دانشمندان ایرانی

آشنایی با زندگی و نحوۀ کار دانشمندان و مشاهیر برای کودکان و نوجوانان جذاب است. البته کتاب‌‌های زیادی در این باره نوشته‌شده‌اند. کتاب حاضر از مجموعه‌ای چند جلدی، با زبان و بیانی متفاوت، زندگی دانشمند مشهور ایرانی، ابوریحان بیرونی، را شرح می‌دهد. زبان طنز به کار رفته در متن، خواندن را برای مخاطب کودک و نوجوان جذاب کرده است.

این کتاب درباره «ابوعلی‌سینا» است و در قالب طنز نوشته شده است. نویسنده می‌کوشد راز ستایش مردم از دانشمندانی مانند ابوعلی سینا را که قرن‌ها دوام داشته، برملا کند. ‌‌او در شرح زندگی ابوعلی آثار او از جمله کتاب «قانون» و «شفا» را نیز معرفی کند. کتاب پر از تصویر است و نویسنده کوشیده است با دخالت‌های گاه و بی‌گاه خود در حین روایت زندگی شخصیت اصلی، فضایی تعاملی بیافریند و از خسته شدن خواننده جلوگیری کند.

ریاضیات از جمله شاخه‌های علمی است که دانشمندان ایرانی سرامدی در آن رشته ظهور کرده‌اند. یکی از این بزرگان که کتاب حاضر به شرح زندگی او اختصاص دارد، خوارزمی است. او شاخه‌ای جدید را بنیان نهاد که امروزه جبر نامیده می‌شود. کتاب حاضر شرح کیستی خوارزمی، کتاب‌ها و آثار او و نیز میراث او برای جهانیان را شرح می‌دهد.

«ابونصر فارابی» در کودکی نواختن «عود» را از مادرش می‎آموزد و با پسرعمویش بزرگ می‎شود؛ چراکه عمویش در جنگ کشته شده است. «محمد» و «سیاوش» زیر سایه محبت‌های مادر محمد قرار می‎گیرند؛ اما طولی نمی‎کشد که مادر را از دست می‎دهند. پدر محمد در سپاه «سامانیان» مشغول به کار است و همیشه در سفر. او آن‌ها را به بغداد می‎فرستد تا درس بخوانند. در مکتب‌خانه، سیاوش مسئول نظم دادن به حلقه درس می‎شود؛ چون استاد به استعداد ذاتی او برای ریاست پی می‎برد و محمد با ذکاوت‌ترین فرد حلقه است. هوش سرشار محمد باعث می‌شود که به زودی نامش به عنوان فیلسوف و دانشمند شهرت ‎یابد.

این کتاب از مجموعه کتاب‌های «قطره و دریا» است که در دو داستان کوتاه، زندگی پروفسور «حسابی» را شرح می‌دهد. محمود روز چهارم اسفند ۱۲۸۱، در حوالی بازارچه «قوام‌الدوله» به دنیا آمد. او در جوانی به دانشگاه «سوربن» رفت و در رشته‌های مختلف تحصیل کرد؛ سپس با پرفسور «فابری» ملاقات کرد. محمود با این دیدار، به این نتیجه رسید که فیزیک هدف غایی اوست. در سال ۱۳۶۸ محمود حسابی به عنوان مرد علمی جهان شناخته شد و در سال ۱۳۷۱ به رحمت ایزدی پیوست.

این کتاب که جلد سیزدهم از مجموعۀ "همراه با علم، همگام با دانشمندان" است، به سرگذشت "ابوعلی سینا" و فعالیتهای او در قالب اختراعات و اکتشافات اختصاص دارد. تولد یک نابغه، مهاجرت به بخارا، اوضاع جهان اسلام و اروپا، یک درمان شگفت‌انگیز، ترک بخارا، سلطان محمود غزنوی در جست‌وجوی ابوعلی سینا، ورود به ری، شاهزادۀ بیمار، یک خوشه انگور و آثار علمی او، از بخش‌های این کتاب است.

"خوارزمی" دانشمند ایرانی، در زمینۀ نجوم، ریاضی و جغرافیا کارهای تأثیرگذاری انجام داده و گامهای بلندی برداشته است. او در طول زندگی‌اش تلاش کرد، قدر و منزلت دانشمندان هم‌عصر و قبل از خودش را به مردم بشناساند. اصلاح نظرات بعضی از دانشمندان و آثار پژوهشی به جامانده از آنان، اقدام دیگری است که‌او با دلیل و منطق انجام داده است. در این کتاب، علاوه بر این مطالب، مواردی چون نقش ایرانیان در خلافت عباسی، درخشش خوارزمی در بغداد، مذهبی خوارزمی، مشهورترین ریاضی‌دانان و سیمای زمین در علم جغرافیا بررسی شده است.

در بررسی تاریخ علم، به ویژه در زمینۀ پزشکی و همچنین مطالعۀ زندگی دانشمندان ایرانی، نام حکیم محمدبن زکریای رازی به چشم میخورد. رازی در دوران شکوفایی علم، دانش و فرهنگ و تمدن اسلامی-ایرانی متولد شد. این کتاب از تولد این دانشمندبزرگ و ورود او به مکتب‌خانه و مدرسه، کیمیاگری، رساله‌ها و کتاب‌ها و نوآوری‌هایش در پزشکی تا پایان زندگی وی را شرح میدهد.

در اطراف خوارزم شهری به نام "بیرون"وجود داشت. این شهر شاهد تولد کودکی بود که سال‌ها بعد در علومی مانند ستاره‌شناسی، ریاضی و گاه‌شماری از نوابغ و دانشمندان ایران و جهان شد. آثار و اکتشافات او در پیشرفت علم و دانش، نقش مؤثر و مفیدی داشت. او کسی جز محمدبن‌احمد ابوریحان بیرونی نبود. در کتاب حاضر زندگی این دانشمند، کتاب‌ها و آثار علمی و افکار او بررسی شده است.

این کتاب با ارائه تصاویر و در قالب داستان به سرگذشت پزشکان مشهور ایرانی از زمان ساسانیان تا انقلاب مشروطه و آثار و کشفیات آن‌ها پرداخته است. در انتهای کتاب به معرفی پزشکان معروف ایرانی مانند دکتر غلام‌علی پیمان استاد دانشگاه پزشکی آریزونا امریکا، پروفسور مجید سمیعی رئیس بیمارستان علوم عصبی هانوفر آلمان، پروفسور توفیق موسیوند رئیس بخش قلب و عروق انستیتو تحقیقات قلب دانشگاه اوتاوا کانادا و ... پرداخته است.