توانبخشی

این کتاب متنی غیرداستانی و اگاهی‌رسان درباره‌ سندروم داون است که از زبان «هانا» روایت می‌شود و در اصل تجربه‌ واقعی نویسنده درباره‌ فرزند خود است. این کودکان در عین این‌که تفاوت‌هایی با دیگران دارند، شباهت‌های فراوانی نیز با آن‌ها دارند و حتی ویژگی‌هایی که اگر به‌درستی هدایت شوند، می‌توان به عنوان قدرت جادویی از آن‌ها نام برد. توانایی‌هایی همچون قدرت دوست داشتن و همدلی فراوان، اعتمادکردن، داشتن حس بسیار قوی، انعطاف‌پذیری زیاد بدنی و حتی لجبازی بیش‌ازحد.

دسترسی به روشی که سرعت یادگیری را افزایش دهد، در کودکانی که به هر دلیل دچار تأخیر زبانی هستند، هدفی بسیار مهم و حیاتی است. چنانچه ما بتوانیم به‌شیوه‌ای سرعت یادگیری مهارت‌ها را افزایش دهیم، می‌توانیم اختلاف میان چنین کودکی با همسالان طبیعی‌اش را به کمترین میزان برسانیم و او را از فرصت‌های تحصیلی و شغلی برابری با دیگر کودکان بهره‌مند کنیم. در این کتاب، روش درمانی‌ای (STH) پیشنهاد شده است که سعی دارد سرعت یادگیری و تثبیت مهارت‌ها را تا اندازه زیادی بالا ببرد و سپس با تعمیم منظم، سیستماتیک و گام‌به‌گام اهداف تثبیت‌شده به موقعیت‌های مختلف و ارتباط روزانه، سطح مهارت‌های زبانی کودک را هرچه سریع‌تر افزایش دهد.

کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال رشد، مانند همه انسان‌ها، دارای احساسات، نیازها و تجارب جنسی‌اند؛ اما فرصت کسب دانش جنسی برای آن‌ها، محدودتر از افراد عادی است. والدین و مربیان نیز ممکن است ندانند چگونه این آموزش‌ها را انجام دهند که متناسب با نیازهای رشدی آن‌ها باشد. در نتیجه، این کودکان ممکن است به راحتی توسط دیگران مورد سوءاستفاده قرار گیرند. نویسنده درصدد است در این کتاب، راه‌کارهایی را برای آموزش مسائل جنسی به فرزندان مبتلا به اتیسم ارائه دهد. وی می‌گوید فعالیت‌های این کتاب را در درجه اول، برای کار گروهی با کودکان دبستانی طراحی کرده است؛ گرچه بسیاری از فعالیت‌ها از قابلیت آموزش فردی نیز برخوردارند.

اختلال طیف اتیسم، یکی از شایع‎ترین اختلال‌های عصبی ـ تحولی تشخیص داده شده در دوران کودکی است که گروه بزرگی از اختلال‌های ناهمگن را شامل می‎شود. این اختلال معمولاً شامل نشانه‌های بسیاری است که به سه حوزه تقسیم می‎شوند. نارسایی در تعاملات اجتماعی، نارسایی در ارتباطات کلامی و غیرکلامی و الگوهای تکراری و کلیشه‏‌ای رفتارها و علائق. کتاب حاضر در چهار فصل تدوین شده است. در فصل اول، این اختلال معرفی می‌شود. در فصل دوم، شیوه‌های آموزش به دانش‌آموزان مبتلا مورد بررسی قرار می‌گیرد. در فصل سوم ملاحظات درمانی و در فصل چهارم نیز توان‌بخشی حسی به این گروه از کودکان به بحث گذاشته می‌شود.

تمام انسان‌ها در رشد حرکتی، توالی مشابهی را پشت سر می‌‏گذارند؛ اما گاهی عوامل متعددی ازجمله، مسائل ژنتیکی، عفونت، ضایعه‌های ناشی از ضربه و مسمومیت، کمبود اکسیژن و از طرف دیگر محرومیت حسی ـ هیجانی باعث می‎شود که در این فرایند مشکلاتی ایجاد شود و درنتیجه، مهارت‌های حرکتی درشت و ظریف، هماهنگی حرکتی و حتی زبان، جریان طبیعی خود را طی نکنند و فرد دچار مشکل شود. نویسنده انواع مهارت‎ها را برمی‌شمرد و تمرینات متعددی برای تقویت مهارت‌های شناختی ـ حرکتی این کودکان ارائه می‌دهد.

کتاب یک مرجع توانبخشی و مداخله‌ای زودهنگام مبتنی بر گزارشی تخصصی از دستورالعمل استاندارد درمان بالینی است که توسط گروهی مستقل و چند رشته‌ای (متشکل از پزشکان، درمانگران و والدین) گردآوری شده است. هدف این دستورالعمل‌ها، توصیه‌هایی مبتنی بر دقیق‌ترین شواهد علمی موجود به والدین، متخصصان و سایر افراد، به منظور ارزیابی وضعیت کودکان معلول جسمی و حرکتی و ارائه مداخله‌های درمانی برای آن‌هاست. اختلال‌های رشد حرکتی، فلج مغزی، اهمیت ارزیابی رشد و آموزش والدین، از جمله مطالب ارائه شده در کتاب است.

کم‌توانی ذهنی، اختلالی است که بر تمامی جنبه‎های مهم تحولی، مانند کنش‌ورزی شناختی، رفتاری، جسمانی، اجتماعی و هیجانی تأثیر منفی می‏‌گذارد. تأخیر زبانی و حرکتی نوزاد در سنین اولیه زندگی می‎تواند سرنخ‎هایی مهم از این اختلال در اختیار ما قرار دهد. کتاب حاضر در هفت فصل تدوین شده است با عنوان‌های مقدمه، تعریف و توصیف، طبقه‌بندی فرایند ارزیابی و تشخیص، سبب‎شناسی، ویژگی‌های افراد مبتلا و... . همچنین علاوه‎بر واژه‎نامه انگلیسی به فارسی، برای اولین‎بار، واژه‌نامه توصیفی در پایان فصل هفتم آورده شده است.

بسیاری از اختلالات رشدی، از جمله درخودماندگی یا اتیسم و نقص توجه، نشانه‌ها و مشکلاتی در زمینۀ هماهنگی جسمانی دارند. این کتاب رهنمودهایی عملی برای والدین، معلمان و درمانگران ارائه می‌دهد. اختلالات رشدی خاص دوران کودکی شامل بیش‌فعالی با کمبود توجه، اختلال طرح‌ریزی حرکتی، یا اختلال هماهنگی رشدی، ناتوانی‌های خاص یادگیری، درخودماندگی و اختلال نافذ رشد و نیز پیشنهادهایی برای کودکان دارای مشکلات بارزتر اثرگذار بر رشد و کنترل حرکتی مانند فلج مغزی یا عقب ماندگی ذهنی از موضوعات این کتاب هستند.

درصد چشمگیری از کودکان دچار نقص‌های جسمی و ذهنی هستند. این کتاب دربارۀ افراد کم‌توان جسمی سخن می‌گوید. معلولیت و واژه‌های مرتبط با آن، حقوق این افراد،
اصول کار با آن‌ها، و اهمیت مشاورۀ توانبخشی و نقش آن در حل مشکلات این‌گونه افراد، از جمله مطالب کتاب هستند.

انسان برای انجام همه فعالیت‌هایش نیاز به حرکت با هماهنگی مناسب دارد و بدون هماهنگی لازم در حرکات، از انجام برخی از فعالیت‌هایش باز می‎ماند. تقویت ناحیه «پره فرونتال» باعث تقویت مهارت‌های تحصیلی ـ هوشی، مهارت‌های حرکتی و مهارت‌های گفتاری و زبان می‌شود. یکی از راه‌های تقویت و راه‌اندازی این ناحیه، انجام تمرینات هماهنگی حرکتی است. با مطالعه این کتاب و به کارگیری تمرینات مفید آن، علاوه‌بر شکوفایی استعدادها و ایجاد استقلال و موفقیت کودک، می‎توان نسبت به بهبود بسیاری از اختلالات ذهنی ـ جسمی گام برداشت.