معرفت شناسی

با بررسی افکار و اندیشه‌های شهید بهشتی به این نتیجه می‌رسیم که قرآن محور تمامی گفته‌ها و نوشته‌های ایشان بوده است. در اندیشه این شهید بزرگوار توجه به قرآن بر این مبناست که اولاً نص قرآن متقن و روشنگر است و ثانیاً قرآن یا همان وحی مکتوب همواره زنده و نقد و برای تمام نسل‌ها کارآمد است. بر این اساس آیت‌الله بهشتی با توجه به قرآن، به دنبال شناخت اسلام است و این شناخت منوط به معرفت به دانش‌های قرآنی است. این اثر با ارائه بحث‌هایی نظیر چیستی وحی و نسبت آن با قرآن، مصون بودن قرآن از تحریف و مطالبی درباره جمع‌آوری قرآن درصدد است تا آرای شهید بهشتی درخصوص قرآن و علوم قرآنی را در اختیار مخاطبان بگذارد.

کتاب حاضر قصد دارد شهود و توجه به حق‌تعالی را در مخاطبان خود بیشتر کند؛ یعنی مخاطب را نسبت به این موضوع هشیار کند که در هر لحظه از زندگی به سخن‌گفتن با خدا و انس و استمرار نجوا نیاز دارد. نویسنده در چهار فصل این کتاب تلاش کرده است تا حضور قلب، ملاقات نجوایی، رؤیت عقلی و معرفت خواننده را افزون کند. مخاطب نیز باید با تمرین ذکر و نجواها سعی کند تمام طبیعت و موجودات را نشانه‌ای از باری‌تعالی ببیند و خدا را همه‌جا حس کند.

این کتاب قصد دارد دلیل تمایل و نیاز انسان به «دانستن» و «آگاه‌شدن» را بررسی کند.
نویسنده برای این پرسش، پاسخ‌های احتمالی گوناگونی مثل «بیزاری ذاتی انسان از جهل» و... یافته است و آن‌ها را در فصل‌های گوناگون شرح می‌دهد. نام برخی از فصل‌های کتاب عبارت‌اند از: انسان حیوانی؛ شرافت به جان است؛ رشد همه‌جانبه؛ شروعِ شدن.

یکی از سؤالاتی که بشر از ابتدای خلقتش تلاش می‌کند به پاسخ آن دست یابد، این است: «خدا چیست و کجاست؟ » ادیان ابراهیمی پاسخ‌های گوناگونی به این پرسش داده‌اند و با کمک پیامبران و کتاب‌های دینی بشر را راهنمایی کرده‌اند. در کتاب «خداشناسی» موضوعاتی از دین اسلام که به مسلمانان کمک می‌کنند برای بعضی از اعتقاداتشان جواب درست پیدا کنند، بررسی شده‌اند؛ عنوان‌های برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: منابع و راه‌های معرفت از نظر قرآن کریم؛ شناخت خداوند با آیات؛ قرآن و راه‌های شناخت خداوند؛ ریشه‌های ایمان به خداوند.

آیا حکیم سبزواری را می‌توان مؤسس مکتبی جدید دانست و یا آنکه او شارحی قوی برای حکمت متعالیه صدرالمتألهین به‌شمار می‌رود؟ نقش و جایگاه او در فلسفه و حکمت اسلامی چیست؟ درباره‌ معرفت‌شناسی و بهترین معرفت‌های انسان چه دیدگاهی دارد؟ درباره‌ ترکیب ماده و صورت چه دیدگاهی دارد؟ آیا حدوث اسمی که او درباره جهان مادی مطرح می‌نماید، همان دیدگاه اندیشمندان پیشین است و یا معنایی جدید دارد؟ حکیم سبزواری چه برهان‌هایی را برای اثبات وجود خدای تعالی مناسب می‌داند؟ دیدگاه او درباره نبوت مطلقه و نبوت مقیده و دلایل اثبات هر یک از آن‌ها چیست؟ و... . در این کتاب با محوریت آثار حکیم سبزواری، دیدگاه‌های وی در موضوعات مختلف بررسی می‌شود.

گستره تفکروعقلانیت درباره هستی وجهان، به درازای تاریخ بشری، دارای تاریخ وسابقه است، زیرا عقلانیت برای انسان، گوهر بسیارمهم ومحوری تلقی شده است وتلاش و سعی وافر انسان برای زندگی عقلانی، شاهدبرهمین امر است.دراین میان به تفکر فلسفی به عنوان نمونه اعلادرمطالعه درباب هستی وزندگی می توان اشاره کرد، ابن سینا از بزرگ ترین فیلسوفان جهان اسلام است، علاوه بردانش فلسفه، درپزشکی نیز تخصص داشت، بر همین اساس، درجهان غرب با لقب«امیرپزشکان» شناخته شده است. کتاب حکیم همه دان به موضوعاتی همچون معرفت شناسی در فلسفه ابن سینا، هستی شناسی در فلسفه ابن سینا، خداشناسی فلسفی در اندیشه ابن سینا و نفس شناسی در فلسفه ابن سینا می پردازد.

در آموزش معارف دینی اگر مطالب به صورت غیرمستقیم ارائه شوند، تأثیرگذاری بیشتری بر مخاطبان دارند. نویسنده در این کتاب سی مسابقه طراحی کرده که مصداق آموزش غیرمستقیم معارف با سرگرمی است. در ابتدا نکات کلی مسابقه‌ها مانند محتوا و چگونگی اجرا به صورت مرحله‌ای، طرح سؤال‌ها به صورت انگیزشی، شیوۀ انتخاب شرکت‌کنندگان و مدیریت کلاس هنگام اجرای مسابقه بیان گردیده و در ادامه، مراحل آماده‌سازی و اجرای هر مسابقه توضیح داده شده است.

وحی و عقل مهم‌ترین منابع شناخت آدمی هستند که میزان اعتبار ، جایگاه و نسبت هر یک با هم از دیرباز مورد پرسش اذهان کنکاشگر بوده است. این نوشتار در عین حال که به عقل و معارف بشری برای یررسی نسبت عقل و دین توجه می‌کند، کوشیده است با محوریت قرآن و کلمات معصومان به کشف رابطه وحی و عقل، تعیین جایگاه عقل در دین‌شناسی، کارآمدی‌ها، موانع و عوامل شکوفایی عقل بپردازد.