علوم تربیتی

نویسنده در کتاب حاضر در پنج فصل به سیر تاریخی مفهوم توانمندسازی در مدیریت، رویکردها، مدل‌ها و مؤلفه‌های آن، توانمندسازی در راستای سیاست‌گذاری و ابزارهای اندازه‌گیری آن اشاره کرده است. توانمندسازی فرایندی است که با استفاده از آن، توانایی و اختیار کارکنان و مدیران در همکاری، مشارکت و تصمیم‌گیری برای دستیابی به مدیریت مشارکتی و فراهم ساختن زمینۀ واگذاری مسئولیت‌ها به گروه‌ها و افراد، افزایش می‌یابد. نویسنده در کتاب از نمودارها، جدول‌ها و مدل‌های جهانی بهره برده و پرسش‌نامه‌های مورد استفادۀ خود را نیز در کتاب گنجانده است.

در کتاب حاضر مفاهیمی مانند شهروند و حقوق شهروندی، شهروند خوب و رفتار شهروندی سازمانی، مدل‌های رفتار شهروندی سازمانی و انواع رفتارهای ضد شهروندی سازمانی در هفت فصل بررسی شده است. در فصل هفتم ابزار سنجش رفتار شهروندی مانند پرسش‌نامۀ رفتار شهروندی سازمانی، وظیفه‌شناسی، نوع‌دوستی، امتیازدهی و تفسیر نتایج گنجانده شده است. در انتهای کتاب پرسش‌نامۀ مربوط به رفتارهای ضدشهروندی سازمانی نیز آمده است.

"نظارت و راهنمایی آموزشی یا تعلیماتی" رشته‌ای از علوم آموزشی است که در این کتاب بررسی شده است. نویسنده در این کتاب در هفت فصل مباحثی چون نگاهی به فرایند یاددهی و یادگیری در کلاس، سازوکارهایی برای کمک به کلاس درس، چهارچوب‌هایی برای مشاهدۀ کلاس، رویکردهای کار با معلمان، شاخص‌های ارزیابی قابلیت و رشد و بالندگی معلم را مطرح کرده است. مثال‌هایی ملموس از کمک به معلمان در جدول‌ها و نمودارها آمده است.

نویسنده در این کتاب شرح زندگی، عقاید، مراحل طراحی برنامۀ درسی، مفاهیم کلیدی و اندیشه‌های سازمان‌دهندۀ بیست و سه پژوهشگر حوزۀ مطالعات درسی از جمله هیلدا تابا، کامرون مک‌ کارتی، جان فرانکلین و باربارا اس میترانو را مطرح می‌کند. یکی از شاخه‌های آموزش و پرورش در هر کشوری، مطالعات برنامۀ درسی است. هدف این رشته شناسایی، کشف و بیان پدیده‌های پیچیدۀ آموزشی و تربیتی است.

کاربرد روان‌شناسی در تدریس از جمله موضوعاتی است که توجه به آن نتایج مثبتی در آموزش دارد. کتاب حاضر کوشیده است واقعیت‌هایی بنیادی از روان‌شناسی تربیتی ارائه دهد تا بر استفاده از حس مشترک در کاربرد روان‌شناسی در تدریس تأکید کند و نیز لزوم رفتار با هر کودک به عنوان یک فرد را متذکر شود. در کتاب، اصطلاحات فنی و نیز اصطلاحات نا‌آشنا درشت شده‌اند و معنای آن‌ها در واژه‌نامۀ انتهای کتاب آمده‌است. مطالب در 17 بخش عرضه شده‌اند.

این کتاب با هدف ارزیابی فرایندهای مدیریت دانش در آموزش و پرورش شهر تهران و ارائۀ راهکارهایی برای بهبود آن تدوین شده است. مدیریت دانش یک رویه یا عمل برای رسیدن به فرایندی درمورد دانش است که به بهبود عملکرد داخلی و خارجی سازمان منجر می‌شود. نویسنده در این کتاب چالش‌ها، مفاهیم و مدل‎‌های ارزیابی آموزش و پرورش در ایران و جهان را با چندین الگوی طراحی و تنظیم پرسش‌نامه بررسی می‌کند.

معمولاً همۀ معلمان پرسش‌هایی برای دانش‌آموزان مطرح می کنند، اما ممکن است هدف و شکل این پرسش‌ها متفاوت باشد. این کتاب دربارۀ مشکل خاصی از این پرسشها به نام "پرسش های بنیادین" است و نویسنده در شش فصل کتاب به سؤال‌هایی مانند پرسش های بنیادین چه ویژگی‌هایی دارند، چرا باید این پرسش‌ها را به کار برد، چالش‌های عملی و موارد خاص و چطور در کلاس درس فضای پرس و جو ایجاد کنیم، پاسخ میدهد.

به عقیدۀ نویسندۀ این کتاب، امروزه در سیستم ارزشیابی مدارس برای تکمیل به‌موقع فعالیت‌ها جایزه و برای بی‌نظمی و رفتار نامناسب، تنبیه در نظر گرفته میشود. نمره پیش از آنکه میزان یادگیری دانش‌آموز از مفاهیم را نشان دهد، از میزان انطباق آنها با سیستم آموزشی حکایت دارد. نویسنده در این کتاب نظام ارزشیابی سنتی یا نمرهای را زیر سؤال میبرد و الگوی ارزشیابی بر پایۀ استاندارد را جایگزین آن میکند. او با ارائۀ مثال‌هایی ملموس از همۀ دوره‌های آموزشی، کاستی های نظام نمره‌ای را بررسی میکند و الگوهای جدیدی را پیشنهاد می‌دهد.

کتاب حاضر در دو فصل تدوین شده است؛ فصل اول دربارۀ مراحل تدریس است. نویسنده در فصل دوم رسانه‌های آموزشی و اهمیت آن‌ها را در نظام آموزش و پرورش بررسی می‌کند. در فصل اول دربارۀ داشتن طرح درس مناسب و مراحل نوشتن آن توضیح داده شده و نمونه فرم طرح درس و نحوۀ چینش کلاس برای تدریس نیز آمده است. در بخش دیگر فصل اول به مهارت ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان، فن بیان، توجه به تفاوت‌های فردی فراگیرندگان و جذاب‌سازی محتوای درس اشاره شده است. در فصل دوم، مباحثی مانند جهانی‌شدن و فناوری اطلاعات، آموزش الکترونیکی و ضرورت استفاده از فناوری مطرح شده است.

امروزه کتاب‌های بسیاری به موضوع تربیت پرداخته‌اند. کتاب حاضر نیز ضمن توجه والدین به تربیت مناسب فرزند و نگرانی از نارسایی‌های رفتاری او، به چگونگی بهره‌گیری از امکان بسیار مهمی چون داستان در تربیت فرزندان توجه کرده است. در این کتاب فقط روش‌های تربیتی نیامده‌اند، بلکه نویسنده کوشیده است با ذکر قابلیت‌های تربیتی آموزشی داستان، والدین را متوجه حساسیت موضوع و توانایی‌های فرزندان کند و بر عملی بودن تربیت تأکید ورزد. نکات مهم در داستان‌گویی و فعالیت‌های داستان‌گویی برای کودکان و نوجوانان از جمله مباحث کتاب هستند.