روان‌درمانی

مبارزه با اضطراب به آگاهی نیاز دارد. کتاب حاضر با این فرض که تمامی اختلال‌های اضطرابی عوامل مشترکی دارند، آن عوامل را با آموزش مهارت‌های رایج مورد هدف قرار می‌دهد. نویسنده دیدگاه مدرنی را دربارۀ اضطراب، وحشت‌زدگی و ترس مطرح می‌کند. تمرین‌های کتاب بر راهبردهایی از سه درمان مبتنی بر شواهد متکی هستند و خواننده را با انواعی از ابزارها برای هدف قراردادن مشکلاتشان آشنا می‌کنند. خواننده باید بتواند نحوۀ عملکرد مشکلات اضطرابی را بشناسد، اهداف درمانی مناسب را برگزیند و در نهایت راهبردهای شناختی رفتاری را به کار گیرد. کاربرگ‌های زیاد و مثال‌های گویایی در کتاب آمده‌اند.

استعاره کمک می‌کند چیز ناشناخته‌ای را از منظر چیزی آشنا درک کنیم؛ حتی می‌تواند یکی از راه‌های یادگیری مهارت‌های صحیح زندگی‌باشد. در فنون مشاوره، استعاره به مراجع اجازه می‌دهد تجربه‌های خود را بیرونی کند. در این کتاب، رویکردهایی درمانی مثل استعاره و تمثیل، به عنوان فن خانواده‌درمانی با رویکرد سیستمی مطرح شده‌اند. ارتباطات افراد به صورت حلقوی بررسی‌شده و مفاهیم نظری رویکردهای میان‌نسلی دیدگاه‌های موری بوئن، ساختی مینوچین، استراتژیک هی‌لی و سیستمی میلان به شکل استعاره آمده‌اند. این مطالب در سه‌بخش ازدواج و استقلال، فرزندپروری، و خانواده و آرامش مطرح شده‌اند.

کودکان مبتلا به اختلال وسواس، ممکن‌است به افکار و تصویرهای مزاحم و وسواس‌گونه دچار شوند و حیطه‌های عملکردی‌شان دچار آسیب شود. کتاب حاضر با توجه به شیوع بالای اختلال‌های اضطرابی، از جمله وسواس و پیامدهای آن، می‌کوشد در 9 فصل به این موضوع بپردازد. ابتدا وسواس را تعریف کرده و تفاوت اختلال وسواسی در کودکان و راه‌های تشخیص و روش‌های درمانی اختلال وسواس را توضیح داده‌است. راهنمای اختلال وسواس ویژۀ والدین، معلمان و کودکان، مهارت‌های خودیاری و درمان اختلال وسواس نیز از جمله بخش‌های کتاب هستند.

بازی ابزاری است برای خلق شادی و کتاب حاضر این ابزار را در اختیار قرار می‌دهد. بازی‌های بزرگ‌سالان بخش آغازین کتاب است که به مخاطب بزرگ‌سال می‌آموزد برای ایجاد شادی در کودکان، ابتدا خودش باید شاد باشد. فصل دوم کتاب که به بازی‌های کودکان اختصاص دارد، بازی‌ها را بر اساس ردۀ سنی مخاطبان، به کودکان کم‌سن (2 تا 7 ساله) ، 8 تا 12 ساله، 13 تا 15 ساله و 16 سال به بالا تقسیم کرده‌است. بازی‌ها بر اساس تأثیر روانی، یعنی پرورش روح و روان، و برطرف کردن غم و اندوه، ترس یا عصبانیت نیز به دسته‌هایی تقسیم شده‌اند.

پی‌بردن به ریشه‌های اضطراب امتحان و سعی در برطرف کردن آ‌ن‌ها چندان ساده نیست. نویسندۀ این کتاب با تلفیق دانش روان‌شناسی خود و روش‌های درمانی این علم، از جمله روش تحلیل متقابل، و طرح مفاهیمی از نظریۀ TA که به موضوع استرس امتحان مربوط می‌شود، موضوع استرس امتحان را به چالش کشیده‌است. توصیه‌ها و تمرین‌های زیادی در کتاب آمده‌اند که علاوه بر رفع استرس امتحان، در سایر زمینه‌های زندگی نیز کاربرد دارند و می‌توان از آن‌ها برای برطرف ‌کردن هر نوع تنش و اضطراب دیگری بهره برد.

مشاور و روان‌درمانگری که می‌خواهد تمامی رفتار و سلوک خود را بر اساس قواعد حرفه‌ای و الگویی مذهبی اسلامی تبیین و تنظیم کند، لازم است منابعی مرتبط در دسترس داشته باشد. کتاب حاضر، ضمن بیان اصول کلی نظری در چهار حوزۀ خداشناسی، هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و معادشناسی، تمام مراحل درمان را تا بیان فنون اساسی پی‌می‌گیرد. پی‌گیری این اصول در فعالیت‌های مشاوره و روان‌درمانگری، ارزیابی، تشخیص، فرمول‌بندی،آسیب‌شناسی و درمان عملی، مجهز به مستندات دینی و علمی، به مشاور کمک می‌کند. آمادگی های لازم برای مشاور و مراجع، اصول ارزیابی مراجع و مشاور، اصول عملی مربوط به هدایت مشاوره ودرمان از جمله مباحث فصل‌ها هستند.

خانواده درمانی با رویکرد جامعه نگرانه به سلامت روان، از اواخر دهه 1950 و پس از برخی اظهارات در کنفرانس سالانه انجمن روان پزشکی آمریکا، توجه متخصصان بسیاری را جلب کرد. آنان ابراز کردند که علاوه بر خود فرد، با خانواده‌ها هم کار خواهند کرد. خانواده درمانی دارای زمینه‌های متنوع بوده و ریشه در زناشویی درمانی، جنبش راهنمایی کودکان، خدمات اجتماعی با تاکید بر کار با خانواده‌ها، آموزش زندگی خانوادگی و پیشرفت‌های مشاوره‌ای دارد. کتاب پیش رو در 15 فصل خانواده درمانی بر اساس سلامت روان، بررسی اختلالات، خانواده درمانی افسردگی، خانواده درمانی برای اختلال وحشت زدگی و اختلال وسواس فکری عملی مورد بررسی قرار گرفته است. روش آموزش روان شناختی و مدیریت بیمار با توجه به نقش زوج درمانی، توجه به جمعیت‌های خاص مانند مصرف کنندگان مواد مخدر و مدل‌های درمان؛ از دیگر مباحث این کتاب است.

روان‌شناسی مثبت‌نگر رویکرد به نسبت جدیدی در روان‌شناسی است که می‌کوشد از طریق ایجاد و تقویت هیجانات مثبت، رضایت از زندگی را به افراد بازگرداند. نویسندۀ کتاب حاضر پس از معرفی روان‌شناسی مثبت‌نگر، محورها و مفروضات این رویکرد و ابعاد آن، بنیان‌های نظری آن را توضیح می‌دهد. سپس در بخش «دستورالعمل روان‌درمانی مثبت‌نگر»، در طول 14 جلسه، این روش را برای درمانگر مرور می‌کند. در این جلسات، مواردی مثل خاطرات مفتوح یا بد، قدرشناسی، روابط مثبت و نوع دوستی بررسی می‌شوند.

شناخت درمانی مراجعان را تشویق می‌کند بدون قضاوت دربارۀ تجربه‌ای که با آن روبه‌رو می‌شوند، رابطۀ خود را با فکر و احساس تنش‌زا تغییر دهند و آنچه را تجربه می‌کنند بپذیرند. کتاب حاضر ویژگی‌های مهم و اساسی شناخت درمانی و مبتنی بر ذهن‌آگاهی را به شکلی نظری و عملی مطرح می‌کند و تمرکز خود را روی برنامۀ شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی قرار می‌دهد که به شکلی گروهی، برای افراد در معرض آسیب‌دیدگی‌ افسردگی برگشت‌پذیر ارائه می‌شود. متن این کتاب به 30 ویژگی متمایز این فرایند می‌پردازد.

مدرسه مکانی‌ است که کودک در آن مهارت‌های ارتباطی را می‌آموزد. یکی از چالش‌های همیشگی مدارس مسئلۀ زورگویی است. کتاب حاضر در فصل اول توضیحاتی کلی دربارۀ زورگویی و میزان شیوع و اثرات آن و در فصل دوم چارچوبی نظری از رفتارهای زورگویی و انواع تقسیم ‌بندی و زمینه و علل بروز آن رائه داده‌است. تنظیم هیجان و تعریف‌ها و زمینه‌های آن و معرفی رویکرد درمان متمرکز بر هیجان، به عنوان رویکرد تنظیم هیجانی و پیشینۀ آن، در فصل سوم بررسی شده‌اند. جلسات گروهی درمان متمرکز بر هیجان، مبتنی بر 9 اقدام درمانی و آموزشی نیز موضوع فصل چهارم است.