مرجع

کتاب حاضر جلد هفدهم از "فرهنگنامۀ کودکان و نوجوانان" است. این فرهنگنامه به زبان فارسی همراه با تصاویر، تألیف شده‌ است. جلد هفدهم این دانشنامه مَدخل‌هایی از حرف «س» ازجمله سورنا و سیوطی و همهٔ مدخل‌های حرف «ش» مانند شابیزک و شیمی‌-فیزیک را دربردارد. این جلد شامل 269 مقاله، 48 مدخل ارجاعی، 402 تصویر، 18 نقشه و 25 جدول و نمودار است.

کتاب حاضر شامل مجموعه ای از واژگان و اصطلاحات حوزۀ ادبیات کودک و نوجوان است. مخاطب با استفاده از این اصطلاح‌نامه میتواند مفاهیم مختلف را جستجو کند و روابط مفهومی میان واژگان را به صورت کارآمد شناسایی و استنباط نماید. نویسنده در ابتدا ساختار و تاریخچۀ اصطلاح‌نامه را توضیح میدهد و سپس تفاوت آن با سرعنوان‌های موضوعی را بیان می‌کند. فهرست الفبایی، فهرست ردهای و فهرست گردشی از عنوان‌های مطالب مطرح شده در این اثر است.

پستانداران، پرندگان، خزندگان، دوزیستان، حشرات و ماهی‌ها از جمله موجودات معرفی شده در این اطلس هستند. در هر صفحه یک مسابقه طراحی شده که جواب آن در صفحات معرفی شده آمده است. کادرهای کنار هر بخش رنگ متفاوتی دارد و فصل‌ها به این شیوه از یکدیگر تفکیک شده‌اند. در هر صفحه یک کادر به "خبرهای عجیب اما واقعی" اختصاص یافته است. در انتهای اطلس نیز حیوانات عجیب معرفی شده‌اند.

دانشنامۀ حاضر شامل 200 موضوع در هشت بخش پیرامون کرۀ زمین و فضا، جهان طبیعت شامل گیاهان و حیوانات، حشرات و عنکبوت‌ها، دایناسورها و پرندگان، پستانداران، بدن انسان، غذا، مردم و سرزمین‌هاست. 3000 عکس و تصویر به همراه جدول‌ها و نمودارها در این کتاب گنجانده شده و در کنار هر تصویر شرح آن آمده است. علاوه بر فهرست مطالب، یک فهرست راهنما نیز در انتهای کتاب به ترتیب حروف الفبا گنجانده شده است.

در دریا موجودات شگفت‌انگیزی زندگی می‌کنند که شناخت آن‌ها برای کودکان جالب است. در کتاب حاضر مخاطب با جانورانی مثل عروس دریایی جعبه‌ای، لاک‌پشت پشت‌چرمی، ماهی مرکب جهنمی، اختاپوس مقلد، بی‌فک ماهی و کوسه نهنگ آشنا می‌شود. در هر صفحه، یک جانور خود را شگفت‌انگیزترین موجود دریا معرفی‌می‌کند. در پایان، نویسنده قضاوت را به عهدۀ خواننده می‌گذارد که بگوید شگفت‌انگیزترین موجود دریا چیست؟

داشتن اطلاعات دربارۀ زمین و پدیده‌های طبیعی آن برای همگان جالب است. کتاب حاضر دربارۀ پدیده‌های زمین مثل آتش‌فشان‌ها و طغیانگری آن‌ها، چشمه‌های داغ وآب‌فشان‌ها، رودها و آبشارها، اعماق زمین، سونامی‌های وحشتناک، صحراها، یخچال‌ها و کوه‌های یخی، اقیانوس‌ها، باران‌ها، برف و یخبندان، تورنادو، توفان‌های مخوف و خشک‌سالی‌ها اطلاعاتی به مخاطب می‌دهد. همۀ این موارد با تصویرهای دقیقی ارائه شده‌اند تا مخاطب را جذب کنند.

میمون‌ها دستۀ بزرگی از حیوانات هستند که با انسان‌ها شباهت ظاهری دارند. مخاطب در این کتاب با این خویشاوندان نزدیک انسان آشنا می‌شود. «گیبون‌ها، اورانگ‌اوتان‌ها، گوریل‌ها، بونوبوها، بابون‌ها، مکک‌ها، شامپانزه‌های جهنده و لمورهای جهنده» انواعی از این جانوران هستند. راه‌های برقراری ارتباط این حیوانات، نحوۀ حرکتشان، دوست و دشمنشان و خطر انقراضشان نیز از جمله موضوعاتی هستند که در این کتاب به آن‌ها پرداخته شده‌است.

حیوانات را می‌توان به دسته‌های بسیاری تقسیم کرد. مخاطب در این کتاب با حیواناتی آشنا می‌شود که شب‌ها زندگی می‌کنند. آن‌ها را می‌شناسد و دربارۀ حس فوق‌العاده، چشمان تیزبین و بینی‌های حساس آن‌ها می‌خواند. حشرات شب‌زی، حشره‌خواران، جوندگان، کیسه‌داران نیمه‌شب و خزندگان‌ بی‌قرار از دیگر مباحث این کتاب هستند که همگی با تصویرهای رنگی و بزرگ ارائه شده‌اند.

زمین یکی از سیاره‌های منظومۀ شمسی و در حال حاضر تنها سیارۀ قابل سکونت است. کتاب حاضر دربارۀ چگونگی به وجود‌آمدن این سیاره، چرخش آن، درون زمین، سنگواره‌ها، رسوب‌ها، سنگ‌ها، کوه‌ها و لرزش آن اطلاعاتی به مخاطب نوجوان می‌دهد. گنجینۀ زمین، غارهای ژرف، آب و هوای سرکش، جنگل‌های شگفت و دنیای آب از دیگر محتویات کتاب هستند. نویسنده در انتها نیز در بارۀ مراقبت از زمین اطلاعاتی به مخاطب می‌دهد.

دانشمند کسی است که دربارۀ جهان و عملکرد آن مطالعه می‌کند. در کتاب پیش رو، مخاطب با دانشمندان، روش کار آن‌ها، شگفتی‌های علومی مثل ریاضی و درخشش‌های علمی در نقاط جهان آشنا‌ می‌‌شود. شناخت دانشمندانی مثل داوینچی، گالیله و هوک و کشف میکروب توسط او، نیوتن و حرکت، لینه، شیمی‌دانانی مثل بویل و دالتون، فارادی و فیزیک، داروین و نظریۀ تکامل تدریجی، ماری کوری، دانش‌هسته‌ای و عالمان آن و فضاشناسانی مثل هابل، او را با علم و تاریخ آن مواجه‌ می‌کند.