خاطره نویسی

کتاب حاضر شامل ۲۵ داستان کوتاه و سه داستانک است. این داستان‌‌ها درواقع خاطرات و تجربه سی سال تدریس نویسنده است. «واکسی»، «کفش‌های صورتی»، «گریه نکن»، «زنگ انشا»، «شهر عاشقی» و «زیر درختان زیتون»، نام برخی از این داستان‌هاست. داستان آخر درباره روزهایی است که نویسنده به عنوان معلم به روستایی دور می‎رود. روزهایی که با دانش‌آموزانش فاصله سنی چندانی ندارد. روزهایی که کلاس درس، فرشی از شکوفه‌های زیتون است. معلم به یاد می‎آورد دانش‌آموز پراسترسی که ناخنش را می‎جود و از ترس بیهوش می‌شود و حالا کارت دعوت افتتاح مطب پزشکی خود را برای او ارسال کرده است یا دانش‌آموز نخبه‎ای را که امروز مهندس هواپیمایی کشور است یا... .

تجربه به اندازه علم ارزش دارد. فقر ما ایرانیان در نگارش کتاب خاطرات یکی از علل دوباره‌کاری‌ها و عدم پیشرفت در حوزه صنعت است. نویسنده در کتاب حاضر خاطرات خود در حوزه صنعت را گردآوری کرده است. پیشینه کاری و تحصیلی و گرایش‌های سیاسی و فکری نویسنده در دو فصل ابتدایی تشریح می‌شود. سپس نویسنده به فراخور موضوع فصل‌ها، به خاطرات خود پیرامون خلاقیت در مدیریت، اخلاق مدیریت، سازماندهی، تولید، خصلت‌های لازم برای مدیر و برداشت‌ها و آموزه‌های قرآنی اشاره می‌کند.

«محمدرضا شفیعی» از رزمندگان واحد تخریب لشکر ۱۷ «علی‌بن‌ابی‌طالب» (ع) بود که در عملیات «کربلای چهار» پس از مجروح شدن، به اسارت دشمن درآمد و چند روز بعد از انتقال به یکی از اردوگاه‌های اُسرا در عراق، به شهادت رسید. شروع داستان از آنجاست که پیکر محمدرضا، شانزده سال بعد از شهادت، به میهن اسلامی باز می‌گردد؛ پیکری که در عین ناباوری سالم است، آن‌قدر که حتی در هنگام دفن، عقیقی را برای تبرک زیر زبانش می‌گذارند. این داستان، روایت سردار «حسین کاجی» همرزم شهید است از لحظه ملاقات دوباره رفیق دیرینه‌اش در قبر، شرح حیرانی او از این اتفاق و کنکاش در خاطرات گذشته خود با محمدرضا تا شاید بتواند علت این معجزه بزرگ خداوندی را کشف کند.

نویسنده این کتاب روشندل است و خاطرات خود را با زبانی شاعرانه بازگو می‌کند. نویسنده پس از شرح زندگی‌اش، درباره مادر، معلم، درخت، باران، پاییز و... مطالبی بیان کرده است. او درباره معلم می‎گوید: «چوب الفی که به دستم دادی برای دیدگان بی‌فروغ من حکم عصای سپید روشندلی‌ام را دارد و چون تو نوری در ظلمت شب مهر، مهتابی‌ات را به من تاباندی و من همراه سمفونی جدول ضرب رنج تو را به ترانه می‌سرایم و می‌ستایم». او معتقد است که خش‌خش برگ‌های زرد و ریخته شده در زیر پای درختان، موسیقی آرام‌بخشی برای رهگذران است.

کتاب حاضر خاطرات یک معلم است و چهارده فصل دارد. او در فصل اول، درباره تاریخ و مکان تولد و روستایش صحبت می‎کند و اینکه کودکی را چگونه گذرانده است. در فصل دوم، با عنوان «چی فکر می‎کردیم و چی شد!»، ماجرای سربازی رفتنش را بازگو می‌کند و اشتباهی که در تاریخ تولدش صورت گرفته است. در بخشی از فصل سوم، با عنوان «گربه را دَم حجله کشتم»، داستان پس گرفتن فرش و بخاری مدرسه را از اهالی روستای بیان می‎کند. در فصل چهارم ماجرای انتخاب محل تدریسش را می‎گوید و از باران بی‌سابقه‌ای که در نخستین روزهای اقامتش می‎بارد و همه‌چیز را خیس می‎کند. در فصل پنجم ... .

موضوع این کتاب زندگی و شهادت سردار «مهدی زین‌الدین» (۱۳۳۸ ــ ۱۳۶۳)، فرمانده لشگر ۱۷ علی‌بن‌ابی‌طالب است. خاطرات ارائه شده، درباره زندگی و رزم و شهادت او از زبان خانواده، همسر و همرزمانش است. در بخشی از کتاب آمده است: «گفت اعلام کن همه جمع بشن، می‌خوام براشون صحبت کنم. نگران گفتم آقا مهدی حرف از موندن بزنی، خودت رو سبک کردیا، این بنده‌های خدا از بس سختی کشیدن و برای عملیات امروز و فردا شنیدن، خسته شدن... .»

کتاب حاضر هفت روایت از زندگی امام «موسی‌صدر» است که دربردارنده مصاحبه‌هایی است که نویسنده در سفرش به «لبنان»، با خانواده او انجام داده است. این مصاحبه‌ها با همسر، فرزندان، خواهرها و دوست خانوادگی امام موسی‌صدر انجام شده است. همسرش می‌گوید، او آدم بزرگی بود که برای کارهای بزرگ ساخته شده بود، زندگی‌اش را سر آن‌ کارها گذاشته بود و من هر کاری می‎کردم تا طی این راه برای او آسان‌تر شود.

کتاب حاضر از مجموعه تاریخ شفاهی امام «موسی صدر» است و شامل گفت‌وگو با دکتر «حسن حبیبی»، قبل از فوت ایشان، درباره امام صدر است. علاوه‌بر این، با همسر ایشان، خانم «شفیقه رهیده»، نیز در این باره مصاحبه شده است که نکات خواندنی دیگری به کتاب می‌افزاید. در بخش سوم، دو پیوست به کتاب اضافه شده است. پیوست نخست، متن سخنرانی دکتر حبیبی در سال ۱۳۷۵ و در جریان اعطای دکترای افتخاری دانشگاه تهران است. پیوست دوم، روایت دکتر حبیبی از هجرت امام‌خمینی (ره) از عراق به فرانسه است.

استاد «مستجابی» یکی از برجستگان خاندان «صدر» و از دوستان نزدیک امام «موسی‌صدر» است. گروه تاریخ شفاهی موسسه فرهنگی ــ تحقیقاتی امام موسی‌صدر، خاطرات ایشان را ضبط و منتشر کرده است. اثر حاضر در بخش خاطرات، شامل تولد، خانواده و اولین هجرت، خاندان صدر، ورود به سلک روحانیت، مبارزات سیاسی، امام موسی‌صدر و سجاده شعر است. همچنین در بخش ملحقات کتاب، ذیل زندگی‌نامه‌ها، نامه‌های امام موسی‌صدر، تصاویر و اسناد، دسته‌بندی و منتشر شده است.

«سیدهادی خسروشاهی» علاوه‌بر سابقه دوستی طولانی با امام «موسی‌صدر» و اطلاعات مهم تاریخی، خود یکی از پیشکسوتان تاریخ‌نگاری زندگی امام صدر است. در متن پیش رو تلاش شده است مباحث از ترتیب زمانی و موضوعی مشخصی برخوردار باشند و از تکرار و اطناب پرهیز شود. اسامی افراد و رویدادها و اماکن در حد توان با درج توضیحاتی در پاورقی گویا‌سازی شده است. زندگی‌نامه مختصر برخی از اسامی نیز در پی‌نوشت کتاب آمده است. همچنین شماری از اسناد و تصاویر مرتبط با متن خاطرات هم در انتهای کتاب آمده است.