جغرافیا

بچه‌ها می‌توانند بسیاری از موضوعات و به‌خصوص اطلاعات تاریخی و جغرافیایی را در خلال داستان‌ها بیاموزند. مجموعۀ چندجلدی «نامه های نیلی» شهرها و استان‌های کشورمان و ویژگی‌های جغرافی و تاریخی آن‌ها را به زبان کودکانه معرفی می‌کند. این جلد به معرفی قسمت‌هایی از جنوب ایران، اعم از دریای عمان، جنگل‌های حرا، بندر چابهار و گل‌فشان‌های آن و نیز شهر سوخته اختصاص یافته است.

کتاب حاضر به طرح اصول و مبانی و قابلیت‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی در عرصۀ تحلیل و تصمیم فضایی می‌پردازد و شرح مفصلی از اصول و مفاهیم پایۀ اجزا، فناوری‌های به‌روز و روش‌های نوین در تحلیل فضایی پرداخته است. «نحوۀ پیدایش و تکامل تدریجی سیستم اطلاعات جغرافیایی و سپس قابلیت‌های آن، چیستی و چگونگی تشکیل داده در سیستم اطلاعات جغرافیایی، مفاهیم و شیوه‌ها و ساختارهای تشکیل بانک‌های اطلاعاتی نوین، و در نهایت نیز کاربردها و تأثیرات حضور سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی در تحلیل مسائل فضایی و تصمیم‌سازی‌ها» از مباحث کتاب هستند.

اطلس حاضر از روی مناطق جغرافیایی واقعی ترسیم شده است. نویسنده در این اطلس لغاتی را که درک آن‌ها مشکل به نظر می‌رسد، با علامتی مشخص کرده و در فهرست اصطلاحات در انتهای کتاب آورده است. اطلاعاتی دربارۀ کرۀ زمین، نقشه و طراحان نقشه، شمال کانادا و قطب شمال، تمام کشورها و قاره‌های جهان در این اطلس آمده است. در انتهای اطلس، بخش جامع ازاطلاعات آماری کشورهای جهان شامل نام پایتخت‌ها، تاریخ استقلال، جمعیت، نوع حکومت، نژاد، دین، زبان، واحد پول و شهرهای مهم گنجانده شده است.

ایران اسلامی به برکت هجرت امام رضا (ع) پایگاهی بزرگ برای جهان اسلام است و مشهد مقدس پایگاه معنوی و اندیشه‌های بلند اسلامی، حریم ملک پاسبان رضوی و آیینه‌ای از سیر تحول و تطور هنر ایرانی و اسلامی محسوب می‌شود. آشنایی با تاریخ هنر و جغرافیای این بارگاه به زائران کمک‌می‌کند برای استفاده از لحظه‌های حضور خود در آن برنامه‌ریزی کنند. در اطلس حاضر سعی‌شده تمام اطلاعات مرتبط با حضور امام رضا به همراه مستندات موجود ارائه شود.

همچون سایر اطلس‌ها، این کتاب نیز اطلاعات تصویری کاملی را در خود جای داده است. نویسنده در این اطلس محل زندگی حیوانات در پنج قارۀ جهان، قطب جنوب و جنوبگان را بررسی می‌کند. نگاهی به اکوسیستم بیابان، جنگل‌های بارانی آمازون، دلتای رود گنگ و ساوانا از دیگر بخش‌های مهم این اطلس است. همچنین اطلاعاتی درباره گاومیش آمریکایی، قورباغه‌های سمی نیش‌دار، نهنگ آبی و سمور اروپایی- آسیایی همراه با تصاویر رنگی مربوطه در کتاب آمده است. حیواناتی که تصویرشان در کتاب آمده در مقیاس واقعی نیستند.

نویسنده در این اطلس آب و هوا، گیاهان و حیوانات آمریکای شمالی و جنوبی، آفریقا، استرالیا و جنوبگان را بررسی کرده است. در ادامه، شهرها و کشورها، مردم، زبان‌ها و کالاهای هر منطقه همراه با نقشه، عکس و تصاویر معرفی شده‌اند. در انتهای اطلس نیز اطلاعاتی دربارۀ قاره‌ها از بزرگ‌ترین تا کوچک‌ترین اقیانوس‌ها و پنج شهر و کشور بزرگ جهان از نظر جمعیت گنجانده شده است. واژه‌نامه و نمایه آخرین بخش‌های این اطلس جغرافیایی هستند.

هر فردی دوست دارد دربارۀ کشور خود بیشتر بداند. این کتاب دربارۀ ایران اطلاعاتی به مخاطب می‌دهد. در بخش اول، اطلاعاتی مرتبط با نام کشور، آب و هوای ایران، پوشش جانوری و گیاهی، کوه‌ها و آب‌ها و رودخانه‌های مهم کشور، دین و مذهب، غذاهای ملی ، زبان و خط رسمی، و کانون‌های زیارتی و مذهبی داده شده‌است. در بخش دوم نام استان‌‌ها و مراکز آن‌ها، وجۀ تسمیۀ استان ، پیشینۀ تاریخی، آب و هوا، صنایع دستی، سوغات، آثار تاریخی و مشاهیر آنان معرفی شده‌اند.

در این کتاب طبقه‌بندی و مفاهیم علوم در تمدن عظیم اسلامی در علوم جغرافیا، معماری، موسیقی و کشاورزی بررسی شده است و نقش مسلمانان در تکامل این علوم و به سبب آن، تمدن اسلامی آشکار می‌شود.

نشر کتاب در ایران با سابقه‌ای دویست ساله، نقش تأثیرگذاری در دوره‌های مختلف زمانی و عرصه‌های گوناگون داشته است، اما کمتر به معرفی مشاهیر آن در ایران پرداخته شده است. این نوشتار به معرفی «عباس سحاب» اختصاص دارد. وی در خانواده‌ای فرهنگی متولد شد و در دانشگاه هنرهای زیبا تحصیل کرد. با تأسیس مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب و چاپ نقشه‌های ایران و جهان و ورود آنها به مراکز آموزشی تحولی شگرف در تحقیق و آموزش جغرافیا پدید آورد.