داستان

خواجه نصیر طوسی یکی از شخصیت‌های سرشناس تاریخ اسلام است. روزهای کودکی و نوجوانی وی در شهر طوس گذشت. اولین استاد او پدرش بود و پس از آن برای ادامه تحصیل به نیشابور مهاجرت کرد. ۱۲ قصه از زندگی این فیلسوف بزرگ در این کتاب آمده است.

این رمان داستان درخت آلبالوی پرباری را روایت می‌کند که سال‌هاست در حیاط خانه‌ای قدیمی زندگی می‌کند. مالکان خانه نسل‌هاست که هر سال با آلبالوهای این درخت نذری می‌دهند و آلبالوها هر سال شاهد ماجراهای جدیدی هستند.

علی‌بن یقطین، وزیر هارون‌الرشید (خلیفه وقت)، از یاران و شیعیان امام موسی‌کاظم (ع) است. یکی از دشمنان او این خبر را به هارون‌الرشید می‌رساند. خلیفه می‌خواهد به هر ترتیبی که شده حقیقت را بداند؛ ولی با تیزهوشی و دوراندیشی امام، علی‌بن یقطین از این مهلکه جان سالم به در می‌برد.

در این داستان مردی به نام عبدالله که کارش خرید و فروش کالاست، به دلایلی تهیدست می‌شود. پیرمردی عبدالله را به منزل امام‌کاظم (ع) هدایت می‌کند تا او از امام کمک بخواهد. بخشنده بودن بی‌منت و با احترام برخورد کردن با دیگران از آموزه‌های این داستان است.

در این داستان، صفوان، یکی از یاران امام‌موسی‌کاظم (ع) به خلیفه وقت، هارون‌الرشید، قولی داده است. هنگامی‌که صفوان به دیدار امام می‌رود، ایشان او را که با ظالم همکاری می‌کند، نصیحت کرده و به او می‌گویند که مراقب اعمالش باشد. صفوان با شنیدن سخنان امام به‌دنبال راه چاره است تا قولی را که به خلیفه داده انجام ندهد.

این داستان روایت بزرگ‌منشی، بخشش، گذشت و مهربانی امام‌موسی‌کاظم (ع) است. روایتی که در آن کارگری جوان به هنگام کار درباغ ایشان دزدی می‌کند و یکی از همراهان امام متوجه می‌شود. برخورد امام کاظم (ع) با آن جوان کارگر باعث می‌شود که او از رفتار نادرست خود پشیمان شود.

در این داستان با اشاره به رفتار بد و اهانت مردی کشاورز به امام کاظم (ع)، امام هفتم شیعیان به کودکان می‌آموزند که چگونه می‌توان دشمنی‌ها را به دوستی تبدیل کرد. این داستان مصداق بارز این ضرب‌المثل است: جواب بدی را با خوبی بدهید.

این داستان روایت کوتاهی از محمدبن‌بکری از یاران امام کاظم (ع) است که در سفر خود به مدینه با مشکل مالی روبه‌رو می‌شود. از سویی دو سال است که نزد امام نرفته و خجالت می‌کشد از ایشان کمک بخواهد. مهربانی و سخاوت و بزرگ‌مردی از نکات این داستان است.

در این داستان، ابوحمزه از یاران امام‌کاظم (ع) به‌دلیل دوستی دخترش با دخترکی فقیر و روستایی ناراحت است. امام با رفتاری پسندیده ابوحمزه را متوجه اشتباهش می‌کند. نداشتن غرور و خودپسندی و احترام گذاشتن به زیردستان از آموزه‌های این داستان است.

روایت این داستان که گوشه‌ای از زندگی امام‌موسی‌کاظم (ع) را به تصویر می‌کشد، مصداق بارز این جمله است که کار کردن نوعی عبادت است. در این داستان همه مخاطبان به کار و تلاش و استقامت در کار دعوت شده و از غرور و خودپسندی نهی می‌شوند.