روش‌شناسی پژوهش

این کتاب از مجموعه «نقد و نظریه کودک» است. این مجموعه در پی آن است که هم زمینه‎های گفت‌وگو میان پژوهشگران و صاحب‎نظران ادبیات کودک ایران و جهان را فراهم کند و هم به نیاز دانشجویان ارشد و دکتری دانشگاه‌های کشور به منابع روزآمد پاسخ گوید. یکی از هدف‌های این کتاب، معرفی برخی از پرکاربردترین روش‌های پژوهش در ادبیات کودک است. کتاب حاضر هفت فصل دارد، از جمله «مهارت‎های پژوهشی پایه در ادبیات کودک» و «متن‌های دیداری».

راه رسیدن به پاسخ درست و علمی سؤال‌ها، انجام پژوهش‌های علمی است. برای پژوهش‌کردن می‌توان از همان نوجوانی هم شروع کرد. کتاب حاضر با زبانی بسیار ساده و روان، سیر تا پیاز مراحل پژوهش را به مخاطب نوجوان می‌آموزد و او را با مهارت‌های پژوهشگری موفق بودن آشنا می‌کند.

یکی از موارد لازم در دورره‌های دکترا و کارشناسی ارشد نگارش رساله یا پایان‌نامه است. کتاب حاضر در دو بخش کوشیده‌است مخاطب را با ریزترین بخش‌های نگارش مقالۀ علمی آشنا کند. جزئیات نگارش مقالۀ علمی از مقدمه، پیدا کردن عنوان، چکیده، ساختار مقدمه، روش‌ کار، چارت‌ها و نمودارها، پاراگراف‌بندی، فهرست مطالب و ارجاعات، جدول‌ها، انتشار مقاله، انواع تصمیم‌های هیئت سردبیری، حق نویسندگی و مشارکت، مواردی که داور به آن‌ها توجه می‌کند، سرقت علمی و ادبی، و آیین نشر کارهای علمی از جمله موضوعات اصلی کتاب هستند.

روش تحقیق ابزار دستیابی به واقعیت به شمار می‌رود و یکی از ضروریات درس‌های دانشگاهی است. کتاب حاضر روش تحقیق در رشتۀ روان‌شناسی تربیتی را از اولین مراحل یعنی چگونگی انتخاب موضوع، شرایط آن، تنظیم سؤالات و فرضیه‌های تحقیق، تا عناصر اصلی تحقیق، پیشینه و روش نمونه‌گیری، گزارش تحقیق و مراحل مستندسازی بررسی کرده‌است.

محور اصلی این کتاب آموزش روش تدریس بر مبنای رویکرد ساختار گرایی یا مفهوم‌سازی از طریق درگیری ذهنی و شیوه‌های آن به معلمان است. کتاب در هفت فصل انواع روش‌های تدریس، تدریس تأثیرگذار ، ارزیابی یادگیری و شکاف تحقیق و عمل را مطرح می‌کند. مؤلفان ضمن تشریح انواع روش‌های یادگیری دانش آموز محور به مقایسۀ انواع روش‌ها، مزایای هریک و دلایل مقاومت معلمان در بهره‌گیری از روش‌های جدید می‌پردازند و همچنین راهکارهایی را ارائه می‌کنند.

نویسنده در این کتاب علاوه بر ارائۀ مفاهیمی ازجمله روایت،‌ روایت‌نگاری و روایت‌پژوهی به آموزش پژوهش‌روایی نیز اشاره کرده است. "روایت‌پژوهی" آموختن از تجربیات ثبت شدۀ دانشجو - معلم در دورۀ کار ورزی - معلم و یا معلمان در کلاس درس است. این کتاب در پنج فصل تألیف شده است. در فصل اول مباحثی ازجمله روایت‌نویسی و اهداف آن و پیشینۀ کارورزی بررسی می‌گردد. در فصل دوم ابزارهای گردآوری اطلاعات و فرایند تحلیل داده‌ها بررسی شده است. فصل سوم انواع کدگذاری، مراحل کدگذاری، ویژگی‌های مفاهیم و مضامین و یک الگوی کدگذاری آمده است. در فصل چهارم فرایند تحلیل ساختاری و تحلیل سه‌بُعدی ارائه شده است و در فصل پنجم همکاری با مشارکت‌کنندگان، استفاده از نقل قول‌ها، محدودیت‌ها و مخاطرات پژوهش‌روایی مطرح شده و راهبردهای ارزشیابی یادگیری درس روایت‌پژوهی پیشنهاد شده است.

دانش‌آموختگی غالب دانشجویان دوره‌های تحصیلات تکمیلی، مشروط به نوشتن پایان‌نامه و رساله و دفاع از آن است. کتاب حاضر با هدف آشناساختن دانشجویان و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها با نحوۀ تشخیص انواع مجلات و مقالات و نحوۀ نگارش پایان‌نامه و مقاله تدوین شده‌است. مبحث مجله‌شناسی و مقاله‌شناسی در فصل اول کتاب و کلیات مقاله ‌نویسی و مقاله ‌شناسی در فصل دوم تشریح شده‌اند. در فصل سوم، جزئیات و نکاتی در خصوص نحوۀ نگارش مقاله و پایان ‌نامه بررسی شده و در فصل بعد اشتباهات رایج در مقاله‌نویسی و پایان‌نامه نویسی تشریح شده‌اند. روش‌شناسی در تحقیقات کیفی هم موضوع بخش آخر کتاب است.

کتاب حاضر در پنج بخش شیوه‌های علمی و عملی (کارگاهی)پژوهش را به مخاطب می‌آموزد. بخش اول به تدوین طرح تحقیق، یافتن موضوع، زمینۀ جست‌و‌جو و مطالعۀ مقالات و منابع ، اخلاق پژوهش، استفاده از شیوه‌نگاری علمی و آمار توصیفی پرداخته‌است. طرح‌های پژوهشی غیرآماری، همبستگی، پیمایشی و دیگر طرح‌های غیرآزمایشی، و نیز طرح‌های دوگروهی و تک آزمودنی محتوای بخش‌های دوم وسوم هستند. در بخش چهارم طراحی، گزارش پژوهش و شیوۀ نگارش و در بخش پنجم نیز پیوست‌ها، دستورالعمل نگارش مقالات و دستورالعمل اس.پی.اس.اس آمده‌اند.

اسلام در میان مکاتب الهی ارزش و جایگاه ویژه‌ای برای گفت‌‌و‌گو قائل است و شیوه‌های کاربردی این رویه را نیز از طریق معصومان به ما آموخته است. این اثر پژوهشی، با توجه به موقعیت ویژۀ بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران و نیز تشابه شرایط کنونی با زمان استقرار حکومت علوی، گفت‌و‌گوها و مناظرات آن حضرت را به منظور کشف و استخراج شیوه‌های کاربردی ایشان تحلیل و ارزیابی کرده است. کتاب در سه بخش با عنوان‌های «دین و گفت‌و‌گوهای مکتبی، گفت‌و‌گو و مناظره، و فضاشناسی اندیشه‌ها و جریان‌های دینی-فرهنگی در عصر امام علی (ع)» تنظیم شده‌است.

روش های پژوهش ترکیبی، دیدگاه تازه ای در علوم هستند. نویسنده در این کتاب در 10 فصل، به بررسی روش‌شناسی، طرح‌ها و روش‌ها در تحقیق می‌پردازد. روش‌های ترکیبی، به عنوان یک روش برای گردآوری، تحلیل و ترکیب داده‌های کمی و کیفی در یک سری از مطالعات تمرکز می کند. در واقع روش‌های پژوهش ترکیبی ضعف پژوهش کمی و کیفی را جبران می‌کنند.