ادبیات دینی

در روایتی داستانی موضوع جبر و اختیار به بحث گذاشته شده است. وقایع این داستان در محیط مدرسه رخ می‌دهد و بر اساس آن دانش‌‌آموزان در بحثی آزاد، درباره تأثیر اندیشه جبرگرایی بر شیوه زندگی انسان، تقدیر و تفاوت آن با جبر و اختیار، نگاه فقها به جبر و اختیار و جایگاه عقل و خرد درباره این موضوع بحث می‌کنند. داستان تأمل ویژه‌ای بر آیات قرآن کریم دارد. هدف دیگر در این روایت تأکید بر اصل دانش‌آموز محوری در فرایند تدریس است.

در نگاهی قرآنی و با بهره‌مندی از داستان‌های دینی سعی شده تا مبانی آداب و اخلاق معاشرت مطالعه شود. در این اثر مباحثی مانند برتری رضایت خداوندی بر رضایت دیگران، احترام گذاشتن به یکدیگر، رعایت دوری از دورویی بررسی شده و هدف از این جست‌وجوی موضوعی، آشنایی با مزایای رعایت آداب معاشرت به لحاظ کمی و کیفی بوده است.

زنی دروغ‌گو ادعایی می‌کند که موجب خنده همه مردم و حتی متوکل عباسی، خلیفه وقت می‌شود. متوکل و نزدیکانش هر کاری می‌کنند، نمی‌توانند ثابت کنند که زن دروغ می‌گوید، به همین دلیل متوکل از امام حسن عسگری(ع) برای حل این مشکل کمک می‌گیرد.

پسر بچه‌ای به‌نام محمد همراه پدرش رهسپار سامرا می‌شود. آن‌ها غذایی برای خوردن ندارند تا اینکه به منزل امام حسن عسگری(ع) می‌رسند. پیرمرد با دیدن امام خجالت می‌کشد و حرفی نمی‌زند. محمد خسته و گرسنه است و نمی‌داند چه کار باید بکند.

سیف، مردی از اهالی مصر به سامرا می‌آید تا از حاکم وقت که به او ستم بزرگی روا داشته، به خلیفه شکایت کند؛ اما خلیفه به حرف‌های او اهمیتی نمی‌دهد. سیف نزد امام حسن عسگری(ع) می‌رود. امام با شنیدن سخنان او، راه‌حل را نشانش می‌دهد و سیف راهی مصر می‌شود.

روزی از روزها خلیفه عباسی که قاطر زیبا و چموشی دارد و به هیچ‌وجه نمی‌تواند سوار قاطر شود، جایزه خوبی در نظر می‌گیرد تا شاید کسی بتواند قاطرش را رام کند، ولی هیچ‌کس نمی‌تواند به قاطر نزدیک بشود. یک روز خلیفه توی باغش نشسته بود و فکر می‌کرد که چطور قاطرش را رام کند که یک‌دفعه به یاد امام حسن عسکری افتاد. تصمیم می‌گیرد تا این راه را وسیله‌ای قرار دهد برای کاهش محبوبیت امام حسن عسگری(ع) در میان مردم. امام به قصر می‌رود تا حیله خلیفه را خنثی کند.

در این داستان خلیفه که به شدت از امام حسن عسگری(ع) عصبانی است به نحریر، یکی از یارانش دستور می‌دهدکه امام را درون قفس شیرها بیندازد. نحریر با آنکه رضایتی به انجام این کار ندارد، مجبور به اطاعت است. چه سرنوشتی در انتظار امام است؟

ابراهیم یکی از یاران امام به دستور خلیفه تحت تعقیب است.او قصد دارد از شهر خارج شود، به همین دلیل به منزل امام(ع) می‌رود تا با ایشان خداحافظی کند. کودکی که در منزل امام است به ابراهیم خبری می‌دهد که باعث نجات او می‌شود.

امام حسن عسگری(ع) به سختی بیمار شده‌اند و نزدیکان ایشان نگران رهبرشان هستند. یعقوب یکی از یاران امام به عیادت ایشان می‌رود و در آنجا صحنه‌ای می‌بیند که خیالش از بابت امام راحت می‌شود.

اسماعیل که مردی تهیدست است، همیشه کنار مسجد گدایی می‌کند. روزی امام حسن عسگری(ع) را می‌بیند و از ایشان کمک می‌خواهد. امام با اینکه می‌داند او واقعاً فقیر نیست، به او کمک می‌کند، ولی نکته مهمی را به او تذکر می‌دهد. اسماعیل سخنان امام را جدی نمی‌گیرد. اتفاقی رخ می‌دهد که او متوجه اهمیت سخنان امام می‌شود، ولی دیگر پشیمانی سودی ندارد.