داستان های اخلاقی

تبیین فضایل و رذایل اخلاقی برای کودکان و نوجوانان کاری بس دشوار است که با توجه به اهمیت آن در عرصه تربیت و سنگینی بیان آن، همواره مورد دغدغه والدین و مربیان بوده است. یکی از ابزارهایی که می‌تواند در بیان به کمک مربی و والد بیاید و از ثقیل‌بودن مباحث اخلاقی بکاهد، داستان و شعر است که مباحث سنگین را برای کودک و نوجوان ملموس و باورپذیر کرده و در اذهان ماندگار می‌کند. اثر ارزشمند «حدیقه الحقیقه» اثری است از سنایی غزنوی است که با نگاه تربیت توحیدی به تبیین فضایل و رذایل اخلاقی در قالب حکایت‌ها و مثل‌های بسیار زیبا و دلنشین برای عموم مردم می‌پردازد و خردگرایی بر پایه توحید و علوم الهی را محور تکامل انسان‌ها می‌داند.

مجموعه حاضر ترجمه‌ای است از کتاب زهرالربیع سیدجزایری، این مجموعه به زبان طنز نوشته شده است حکایت‌های شیرین و آموزنده که شامل حکایت‌های اخلاقی، دینی، حکایت‌هایی درباره ضرب‌المثل‌های عربی و حتی حکایت‌هایی درباره موجودات عجیب‌وغریب است که به نثر ساده و روان برگردانده شده و برای کودکان بازآفرینی شده است. در این کتاب 10 داستان از این اثر انتحاب شده و برای کودکان بازآفرینب و تصویرسازی شده است.

«عروسک‌های جادویی ناخدا» داستانی شاعرانه و لطیف درباره‌ی پنج عروسک خیمه‌شب‌بازی است که سر از یک کشتی اسرارآمیز در آورده‌اند. پنج دوست، پنج عروسک خیمه‌شب‌بازی، در کشتی رازآلودی حبس شده‌اند و رویای آزادی در سر دارند. می‌خواهند مسیرشان را پیدا و راهشان را در دنیا باز کنند، ولی همگی می‌دانند بخشی از یک قصه‌ی بزرگ‌تر هستند و دست تقدیر به هم نزدیکشان کرده است. عروسک‌ها سر از اتاق دو خواهر کوچک درمی‌آورند و می‌فهمند تقدیری که انتظارش را می‌کشیدند، همین حالا فرا رسیده است.

آن روز توی مدرسه چشمم به یک کیف‌ کوچک افتاد. داشتم دنبال خط‌کشِ شکل‌دارم می‌گشتم که آن را دیدم. آن‌قدر برق‌برقی و قشنگ بود که دلم خواست مال من باشد. ماهک و مژده سرگرم رنگ‌کردن زرافه‌هایشان بودند. می‌خواستم کیف را به آن‌ها نشان بدهم؛ اما همان موقع یک چیز نرم قرمز کف دستم را قلقلک داد. چیزی که مثل یک تکه آدامس صورتی بود. زود دستم را تکان‌تکان دادم و آن چیز از کف دستم جدا شد…

«گوفر خیالش راحت است» جلد اول از مجموعه کتاب‎‌های خود مراقبتی معنوی دربارۀ موضوعات اخلاقی و معنوی برای کودکان است که در هر جلد با توجه به موضوع، داستانی بیان شده است. گوفر سنجابی است که چند بلوط پیدا می‌کند. او بلوط‌هایی که پیدا کرده در جاهای مختلف پنهان می‌کند تا کسی آنها را از او نگیرد. زمانی که می‌‎خواهد بلوطش را بخورد صدای سنجاب گرسنه‌ای را می‌شنود و در دوراهی اخلاقی قرار می‌گیرد که آیا بلوط‌هایش را با سنجاب دیگر شریک شود یا نه. در این کتاب کودک با مفهوم بخشش و انفاق و لذت آرامش آن آشنا می‌شود.

یلدا دختری چهارده‌ساله است که به همراه خانواده‌اش در شهر مشهد زندگی می‌‌کند. پدر و مادرش مدتی است که رابطه‌شان دچار مشکل شده است و دائما دعوا می‌‌کنند. مادر پزشک و پدر مهندس است. دلیل دعواهای آنها مشغلۀ کاری و دور شدن از یکدیگر، همچنین پیشنهاد شغلی مادر است. بیمارستانی در شاهرود می‌‌خواهد افتتاح شود و به مادر پیشنهاد مدیریت آنجا را داده‌اند. مادر که دنبال ترقی است، می‌‌خواهد این پیشنهاد را بپذیرد، اما پدر که درگیر مهندسی یک فروشگاه زنجیره‌ای بزرگ است، نمی‌‌تواند شغلش را رها کند و با او به شاهرود برود. مادر که از دعواها خسته شده است، برای تحت فشار گذاشتن شوهرش، حرف طلاق را می‌‌زند و خانه را ترک می‌‌کند. یلدا و روشنا، خواهر کوچکش دائما تنها هستند و عدم حضور مادر، مشکلات زیادی برایشان به وجود می‌‌آورد. توسل به امام رضا علیه السلام، شجاعت و دلسوزی یلدا و مهربانی مادربزرگ و گذشت مادر یلدا از ویژگی‌های برجسته این داستان است.

شبث یک جنگجوی نامتعادل بود. یک بار مسلمان می‌شد یک بار مرتد. یک بار همراه امام علی(ع) و یک بار همراه دشمنانش بود. یک بار در صف یزید قرار می‌گرفت و یک بار در صف مقابل یزید. او برای امام حسین(ع) نامه نوشت که به کوفه بیاید تا همراهی‌اش کند؛ اما خودش از جمله آدم‌های کوفی بود که به جنگ امام در کربلا رفت. شبث هیچگاه به راه درست نرفت و حرف درست نزد. او نشانی راه خدا را بلد نبود. اگر هم در میان مسلمانان حضور می‌یافت از سر حقه و نیرنگ یا به دنبال اسم، پول و شهرت بود. هیچ‌کس نمی‌دانست شبث چه جور آدمی است و دنبال چه چیزی است؟ ! او برای خودش مسجد ساخته بود. مسجدی که به جای تکرار اسم خدا، دنبال نام شیطان بود. رمان «مردی که سگ شد»، داستان زندگی پرفراز و نشیب و تاریک و روشن شبث بن ربعی است. داستانی که اتفاقات زیادی را با خود به همراه دارد.

‌‌زندگی در جنگل مقررات خودش را دارد؛ مقرراتی که از قانون جنگل پیروی می‌کند. توی جنگل، این قوی‌ترها هستند که قانون جنگل را تنظیم می‌کنند و البته خودشان هم نظارتش را به عهده می‌گیرند! در هر جلد مجموعه «قصه‌های قانون جنگل» چند قصه درباره ماجرای تعدادی از حیوانات جنگل را با شیوه روایی و استفاده از طنز، نوشته‌اند که در پایان هرکدام، نتیجه اخلاقی داستان درج شده است. در این جلد می‌خوانیم: در جنگل شیرآباد بالا، یک گرازی بود که توی تنبلی لنگه نداشت. همه‌اش می‌خورد و می‌خوابید. عوضش عیال او گرازخاتون هر روز می‌رفت سرکار و مزرعه‌ی دیگران را شخم می‌زد. وقتی هم که خسته و کوفته بر می‌گشت خانه، شروع می‌کرد به پخت‌و‌پز و رفت‌و‌روب. یک روز که گرازخاتون از تنبلی‌های همسرش به تنگ آمده بود، تصمیم گرفت هرطور شده او را سر عقل بیاورد. این بود که کله سحر از خانه زد بیرون. وقتی گرازبیک لنگ ظهر از خواب بیدار شد، دید گرازخاتون سینی صبحانه و ناهارش را نگذاشته کنار تختخواب و رفته سر کار. خیلی حالش گرفته شد. لج کرد و تا عصر از رختخوابش بیرون نیامد...

زندگی در جنگل مقررات خودش را دارد؛ مقرراتی که از قانون جنگل پیروی می‌کند. توی جنگل، این قوی‌ترها هستند که قانون جنگل را تنظیم می‌کنند و البته خودشان هم نظارتش را به عهده می‌گیرند! در هر جلد مجموعه «قصه‌های قانون جنگل» چند قصه درباره ماجرای تعدادی از حیوانات جنگل را با شیوه روایی و استفاده از طنز، نوشته‌اند که در پایان هرکدام، نتیجه اخلاقی داستان درج شده است. در این جلد می‌خوانیم: یک روز شیرخان در جایگاه فرمانروایی‌اش در جنگل شیرآباد بالا نشسته بود و سخت سرگرم رسیدگی به امورات جنگلی بود که خبر دادند نماینده‌ی شیرخان، سلطان شیرآباد پایین، یک پیک با یک پیام محرمانه‌ی فوری برایش فرستاده است. شیرخان سرِ مشاورش جناب دم کلفت داد زد و گفت: «اگر گذاشتید با خیال راحت نان و پنیرمان را بخوریم!» بعد دستور داد به نماینده‌ی شیر اجازه بدهند بیاید و حرفش را بزند...

بوستان سعدی پر از حکایت‌ها و داستان‌های شیرین و آموزنده است. این داستان‌ها به زبان شعر گفته شده است و شاید خواندن و فهمیدن آن‌ها برای همه آسان نباشد. در این کتاب حکایت‌های بوستان به زبان نثر و ساده نوشته شده است. شاه خر دوست و سکه‌های طلا داستان‌هایی هستند که برای کلاس سومی‌ها به زبان ساده نوشته شده‌است.