نثر ادبی و خاطره

کتاب حاضر، مجموعه‌ای از دست‌نوشته‌های شهید دکتر «مصطفی چمران» است که به کوشش مهدی چمران جمع‌آوری شده است. این نوشته‌ها بازگوکننده‌ی بسیاری از حالات شهید چمران در لحظات و مواقع مختلف و در شرایط خاص خود بوده است؛ مباحثی که عموماً در زاویه‌ی دید عارفانه شهید چمران قرار گرفته و با قلمی زیبا بیان شده است؛ بنابراین دست‌نوشته‌ها در ارتباط با موضوع خاصی نیست و مطلب مشخصی را دنبال نمی‌کند. محل و زمان نگارش دست‌نوشته‌ها دقیقاً مشخص نیست، گرچه با شواهد و قرائنی می‌توان حدس زد که در آمریکا، لبنان یا ایران به رشته تحریر درآمده است. برخی از عناوین دست‌نوشته‌ها عبارت‌اند از: احتیاج به عرفان، آرزو داشتم، قلب محبوب، من زاده توام، من نماینده خدایم، عشق و تنهایی، قربانی عشق، غوغای عشق، فقر و عشق، قربانگاه عشق، نیاز دارم و ای اشک مقدس.

کتاب حاضر دربرگیرنده‌ی شرح مفاهیم عرفانی در نیایش‌های شهید چمران، شهید عارف مسلک است که برای دوستداران، خاکیان افلاک‌نشین، عرضه شده است. گرچه شخصیت بارز علمی و عرفانی شهید بزرگوار دکتر مصطفی چمران والاتر و نامدارتر از آن است که بخواهیم در این کتاب‌ها از آن سخن بگوئیم، اما در میان ابعاد گسترده و گوناگون شخصیت این سردار بزرگ، احوال معنوی و عرفانی که در دعاها و درخواست‌ها و یا نیایش‌های وی متجلی است، فروغ و درخشش دیگری دارد که پرداختن به آن، گذشته از اینکه ما را با معنویت وی آشنا می‌سازد، به جان و دل نویسنده و خواننده، جلا و صفایی خاص می‌بخشد و آنان را با خود تا فضاهای پاک و پاکیزه‌ی قرب الهی بالا برده و عروج می‌بخشد.

کردستان، نامی آشنا که حوادث بیشماری را در طول تاریخ به‌دوش می‌کشد و زخمی که به‌دست اربابان خارجی و نوکران پلیدشان مدت‌هاست بر پیکره اجتماع ما نشسته است و هر آن‌گاه که استعمارگران نیازی به ایجاد فشار احساس کنند این اهرم فشار را به حرکت آورده تا به نیّات پلید خود دست یابند. کتاب حاضر، روایتی جذاب از حوادث تاریخی کردستان را به همراه دارد. در مورد حادثه کردستان این کتاب، اثری مستند، قابل اعتماد و کامل است و کسی به اندازه شهید مصطفی چمران درباره پاوه و حوادث لحظه به لحظه آن ننوشته است چون شهید دکتر چمران تصمیم گرفته بود که این وقایع را تاریخ‌گونه بنگارد و بر اساس این تصمیم مدارک و نوشته‌های خود را جمع‌آوری و بخشی از حوادث پاوه را از ابتدای ماجرای کردستان به نگارش آورد ولی جنگ تحمیلی عراق و شهادتش، فرصت پایان بخشیدن آن را نداد و همچنان نیمه‌تمام باقی ماند.

این کتاب در بردارنده دست‌نگاشته‌های شهید دکتر «مصطفی چمران» در مسائل و موضوعات مختلفی چون: انقلاب اسلامی ایران؛ چگونگی انقلابی بودن؛ عرفان؛ سیاست؛ هنر و ... می‌باشد. همچنین برخی از دست‌نگاشته‌ها، یادنامه‌ای از شهدای جنگ تحمیلی است. «کسانی که می‌خواهند بین عراق و ایران میانجی‌گری کنند، بدانند که خط ما خط سرخ شهادت است و تا سقوط قطعی صدام ادامه خواهد یافت و هر عمل میانجی‌گری را علیه انقلاب ایران و علیه خط مکتبی اسلام و علیه خون پاک شهدا به حساب می‌آوریم .رژیم سفاک عراق نوکر آمریکا و دستیار اسراییل است. آیا کسی می‌خواهد بین ایران و آمریکا میانجی‌گری کند؟ آیا کسی انتظار دارد بین ما و اسراییل واسطه شود؟ اصلاً و ابداً چنین وساطتی را نمی‌پذیریم، و خط مکتبی امام اجازه نمی‌دهد که دست در دست مجرم و ظالم و طاغوت بگذاریم».

«شمع محفل» روایت سبک زندگی و تلاش‌های علمی و عملی عالمِ عامل و وارسته‌ای است که قریب چهل سال در عرصۀ سیاست حضور مؤثر و مفیدی داشت و در "بن‌بست"ها و بزنگاه‌های دشوار دوران مبارزه با رژیم پهلوی، نقش‌آفرینی و گره‌گشایی کرد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تمام وقت و انرژی خود را در عرصۀ دشوار تعلیم و تربیت مصروف داشت زیرا حیاتی‌ترین و مهم‌ترین نیاز کشور را تربیت نیرو و در یک کلام «انسان‌سازی» می‌دانست.

این کتاب حاوی خاطرات امیر سرتیپ آزاده حسین یاسینی است. مردی که در چهار سالگی سایه پدر را از دست می‌دهد و شیرزنی به نام مادر آنقدر او را حمایت می‌کند تا بتواند روی پای خود بایستد و به خوبی به این موضوع در کتاب اشاره شده است. حسین یاسینی در ارتش سوابق درخشانی دارد. ایشان بیش از دو سال در اسارت نیروهای بعثی بوده و چون افسر ارتش جمهوری اسلامی ایران بوده، بدترین و سخت ترین شکنجه‌ها را متحمل شده است؛ ایشان جزء معدود افرادی است که خوش خلقی، متانت، ادب، خوش‌برخوردی و خوش‌زبانی را با هم دارد، امیر سرتیپ یاسینی در ورزش نیز توانمندی خاصی داشتند و تلاش‌هایش در این عرصه نیز، در کتاب بیان شده است.

این کتاب شامل مرور خاطره‌محور و تحلیلی زندگی شخصی، اعتقادی و نظامی شهید حاج عماد مغنیه از کودکی تا شهادت است. در بخشی از این کتاب نوشته است: «اسم من بی‌شک فلسطین است». فلسطین را خوب می‌شناخت و تا نفس آخر از فکر مبارزه با اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی بیرون نیامد. حالا انگار روزی آمده که دنیا بداند او برای فلسطین چه‌کار کرده است. زمزمه سرود عاشقانه‌اش امروز از عمق قلب مجاهدان راه خدا شنیده می‌شود: «أنا إسمی فلسطین ٌ بلا قیدٍ وإسمی فی سجلِّ القید مُغنیّة…

خانواده سیفی، خانواده‌ای است که در عین معمولی بودن، به خاطر معنویت و نگاهشان به زندگی، خاص هستند. ماجراهایی که در این کتاب برای این خانواده در روستا اتفاق می‌افتد، جذاب و پر از هیجان و تعلیق است. مجید در خانواده‌ای رشد می‌کند که بیش از هر چیزی، مسئولیت‌پذیری و محبت است که سکان زندگی را حرکت می‌دهد. مسئولیت‌پذیری و محبت به اعضای خانواده و فرزندان، مسئولیت‌پذیری فامیل، مسئولیت‌پذیری و محبت نسبت به روستا و همینطور به کشور و دین و اسلام. این خانواده برای ما انقلاب‌اسلامی را رمزگشایی می‌کنند و پیروزی در مقابل استکبار را به نمایش می‌گذارند.

کتاب، به قلمی داستانی مجموعه فعالیت‌های اجتماعی‌وفرهنگی زهرا قیداری را در بحبوحه‌ی سال 57 و جنگ تحمیلی و روزگار پسا جنگ به تصویر می‌کشد. زهرا در مسیر زندگی، همسر و برادرش را در دفاع مقدس از دست می‌دهد. او همچنین در این کتاب زندگی مشترک و چالش‌هایش را روایت می‌کند. دیده‌ها و شنیدهایش از جنگ و روزگاری که بر مردم منطقه گذشته است. او تا آخرین روزهای عمرش که در دوران کرونا به پایان رسید همچنان یک فعال اجتماعی پرتلاش بود و به‌صورت خودجوش در راه ارتقای فرهنگی زنان کوشا بود.

«من مادرم، فرید» روایت زندگی نخبه‌ای گمنام است که در اوج سال‌های جوانی برای تحصیل به کشوری غیر همسو با دین و مذهب خود می‌رود، اما لحظه‌ای از یاد خدا غافل نمی‌شود؛ دانشمند جوانی که فقط و فقط به عشق وطن و آرمان‌هایش به تمام پیشنهادهای مادی و رفاهی کشورهای خارجی پشت پا می‌زند، تا در ایران سرافراز افتخار بیافریند. این کتاب عاشقانه‌ای مادرانه است که زندگی «سید فریدالدین معصومی» را از تولد تا شهادت در حرم شاهچراغ (ع)، پیشِ روی نگاه خواننده می‌گذارد. برشی از کتاب: مگر تو خبر داشتی فرید؟ ! مگر تو می‌دانستی قرار است چه اتفاقی برایت بیفتد؟ ! آن هم این‌قدر دقیق! تو می‌دانستی فرید، می‌دانستی خوب زندگی کردن و خوب بندگی کردن تو را به آرزویت می‌رساند. این را دوستانت هم فهمیده بودند. فهمیده بودند که وقتی تقید به نماز اول وقتت را دیده بودند، گفته بودند: «همین نماز اول وقت، آخرش تو را شهید می‌کنه.» نماز اول وقتی که حتی در نیوزلند هم ترک نشد.