نجوم

آموزش علوم برای هر کودکی لازم است، چون علوم بخشی از زندگی روزمرۀ ماست.کتاب حاضر از مجموعه‌ای چند جلدی، «آسمان» را، به عنوان بخشی از محیط زندگی، به کودک می‌شناساند. «وضعیت زمین در فضا، خورشید، سیارگان اطراف زمین، پادشاه سیاره‌ها، ستاره‌های دنباله‌دار، راه شیری، زندگی در فضا، آیندۀ انسان در فضا» از موضوعات این کتاب هستند. تصویرهای دقیق مرتبط و هماهنگ با متن به درک مفاهیم کمک می‌کنند.

در اطراف خوارزم شهری به نام "بیرون"وجود داشت. این شهر شاهد تولد کودکی بود که سال‌ها بعد در علومی مانند ستاره‌شناسی، ریاضی و گاه‌شماری از نوابغ و دانشمندان ایران و جهان شد. آثار و اکتشافات او در پیشرفت علم و دانش، نقش مؤثر و مفیدی داشت. او کسی جز محمدبن‌احمد ابوریحان بیرونی نبود. در کتاب حاضر زندگی این دانشمند، کتاب‌ها و آثار علمی و افکار او بررسی شده است.

چند سالی است المپیاد نجوم در کشور برگزار می‌شود. پیش از این، مجموعه‌ای از آزمون‌های مرحلۀ اول این المپیاد منتشر شده بود. این کتاب ادامۀ مجموعۀ قبلی و دربرگیرندۀ هفت دورۀ دیگر از آزمون‌های مرحلۀ اول المپیاد نجوم، یعنی دورۀ 7 (سال 89) تا دورۀ 13 (سال 95) است. پاسخ‌های تشریحی این دوره را دارندگان مدال‌ طلای کشوری نوشته‌اند و نکاتی آموزشی را لا‌به‌لای آن ها بیان کرده‌اند که مباحث پرکاربرد را آموزش می‌دهند.

کتاب حاضر دربارۀ خانوادۀ ستارگان، جای انسان در فضا، سیاره‌های بزرگ و کوچک، نقشه‌برداری از ستاره‌ها، محاسبۀ زمان، ستاره‌های سرگردان، اولین تلسکوپ‌ها و چگونگی کار آن‌ها، رصدخانه‌ها و آیندۀ ستاره‌شناسی اطلاعاتی به مخاطب می‌دهد. همۀ این موارد با تصویرهای دقیقی ارائه شده‌اند تا مخاطب را جذب کنند.

اختر شناسی همان علم نجوم است که بسیاری از انسان‌ها شیفتۀ آن هستند. کتاب حاضر شامل تعداد زیادی فعالیت دربارۀ شناخت خورشید، ستاره‌ها، آسمان، ماه و سیاره‌هاست. این فعالیت‌ها در قالب‌های بازی، شعر، نمایش خلاق، داستان، آزمایش، کاردستی و کلاژ تنظیم شده‌اند. در ابتدای هر موضوع، اطلاعاتی بسیار مختصر برای مربی ارائه شده‌است. در هر فعالیت نیز پس از شرح چگونگی کار و شیوۀ اجرا، چند سؤال مفهومی برای کودک طرح شده است.

نویسنده در این کتاب اندازه‌های مختلف را با هم مقایسه می‌کند. این مقایسه باعث می‌شود تا کودکان دنیای اطراف خود را بهتر بشناسند. همچنین درباره اندازه کره زمین، منظومه‌ شمسی، کهکشان راه شیری و... توضیحاتی ارائه شده است. شایان ذکر است که کتاب از وسط باز شده و از دو طرف خوانده می‌شود.

هزاران سال پیش اجداد ما، زمانی که در غارها می‌زیستند، شب‌ها با هیجان به آسمان نگاه می‌کردند و شگفت‌زده می‌شدند، آن‌ها نمی‌توانستند چیزهایی را که در آسمان می‌‌دیدند درک کنند. در این کتاب که جلد شصت‌و‌سوم از مجموعه "چرا و چگونه" است به معرفی ستارگان و تولد آن‌ها، خواهران ‌و برادران زمین، ستاره‌های دنباله‌دار و شهاب‌سنگ‌ها، کهکشان راه شیری، مرزهای فضا و زمین برای علاقه‌مندان می‌پردازد. تصویرها که اجزای اصلی کتاب محسوب می‌شوند، با توضیحات کامل به بسیاری از سوالات ذهن علاقه‌مندان پاسخ می‌دهد.

فضا و کهکشان‌ها شگفتی‌های جالبی در خود نهفته‌اند. کتاب حاضر از مجموعۀ «خانۀ هنری» دربارۀ موشک ها و سیاره‌ها صحبت می‌کند. کتاب به صورت «کمیک استریپ» تنظیم شده است و مطالب در قالب‌ جمله‌های کوتاه و سرگرم‌کننده ارائه شده‌اند. نویسنده کوشیده است به این شیوه بر اطلاعات مخاطب در زمینۀ فضا بیفزاید. برای مثال: فضانوردان چگونه روی ماه فرود آمدند؛ سیاره‌ها از چه چیزی ساخته شده‌اند؛ موشک چگونه از زمین بلند می‌شود؛ هر سیاره چه ویژگی‌هایی دارد.

در صورتی که آموخته‌های درسی به مرحلۀ عمل و آزمایش برسند، مفاهیم آن‌ها در ذهن پایدار می شود. کتاب حاضر از مجموعۀ «کتاب کار پروژه» به موضوع «نجوم» اختصاص دارد و شامل 45 آزمایش علمی در این باره است. هر آزمایش یکی از مفاهیم علوم تجربی را دربرمی‌گیرد، در حد دانش‌آموز دورۀ ابتدایی تنظیم شده‌ و بسیار ساده و با وسایل دردسترسی مثل نخ، قیچی، خط کش، آهن‌ربا و مقوا انجام‌پذیر است. در این کتاب، در صفحۀ روبه‌روی هر آزمایش، کاربرگ آن آمده است که شامل سه عنوان کلی «مشاهده و اطلاعات، نتیجه‌گیری و گام بعدی» است. موضوع‌های آزمایش‌های کتاب عبارت‌اند از: ارتفاع، خورشید گرفتگی؛ مریخ، عطارد، سطح ماه، حرکت ماه، تلسکوپ و زهره.

ریاضیات و اخترشناسی از نخستین مراحل شکل‌گیری تمدن عظیم اسلامی حضوری پررنگ و درخشان داشته است. کتاب حاضر ترجمه‌ای از کتاب «ریاضی‌دانان، اخترشناسان و دیگر محققان تمدن اسلامی» تألیف گالینا یا ولوونا ماتویوسکایا است. این کتاب اصطلاحات و افزوده‌هایی از جمله نام و معرفی دانشمندان علم ریاضی و نجوم و نیز اسامی افرادی که در آن کتاب از قلم افتاده‌اند را شامل می‌شود.