ساده امروزی بازنویسی شده است.