توحید

کتاب «انسان و مسیرهای پیش‌رو» از مجموعه کتاب‌های «دریچه‌ای به حقیقت دنیا» بر تبیین نظام فکری منسجم دینی با تکیه بر قرآن و روایات، برای تصحیح جهت حرکت آدمی و تغییر در سبک زندگی تمرکز دارد. در این جلد به این مسئله پرداخته می‌شود که هرچند خدا مربی و مدبر است ولی نوع دریافت برنامه تربیتی از جانب خدا به متربی (بنده در حال تربیت) بستگی دارد. در دنیا هر انسانی سه مسیر پیش روی خود دارد و درک هر تدبیر در زمینه رنج یا رزق یا سایر عرصه‌های زندگی، نیازمند درک صحیح از عملکرد انسان‌هاست.

این کتاب داستان زندگی حضرت یونس(ع) است که به زبان ساده و کودکانه برای کودکان 9 تا 12 سال روایت شده است. حضرت یونس(ع) نزدیک به سی سال مردم شهرش را هدایت کرد اما آن‌ها ایمان نیاوردند و ایشان هم شهر را ترک کرد. به همین علت خداوند بر آن‌ها عذابی نازل کرد تا به قدرت و وجود خدا پی ببرند. پس از نزول عذاب مردم به خداوند ایمان آوردند. آن‌ها به‌دنبال حضرت یونس(ع) گشتند و او را به شهر بازگرداندند.

کتاب حاضر با رویکرد جامع‌نگرانه، خداشناسی را از منظر فلسفی، عقلی و نصوص دینی (قرآن و روایات) تطبیق و تبیین کرده و با توجه به این بحث وارد خداشناسی شده است. این کتاب علاوه بر اصطیاد مباحث براهین خداشناسی و موضوع توحید از نصوص دینی، معارف قرآنی را با دستاوردهای فلسفی تطبیق و مقایسه کرده است تا بالندگی معارف اسلامی را نشان دهد.

کتاب حاضر جلد یازدهم از مجموعه کتاب‌های "کارگاه اندیشه" است. داستان در قالب گفت‌وگوهای واقعی در یک کارگاه با موضوع توحید است. مبنای فعالیت‌های این کارگاه، سؤال‌هایی هستند که در ابتدا به اعضا نوجوان کارگاه و مخاطبان کتاب داده می‌شود تا یک هفته بر روی آن فکر و مشورت کرده و نتایج تحقیق خود را بنویسند. افراد حاضر در کارگاه چهار نفر به نام‎های کیمیا، ‌ آرمین، صالحه و همایون هستند و یک مدیر به نام حامد سؤال‌هایی از آن‌ها می‌پرسد. صفحه‌های کتاب کاهی است. نویسنده از تصویر و نقاشی استفاده کرده و در انتها سؤال‌هایی برای فکر کردن مطرح کرده است.

دین اسلام دین تفکر است و به پرسش‌های انسان به روشنی پاسخ می‌دهد. نویسندۀ کتاب حاضر از مجموعه کتاب‌های «پرسش‌های من» کوشیده است به سؤال‌های کودکان دربارۀ خدا، کیستی و چیستی خدا، و یکی بودن او پاسخ دهد. بعضی از سؤال‌های این کتاب عبارت‌اند از: چرا خدا یکی است، چرا خدا بعضی از دعاهای ما را نمی‌پذیرد، آیا خدا در آسمان است، و آیا خدا می‌میرد؟

در تفسیر موضوعی، آیات متعددی که درباره یک موضوع در قرآن مجید در حوادث و فرصت‌های گوناگون آمده است، جمع‌آوری و جمع‌بندی می‌شود و از مجموع آن‌ها، نظر قرآن درباره آن موضوع و ابعاد آن روشن می‌شود. در این کتاب، به‌طور ویژه مبحث توحید و خداشناسی بررسی شده است. بر این اساس، ابتدا آیات مربوطه معرفی و سپس ترجمه آن‌ها ارائه می‌شوند. در پایان نیز تفسیر و جمع‌بندی آیات آورده می‌شود.

در این نوشتار، در نگاهی اجمالی به آیات قرآن کریم و بیان تفاسیر مربوط به هر آیه، مبحث توحید و خداشناسی با پرداختن به بحث انسان‌شناسی و خودشناسی و نیز اشاره به نظم موجود در پدیده‌های طبیعی بررسی شده است. در ادامه کتاب، موضوع معاد و اعتقاد به حیات پس از مرگ و حسابرسی اعمال بندگان و پاداش و کیفر و اجرای عدالت با توجه به 1200 آیه مطرح در قرآن در این‌باره،‌ تحلیل شده است.

برای هر انسانی دو نشئه دنیایی و آخرتی تدارک دیده شده است. بر مبنای این برنامه،‌ زندگی انسان در دنیا زندگی اخروی او را رقم می‌زند، بنابراین؛ انتخاب آگاهانه مسیر عبودیت او را در راستای تدبیر مدبر هستی قرار می‌دهد.این اثر نیز با تأکید بر ربوبیت قادر متعال، انسان را با مؤلفه‌های تقدیر و تدبر در عالم آشنا می‌کند، شیوه‌های تدبیر مردان الهی را یادآور می‌شود و چگونگی پیش‌بینی حوادث و اتخاذ تدابیر لازم را می‌آموزد.

خداوند در قرآن با ترسیم جلوه‌های حُسن در آفرینش، ضمن آنکه همگان را به توحید فرا می‌خواند، غایت خلقت انسان را در نظام عالم بیان می‌کند. این کتاب مشتمل بر آرای علامه طباطبایی است که به بررسی و تحلیل جلوه‌های حُسن در آفرینش در چهار حوزه «قرآن و امام»، «هستی»، «انسان» و «جامعه» با طرح موضوعاتی چون نحوه پدیداری فصول، روز و شب، ذی‌شعور بودن موجودات و... می‌پردازد.

با نگاهی متفاوت به پرسش‌های کودکان در موضوع خدا و خدا‌شناسی، عاقبتِ پرستش بت‌ها بازگو می‌شود تا ارزش توحید برای کودکان آشکار شود. همچنین به شکلی ساده شیوه استدلال متفکران اسلامی در نقد انواع پرسش‌های گمراهانه توضیح داده می‌شود.