یادگیری فعال

درس ریاضی از جمله دروس اصلی دانش‌آموزان است. یادگیری مفهومی و درک درست از مباحث، به دانش‌آموز این امکان را می‌دهد که بتواند عملکرد بهتری را در سال‌های بالاتر تجربه کند. از نظر والدین و معلمان نیز، این درس پر چالش‌ترین درس برای آموزش دادن به دانش‌آموزان ابتدایی است. درس ریاضی پایه اول بسیار حائز اهمیت است؛ به دلیل این که دانش پایه محسوب می‌شود، و از قدیم گفته‌اند که " خشت اول چون نهد معمار کج/ تا ثریا می‌رود دیوار کج".

قورباغه تازه آواز خواندن یاد گرفته است. او با خوشحالی به دوستانش گفت: برایتان آواز بخوانم؟ بز، درنا، خرس، اسب، تمساح، گربه و... هر کدام سرگرم کاری بودند و اشتیاقی برای شنیدن آواز قورباغه نداشتند. تا این که شب شد... طراحی این کتاب به گونه‌ای است که با ورق زدن هر صفحه، تصاویر تغییر می‌کنند و به شکل دیگری در‌می‌آیند. کتاب سعی دارد مخاطب را در تغییر شکل‌ها دخالت دهد و او را فعالانه در تصویرخوانی و جذب مفاهیم مشارکت دهد.

یادگیری معکوس یکی از روش‌های آموزشی است. با استفاده از این روش می‌توان نقش معلم را به تسهیل گر تبدیل کرد که ذهن کودکان و دانش‌آموزان را آماده پذیرش محتوا می‌کند و نقش آنان را در یادگیری به نقشی فعال تبدیل می‌کند. این نظریه که با نام «یادگیری معکوس» شناخته می‌شود به کودکان کمک می‌کند تا در کنار دریافت اطلاعات، کنجکاوی و خلاقیت‌شان را هم پرورش دهند و به مراحل عمیق‌تر یادگیری قدم بگذارند. در این کتاب، این روش آموزشی از جنبه‌های گوناگون، بررسی و ابزار و شیوه‌های خاص آن معرفی می‌شود. همچنین در فصل انتهایی کتاب به نقش معلم در این روش آموزشی، پرداخته می‌شود.

کتاب حاضر درصدد بیان مفهوم، ماهیت و هدف روش تدریس نوین به زبانی ساده است. تدریس، فعالیتی را گویند که هدفش ایجاد تغییر مطلوب و پایدار در یادگیرنده است. این که تدریس خوب و مفید باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد و نقش معلم در فرایند تدریس باید چگونه باشد، در این اثر بیان شده است. زمانی که برای یک شاگرد چالشی ایجادمی شود و روش تدریس موجود برای او جواب‌گو نیست، بهتر است معلم از روش‌هایی دیگر استفاده کند. بسیاری از روان‌شناسان تربیتی بر این باورند که موقعیت یادگیری باید بر اساس توانایی‌های دانش‌آموزان پایه‌ریزی شود. علاوه بر روش‌های تدریس، کتاب به ویژگی‌های سازمان‌های یادگیرنده، نظریه‌های یادگیری، روش‌های آموزش انفرادی، وسایل آموزشی تدریس نوین و سنجش و ارزیابی اشاره کرده‌است.

در این کتاب به یکی از مسائل مهم مورد نیاز دانش‌آموزان، یعنی مهارت خواندن و نوشتن اشاره شده است. این دو، زیربنای یادگیری درس‌ها هستند. با مطالعه و فراگیری این مهارت‌ها آموزگاران و والدین می‌توانند مشکلات یادگیری دانش‌آموزان را رفع کنند. در این اثر دلایل، توصیه‌ها و منابعی برای رفع ضعف سودآموزی دانش‌آموزان در قالب "آنچه معلمان باید بدانند"درج شده است. کتاب در شش فصل به تبیین موضوعات رایج در زمینه آموزش و یادگیری مهارت‌های سوادآموزی، مشکلات خواندن در سطح کلمه، مشکلات خواندن در سطح متن و مشکلات نوشتن املا اقدام کرده است. اگر این مشکلات شناسایی شوند باعث اعتماد به نفس، استقلال و توانایی در یادگیری و پیشرفت سطح تحصیلی دانش‌آموزان خواهد شد.

کتاب حاضر از هفت مقالۀ علمی _ پژوهشی بین‌المللی، نوشتۀ دکتر سرکارآرانی، در موضوع درس‌پژوهی، تشکیل‌شده‌است: چگونگی واکنش معلمان به اشتباهات دانش‌آموزان در کلاس درس و مدیریت این اشتباهات؛ گزارش درس‌کاوی یک درس علوم پایۀ هفتم از سنگاپور؛ بررسی سنت‌های آموزشی در فرهنگ دو کشور ایران و ژاپن در درس ریاضیات؛ گزارش درس‌کاوی یک درس ریاضی ایرانی از منظر معلمان ژاپنی و نقد معلمان ایرانی؛ نقدی بر یک مطالعۀ موردی درس‌پژوهی در ایران؛ بررسی مقایسه‌ای شباهت‌های فرهنگی آموزش و در نهایت چگونگی پژوهش علمی و نظام‌مند معلمان ژاپنی در کلاس درس.

در کتاب حاضر، کاربرد روش‌های نو در تدریس در پنج فصل بررسی شده است. در فصل اول مباحثی چون تعاریف یادگیری، عوامل مؤثر بر یادگیری و ابعاد آن و نظریه‌های انگیزش در یادگیری مطرح شده است. نویسنده در فصل دوم قوانین یادگیری، نظریۀ شناخت‌گرایان، رفتارگرایان و گشتالت و سبک شناختی را بررسی می‌کند. فصل سوم به مبانی تدریس، دیدگاه ایده‌آلیسم دربارۀ تدریس و اثبات‌گرایی دربارۀ آموزش و تدریس اختصاص دارد. در فصل چهارم الگو و راهبردهای آموزشی بررسی می‌شود و در فصل پنجم روش‌های فعال و نوین تدریس معرفی می‌گردد.

کسانی که با افراد دچار مشکلات شدید ارتباطی کار می‌کنند و حتی مراقبان، گاهی نمی‌دانند چگونه ارتباط ثمربخشی با این افراد برقرار کنند. کتاب حاضر می‌کوشد به همۀ کسانی که با این افراد سر و کار دارند کمک کند. در این کتاب، چارچوبی برای درک علت انجام یک فعالیت مطرح می‌شود و نیز ایده‌های متفاوتی که می‌توان آن‌ها را عملی کرد. ابزارهایی سنجشی نیز معرفی شده اند که کار با آن‌ها آسان و امکان‌پذیر است. در بخش اول کتاب نظریه‌هایی از فعالیت‌های متمرکز بر حواس و برنامه‌های اجرای آن‌ها آمده‌است. ایده‌هایی برای فعالیت‌هایی مثل تهیۀ نوشیدنی‌ها، خوردنی‌ها، مراقبت شخصی و خانه‌داری، و کارهای هنری دست‌ساز نیز از جمله مباحث کتاب هستند.

در شیوۀ تدریس معکوس، آموزش مستقیم از طریق فیلم یا وسایل آموزشی دیگر و قبل از کلاس انجام می‌شود و در ساعت کلاس کارگروهی و رسیدگی به نیازهای فردی صورت می‌گیرد. در این کتاب، در هر فصل، چگونگی به کارگیری ایدۀ کلاس معکوس در آموزش درس‌های علوم تجربی، ریاضیات، مطالعات اجتماعی و ادبیات در دورۀ ابتدایی و راهکارهای آن ارائه و پیشنهاد شده‌ و تجربۀ زیستۀ معلمانی که این ایده‌ها را در کلاس‌های خود به کار بسته‌اند، آمده‌اند.

آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی محور توسعه و پیشرفت هر سازمانی محسوب می‌شود. هدف کتاب حاضر ارتقای یادگیری و کیفیت ‌بخشی به تعلیم و تربیت، ضمن تبیین رویکرد فعال و اکتشافی است که در آن، برای نمونه، 26 روش تدریس ارائه شده است. کتاب در چهار فصل تدوین شده است که عبارت‌اند از: مفهوم و تعریف یادگیری؛ طراحی آموزشی؛ بحث‌های نظری روش‌های تدریس؛ روش تدریس فعال، اکتشافی و مشارکتی. البته فصل چهارم مهم‌ترین بخش کتاب است و خود دو بخش دارد: معرفی ساختار و روش، و اجرای نمونۀ تدریس در درس‌های گوناگون. در این فصل نمونه‌های کاربردی بسیاری آمده‌اند.