دینی

در این کتاب، مجموعه‌ای از مباحث اختصاصی درباره فلسفه سیاسی براساس دیدگاه آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای بررسی می‌شود. از این‌رو ماهیت، تاریخچه، گستره و قلمرو، اهداف و کارویژه‌ها، روش‌شناسی و علل ناکارآمدی و راهکارهای تحول فقه سیاسی مطالعه شده و ضمن تبیین فلسفه سیاسی، تحول و روزآمدی مبانی این گرایش و تغییر احکام صادره در عرصه سیاست مطابق نگرش حکومتی ارزیابی می‌شود.

مباحث «سلسله دانشنامه‌های قرآن‌شناسی» در چارچوب دو حوزه معرفتی کلان یعنی مباحث «پیراقرآنی» و مباحث «درون‌قرآنی» صورت‌بندی شده است. جلد چهارم از این مجموعه با عنوان «دانشنامه علوم قرآن» یکی از مباحث پیراقرآنی است که به تفسیر مبانی و منطق فهم قرآن، اختصاص دارد. در این مجلد به شرح موانع و آسیب‌های فهم قرآن، ظاهر و باطن قرآن، زبان قرآن، رابطه هرمنوتیک و قرآن، و...، پرداخته می‌شود.

تأثیر غیبت امام عصر در چگونگی شکل‌گیری دانش سیاسی شیعه در تاریخ طولانی عصر غیبت، نویسنده این کتاب را بر آن داشت تا با گزینش ابتدا و انتهای این دوره تاریخی به‌صورت مقارنه‌ای و مقایسه‌ای به ارزیابی اندیشه سیاسی این دو دوره؛ یعنی «حضور» و «غیبت» بپردازد و تلقی آن‌ها را از مقوله غیبت جانشینی از امام بررسی کند و تأثیر آن‌ها را در تکوین دانش سیاسی و سیر تطور آن ارائه نماید.

نهضت حسینی، عرفان و عارفان اجتماعی تمدن‌ساز را به‌عنوان «عرفانِ معیار»، «سلوکِ سنجش‌گر» و «شهودِ شاخص» در «میدان جهاد و شهادت» متجلی ساخته و اُسوه و شاهد صادق اهالی سلوک اجتماعی- سیاسی شد. این کتاب، رابطه دوسویه بین توحید و امامتِ مبتنی بر عناصر، ارزش‌ها و مقامات عرفانی با روحِ اجتماعی و نشانی‌های انقلابی - جهادی را تبیین می‌کند. همچنین عرفان اجتماعی انضمامی، در رخدادهای قیام کربلا بازشناسی می‌شود و مصداق عرفان اجتماعی در عینیت جامعه اسلامی، بیان می‌شود.

در فصل اول این کتاب، بر هویت کلام شیعی، ضمن تفکیک هویت مذهبی و اعتقادی، بر این نکته تأکید شده است که محور اعتقادات شیعه، توحید باری‌تعالی در مراتب مختلف آن است، اما آنچه موجب امتیاز مذهب شیعه نسبت به دیگر مذاهب اسلامی می‌شود، عقیده امامت است. در فصل دوم، منابع تفکر شیعی مورد بررسی قرار گرفته است و در فصل سوم، ساختار کلام شیعی از عصر تدوین تاکنون گزارش‌شده و درنهایت، ساختار پیشنهادی با محوریت قرآن کریم، ارائه گردیده است. در فصل‌های بعدی، از ترابط، تعامل و تفاوت کلام با دیگر علوم، در ادوار و مراحل کلامی شیعی از دو جهت ساختاری و رویکردی، مدارس کلام شیعی امامی با توجه به ترتیب زمانی، از ابتدا تاکنون و نقش متکلمان در تفکر دینی صحبت شده است. در فصل‌های پایانی نیز متکلمان شیعی امامی، جریان‌ها و مکاتب رقیب، برخی از کاستی‌های کلام شیعی، بایستگی‌های کلام شیعی جهت دفع و رفع آسیب‌ها و نیل به کمال بیشتر، معرفی شده است.

پروفسور «لگنهاوزن»، فلسفه دین را با رویکرد اسلامی مورد توجه قرار داد و به گسترش این دیدگاه بسیار کمک کرد. او همچنین فلسفه دینی که در غرب شکل گرفته و توسعه یافته را به‌نحو درست به دانشجویان و اساتید علاقه‌مند به این حوزه در ایران معرفی کرد. این کتاب با سه گفت‌وگو، یک رساله از پروفسور لگنهاوزن و مجموعه‌ای از مقالات علمی که برخی استادان و محققان به مناسبت نکوداشت پروفسور لگنهاوزن ارائه کرده‌اند، سامان یافته است.

مباحث «سلسله دانشنامه‌های قرآن‌شناسی» در چارچوب دو حوزه معرفتی کلان یعنی مباحث «پیراقرآنی» و مباحث «درون‌قرآنی»، صورت‌بندی شده است. جلد سوم از این مجموعه با عنوان «دانشنامه علوم قرآن» یکی از مباحث پیراقرآنی است که به تفسیر، تاریخ، روش‌ها و رویکردها اختصاص دارد. در این مجلد به شرح تفسیر پیامبر، تفسیر اهل‌بیت، سیره صحابه، تفسیر تابعین، روش‌های تفسیری، تفسیر قرآن‌به‌قرآن، و...، پرداخته می‌شود.

این کتاب با موضوع «امام‌محوری» و با قلمی طنزآمیز، جلد دوم از مجموعه‌ی «محور مقدس» است، که به بررسی جریان‌های دینی و شبهات اعتقادی و معرفی دین می‌پردازد. نویسنده در این کتاب به ما نشان می‌دهد که جریان‌های اخلاق‌محور و احکام‌محور هیچ‌کدام در معنای حقیقی خود نیستند، بلکه تنها مدعی این مفاهیم هستند. از سویی دیگر او بیان می‌کند که کسانی که مفهوم امام‌محور را باور دارند باید اطاعت از امام را واجب بدانند و اخلاق‌مدار و احکام‌مدار باشند.

این کتاب در پنج فصل تنظیم شده است؛ فصل اول به مفهوم‌شناسی اهمیت حُسن عاقبت می‌پردازد و از لحاظ عرفی و لغوی، مفهوم آن را بازشناسی می‌کند. در فصل دوم به مفهوم حُسن عاقبت در قرآن و روایات اسلامی پرداخته شده است. عوامل حُسن عاقبت از منظر قرآن و از منظر روایات فصل سوم این کتاب را تشکیل داده است. در ادامه به موانع حُسن عاقبت از منظر قرآن و روایات پرداخته‌ایم و در فصل جداگانه موانع حُسن عاقبت مشخص شده است. در آخرین فصل، ادعیه و مناجات حضرات معصومین (ع) و درخواست حُسن عاقبت آن‌ها از خداوند به همراه توضیحات مختصری، ذکر شده است. در لابه‌لای کتاب از داستان‌ها و اشعار متعدد نیز بهره گرفته شده است.

در این کتاب پس از مفهوم‌شناسی ماهیت علم و علوم انسانی اسلامی نقاط قوت منظومه فکری اسلام در تولید علم نسبت به منظومه فکری غربی، بیان می‌شود و سپس چرایی و چگونگی تولید علم دینی از نگاه رهبری و تفاوت‌های بنیادین دانش اقتصاد از منظر اسلام و غرب، بررسی می‌شود. در ادامه تفاوت‌های میان مبانی علوم انسانی غربی و علوم انسانی اسلامی، بازگو و منظومه فکری غربی و اسلامی در تولید علم، مقایسه می‌شود. در پایان، تفاوت‌های اصولی دانش سیاست در اسلام و غرب و ماهیت علم و تأثیرپذیری آن از نظام‌های ارزشی، تبیین می‌گردد.