کودک و نوجوان

روستای «آق‌کند»، در برف محاصره شده است و روزهاست که هیچ‌کس نمی‌تواند به شهر یا روستاهای دیگر برود. «فرج» و «جمشید قصاب»، با کمک تفنگدارهای «سرخای» به جان مردم افتاده‎‌اند و هرکاری دلشان بخواهد، می‏‌کنند. دهدار مرده است و مردم منتظر دهدار جدیدند. یک روز غریبه‌ای با پای پیاده از کوهستان‌های برف‌گیر از راه می‌رسد و زمام امور روستا را برعهده می‌گیرد. او با قیه فرق دارد و تصمیم دارد همه کسانی را که به مردم ستم ‌کرده‌اند، تنبیه کند.

در کتابخانه هرکاری دلت بخواهد، می‌توانی بکنی، یعنی می‎توانی بنشینی، کتاب بخوانی و خیالبافی کنی؛ اما نمی‎توانی سیرک راه بیندازی! اگر با همه این حرف‌ها سیرک برپا کنی، کتابدار می‎گوید، فقط زیاد سروصدا نکنید و تو قول می‎دهی که سیرکت بی‎خطر است و هیچ سروصدایی ندارد. بعد درست مثل آکروبات‌بازها برنامه را شروع می‌کنی و... . به تماشاگران می‎گویی دست نزنند؛ چون باید ساکت باشند؛ سپس از یکی از تماشاگرها می‎خواهی کیک را محکم به صورتت بکوبد و... . حالا آرزو می‎کنی به جای سیرک فقط کتاب می‎خواندی!

در مدتی که سرایدار جدید به مدرسه آمده است، اتفاقات زیادی رخ داده است. حالا سرایدار همه‌چیز را زیر نظر دارد. او بعدازظهر، آزمایشگاه را تمیز می‎کند و همه وسایل را سر جایش می‎گذارد و گربه‎ای را که وارد آزمایشگاه شده است، بیرون می‎کند و در را می‎بندد؛ اما ناگهان آتشفشان! سرایدار خودش را به آزمایشگاه می‎رساند و... . امکان ندارد، یعنی چراخ روشن مانده؟ یعنی کسی داخل آزمایشگاه آمده؟ پس چطور شیشه شکسته است و ... . حالا جواب ناظم را چه بدهد؟

«فیزلبرت» در سیرک کار می‎کند. مادرش دلقک سیرک است و پدرش پهلوان سیرک. پدرش لباس‌ رکابی پوست‌پلنگی می‌پوشد و سبیلش را چرب می‌کند و چیزهای سنگین بلند می‎کند. فیز می‎تواند هم‌زمان چهار توپ را در دست‌هایش بگرداند. او در نمایش‌ها حاضر می‎شود و در پشت صحنه با شعبده‌بازها، بندبازها و طوطی‌های سخنگو و... وقت می‎گذراند؛ اما خوش‌حال نیست! چون به غیر از او بچه دیگری در سیرک نیست. فیز تصمیم می‎گیرد عضو کتابخانه شود و درست از همین‌جا دردسرها شروع می‌شود.

«قورتش بده» و پدرش، همیشه در سفر هستند. او در هر شهری سعی می‎کند دوستانی پیدا کند؛ اما هربار هیچ جوابی برای سوالات بچه‎ها و پدر و مادرشان ندارد. او نمی‎تواند بگوید چرا اسمش قورتش بده است و نمی‎تواند توضیح دهد که چرا دائم با پدرش سفر می‎کنند. برای همین پدر و مادرها به او شک می‎کنند و اجازه نمی‎دهند بچه‌هایشان با او بازی کنند و برای همین است که قورتش بده هیچ دوستی ندارد! او از ته دل می‌‏خواهد مادرش برگردد؛ اما فایده‌ای ندارد. او باید با پدرش به دنبال مادر بروند؛ ولی هیچ عکسی از مادر ندارند. یک نفر آن را پنهان کرده است؛ اما چه کسی؟

«لیسبت» خیلی کوچک است که مادرش به او و برادر خیلی کوچک‌ترش خبر می‎دهد که برای مدتی پدر را نمی‎بینند! تمام روز بعد و روزهای دیگر مادر گریه می‎کند... . آن‌ها مجبور می‎شوند به آپارتمان کوچکی نقل ‌مکان کنند؛ چون مادر از پس هزینه‌ها برنمی‌آید. بااین‌حال باز هم مادر دو جای مختلف کار می‎کند و دیگر وقتی برای مراقبت از دو فرزندش ندارد. بنابراین، از پدربزرگ کمک می‌خواهد. بچه‌ها پدربزرگ را تا به‌ حال ندیده‌اند. روز اول آشنایی، لیسبت دربرابر پیرمردی جدی و عبوس قرار می‎گیرد، پیرمردی که انگار تا به حال نخندیده است! آیا او می‎تواند از عهده نگهداری بچه‌ها برآید؟

جشن تولد شاه‌بانو است و در قلعه «یتسار» همه با جنب و جوش مشغول کار هستند. فردای جشن، قرار است شاه و شاه‌بانو به همراه فرزندان جوان و مهمانانشان به سمت کوهستان‌های شمال بروند و یک زوج ببر سفید شکار کنند. «تماهش» کوچک‌ترین شاهزاده، قرار نیست به این شکار برود؛ چون مادرش فکر می‌کند این کار زیادی خطرناک است. تماهش دیگر حوصله هیچ‌چیز را ندارد. هنگامی که او در برابر قفسی نشسته که برای ببرها آماده شده است، جادوگر پیر قلعه نزد او می‎رود و از ببرها برایش می‎گوید و اینکه اگر در قلعه بماند، می‎تواند چیزهای زیادی درباره ببرها یاد بگیرد. شب جشن تماهش هدیه‌ای می‎گیرد که حتی تصورش را هم نمی‌کند.

بعد از اینکه کشتی «کروس‌دل‌سور»، بدون «جرقه» لنگر می‎کشد و می‎رود، جرقه در خیابان‌ها چرخ می‎زند بدون آنکه بداند کجا بخوابد، کجا غذا بخورد، گریه کند یا عصبانی باشد؛ اما بعد از چند روز به خودش می‌آید و تصمیم می‎گیرد جلب ‌توجه نکند. او باید حواسش را جمع کند و منتظر باشد تا به دنبالش بیایند. جرقه خانه متروکی بیرون از شهر پیدا می‎کند؛ البته فقط سه دیوار سرپا دارد و کنار یکی از دیوارها پول‌هایش را چال می‎کند و... . او تقریباً هر شب با گریه می‎خوابد و قبل از اینکه آفتاب بزند، بیدار می‌شود و سرانجام دنبال کار می‌رود و... .

ناخدا «باراکودا»، دزد دریایی‌ای است که همه دزدهای دریایی از او می‎ترسند. او باهوش و بی‌رحم است و از اینکه هیچ دوستی ندارد، به خودش می‌بالد. کشتی ناخدا بیشتر از دَه روز است که به دنبال جزیره «کوپرا» می‎گردد؛ ولی هیچ اثری از آن نیست. همه افراد کم‌کم شک کرده‌اند که اصلاً چنین جزیره‌ای وجود داشته باشد؛ اما ناخدا معتقد است این جزیره وجود دارد و به افرادش می‎گوید هرکس نمی‌خواهد بیاید، می‌تواند شنا‌کنان برگردد؛ ولی من این جزیره را پیدا می‎کنم!

مگس در باغ بزرگ روزگار خوبی دارد تا اینکه زنبورها در شکاف درختی کندو می‎سازند. مگس از همان اول در حسرت رفتن به کندو و خوردن عسل است؛ ولی می‎داند که ورود به کندو اصلاً کار راحتی نیست. مگس از فکر عسل و مزه آن آرام و قرار ندارد. روزی مگس متوجه می‌شود که کندو از همیشه خلوت‌تر است و تصمیم می‎گیرد هر طور شده، وارد آن شود؛ ولی جرئت این کار را ندارد. سرانجام ملخ در مقابل یک دانه جو حاضر می‎شود او را به کندو ببرد؛ اما گوشزد می‎کند که مراقب خطرات کندو باشد. مگس بدون توجه به حرف‌های ملخ، با ذوق و شوق مشغول خوردن عسل می‌شود، غافل از اینکه... .