قیام عاشورا

نهضت حسینی، عرفان و عارفان اجتماعی تمدن‌ساز را به‌عنوان «عرفانِ معیار»، «سلوکِ سنجش‌گر» و «شهودِ شاخص» در «میدان جهاد و شهادت» متجلی ساخته و اُسوه و شاهد صادق اهالی سلوک اجتماعی- سیاسی شد. این کتاب، رابطه دوسویه بین توحید و امامتِ مبتنی بر عناصر، ارزش‌ها و مقامات عرفانی با روحِ اجتماعی و نشانی‌های انقلابی - جهادی را تبیین می‌کند. همچنین عرفان اجتماعی انضمامی، در رخدادهای قیام کربلا بازشناسی می‌شود و مصداق عرفان اجتماعی در عینیت جامعه اسلامی، بیان می‌شود.

این کتاب، داستانی نمادین درباره واقعه کربلا، مصائب امام حسین (علیه‌السلام) و حضرت رقیه (سلام‌الله علیها) است. روزی روزگاری یک جفت گوشواره در حجره جواهرفروشی زندگی می‌کردند. گوشواره‌ها، خواهرهای دوقلو بودند. دو حلقه کوچک که به هر کدام گُلی طلایی‌رنگ متصل بود. آن‌ها با اینکه شبیه یکدیگر بودند، اما تفاوت‌هایی هم داشتند. خواهر بزرگ‌تر، یعنی لنگه گوشواره‌ای که زودتر ساخته شده بود، آرام‌تر و خواهر کوچک‌تر احساساتی بود و خیلی زود اشکش درمی‌آمد. یک روز که دوقلوها در ویترین جواهرفروشی نشسته بودند مردی لبخند بر لب وارد شد و....مرد گوشواره‌ها را برای دختر کوچکش خرید. جنگی اما در شرف آغاز بود و گوشواره‌ها نگران بودند. همه جا سروصدا و گردوغبار بود. مردی غریب دست‌هایش را به سمت گوشواره‌ها نزدیک کرد. آن‌ها خود را در چنگال فردی دیدند که قلب نداشت.

در این کتاب همراه با کاروان امام حسین (ع)، از مدینه به‌سوی مکه حرکت می‌کنید و پس از آن، با حوادث مسیر مکه تا کربلا و حماسه عاشورا، آشنا می‌شوید و قهرمانی حضرت زینب (س) را در سفر کوفه و شام، مطالعه می‌کنید.

مجموعه حاضر شامل 34 غزل در مدح و منقبت اهل بیت(ع)، مخصوصا امام حسین(ع) و جریانات مربوط به قبل و بعد از روز عاشورا، غیبت امام زمان(عج)، خطبه فدک، جایگاه حضرت عباس(ع) در قیام عاشورا، ماه محرم، پیمان شکنی کوفیان، تنهایی علی(ع) بعد از رحلت پیامبراکرم(ص)، تشنگی کودکان کربلا، وحی در غار حرا و ... است.

«سلیم» همراه دو فرزندش در تاریکی شبِ دهم محرم، به دیدار برادرش، «زید»، می‎رود؛ چراکه او درخواست ملاقات با سلیم را کرده است. زید نیز همراه پسرش، «ابراهیم» است. «عبیدالله» به زید وعده داده است که اگر برادرش را از سپاه حسین(ع) جدا کند، نزد «یزید»، جایگاه ویژه‌ای دارد. زید و سلیم پسران یکدیگر را در آغوش می‎گیرند و برای لحظه‌ای فراموش می‎کنند که فردا در همین دشت خون یکدیگر را می‎ریزند. زید به سلیم می‎گوید که اگر از حسین دست بکشد، در امان است؛ اما سلیم چنین حیاتی را ننگ می‎داند و....

واقعۀ عاشورا پیش و پس‌هایی دارد که شاید بارها به زبان‌ها و بیان‌های متفاوت آن‌ها را شنیده باشیم. یکی از بخش‌های سوزناک این ماجرا، شهادت مسلم‌بن عقیل به فرمان ابن‌زیاد است. این کتاب داستان پیوستن مسلم‌ بن عوسجه به کاروان امام حسین (ع) است که به منظور آگاه‌کردن امام از خیانت مردم کوفه و همراه‌شدن با کاروان امام صورت گرفت.

کتاب حاضر شامل سخنرانی‌ها، پیام‌ها و مقالات امام موسی صدر دربارۀ قیام عاشوراست و ابعاد و نتایج پیامدهای این نهضت را بررسی می‌کند. امام موسی صدر در این گفتارها می کوشد پیش‌زمینه‌های این واقعه و اهداف امام حسین (ع) را از این حرکت روشن کند. به آسیب‌شناسی سوگواری‌ها و هدف از آن‌ها نیز پرداخته‌است. نقش و تأثیر حضرت زینب (س) نیز در گفتارهایی از این کتاب بررسی می‌شود. امام موسی صدر می‌کوشد با درس‌آموزی از این واقعه، مسائل جامعۀ لبنان و شیعیان را حل کند.

کتاب حاضر مجموعه اشعاری درباره واقعه کربلا و روز عاشوراست. شاعر بعضی از افرادی که در این واقعه به شهادت می‎رسند، نام برده و برای هر کدام شعری سروده است. «حبیب‌بن‌‌مظاهر»، «حُربن‌یزید ریاحی»، «وهب‌بن عبدالله»، «نافع‌بن‌هلال جملی»، و «عون‌بن عبدالله»، از جمله این افراد هستند. همچنین شاعر در پایان کتاب اشعاری درباره «رقیه»، دختر سه ساله «امام‌حسین» (ع) سروده است.

نهضت امام حسین (ع) اهداف بسیاری داشته، اما همگان از آن‌ها باخبر نیستند. کتاب حاضر این قیام را از سه جنبه بررسی می‌کند. در نگاه تاریخی، به تعصبات قومی، بغض و کینۀ دشمنان و بدعت معاویه در انتخاب خلیفه توجه‌ شده‌است. در نگاه سلوک اجتماعی عرفانی، ایستادگی امام حسین در برابر ظلم، سازش نکردن او با یزید و اصلاح جایگاه اسلام مد نظر قرار گرفته است. در بعد سلوک عرفانی فردی نیز تأثیر این نهضت در بیداری و معرفت نفس، مبارزه با ظلم و جلب ولایت الهی و اهل بیت بررسی شده‌است.

کتاب حاضر در دو بخش شعر «آیینی» و شعر «عاشورایی» تهیه شده است. شعر آیینی قدمتی به عمر زبان فارسی دارد و موضوعات توحیدی، نیایشی، عرفانی، اخلاقی، ارزشی و... که با تعالیم اسلامی و باورهای دینی ارتباط تنگاتنگی دارند، در قلمرو شعر آیینی قرار می‌گیرند. شعر عاشورایی شعری است که موضوعش قیام امام حسین (ع) و وقایع مرتبط با آن است. شایان ذکر است که تمامی اشعار در قالب دوبیتی و رباعی سروده شده است. «ساده»، «هبوط»، «سوک»، «شق‌القمر» و «گریه‌های بی‌صدا»، نام برخی از شعرهایی است که دربخش «آیینی‌ها» آورده شده است و در بخش «عاشورایی‌ها»، اشعاری با نام‌های «غریب»، «فرزند آب»، «آتش در حرم» و «گریه ماه» به چشم می‌خورد.