ادبیات جنگ

این داستان درباره روزهای جنگ است، روزهای بمب و گلوله و آتش! گروهی از رزمندگان در یکی از پیاده‌روی‌های خود، الاغی را می‌بینند که در دیواره دره، روی تخته‌سنگی افتاده و زخمی و خاک‌آلود است. خونی که از زیر پای الاغ پخش شده است، به سیاهی می‎زند. «محمد» دلش می‌خواهد حیوان زبان‌بسته را نجات دهد؛ اما این، کار یک نفر نیست. دوستانش، «حسین» و «فریدون» با او همراه می‌شوند و... . آن‌ها الاغ را به پایگاه می‌آورند. زخم پای الاغ عفونت کرده است، حالا یا باید پایش را قطع کنند یا او را بکشند و راحتش کنند.

کتاب حاضر تبیین وصیت‌نامه شهید «عبدالرحیم جباری» است و شامل پنج بخش است. بخش اول که کلیات نام دارد، مسائلی مانند معنای کلمه وصیت، مرگ و مراتب آن و عرفان عملی را بررسی می‌کند. بخش دوم، بررسی شهادت‌نامه این شهید است. بخش سوم، به مفهوم قبض و بسط اشاره می‌کند و توبه و بازگشت به آرامش و شهود عرفانی را توضیح می‌دهد. بخش چهارم، قسمت اول وصیت را که مناجات شهید است، روایت می‎کند و نکات مختصری درباره اقسام قبض دارد. در بخش پنجم دست‌نوشته‌های این شهید ارائه شده است.

این کتاب حاوی شش داستان کوتاه است. «سهم من از جنگ»، «فرمانده»، «خط مقدم» و «آدم‌شویی»، نام برخی از این داستان‌هاست. قهرمانان داستان «آدم‌شویی»، «کاوه» و «رئیس» هستند. آن‌ها سال‌ها همسایه، دوست و هم‌کلاس بوده‌اند و هر دو با هم به جبهه می‌روند؛ اما رئیس دنبال درس و مدرک و عاقبت‌اندوزی می‌رود و کاوه در خط مقدم می‌ماند و می‌جنگد. او در کانال «کمیل»، ماسک خود را به صورت یکی از بچه‌های اطلاعاتی می‌زند و خودش گرفتار گاز خردل می‌شود. حالا بعد از گذشت سال‌ها، دیگر کپسول اکسیژن هم کارساز نیست. کاوه که با جمع کردن کیسه‌های بازیافتی زندگی را می‌گذراند، به اداره‌ای می‌رود که دوست قدیمی‌اش رئیس آن است تا شاید کاری برای او داشته باشد.

روایت این کتاب از اتفاقات ساعات آغازین روز اول اسارات نویسنده است که تا ساعات پایانی روز هفتم آن به رشته تحریر کشیده شده است. شایان ذکر است که نویسنده برخی از وقایع و اتفاقات نابهنجاری را که در طول این هفت روز به وقوع پیوسته، بازگو نکرده است؛ اما تمامی مطالب، خاطرات و حوادث ذکر شده کاملاً حقیقی و بر اساس واقعیت است. نویسنده اول مرداد ۱۳۶۷ به همراه دوازده نفر از هم‌رزمانش به اسارات نیروهای عراقی درمی‌آید و... .

«آنچه برای نوجوانان و جوانان این زمان ضروری به نظر می‌رسد، آشنایی با افکار ، ایده‌ها، رشادت‌ها و نیز شیوه و سبک زندگی شهیدان است.» این کتاب حاوی چکیده مقالات دانش‌آموزان دبیرستان دوره اول «شاهد معرفت» در طرح سرگذشت‌پژوهی (شهید‌پژوهی، ایثارپژوهی) است. نگاهی به زندگی، وصیت‌نامه و ویژگی‌های اخلاقی شهیدان «محمدرضا ایزدی»، «حسین توفیقی»، «ناصر کاظمی»، «احمد متوسلیان»، «حسن باقری»، «علی صیاد شیرازی» و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه از اهداف کتاب است.

این کتاب دربردارنده خاطرات تعدادی از شهدای جنگ ایران و عراق بوده و موضوع آن «خودسازی» است. این خاطرات شامل مراحل خودسازی از جمله مشارطه (شرط کردن با خود برای انجام ندادن گناه)، مراقبه، محاسبه، معاتبه و معاقبه (مجازات خود برای نرفتن به سمت گناه) است. در هر خاطره، نام شهید ذکر شده و محل و سال تولد، محل و سال شهادت و مزار وی معرفی می‌شود. سپس متن خاطره نقل شده و منبع ارائه آن بیان می‌شود. در پایان هر خاطره نیز دستورالعمل‌های مختلف خودسازی از نگاه بزرگان دین و ائمه معصومین (ع) ارائه شده است.

این کتاب داستان دیدار رهبر، «آیت‌الله خامنه‌ای» را با فرزند شهید، «مصطفی احمدی روشن» روایت می‌کند. راوی داستان، «علی‌رضا» فرزند این شهید است. او به مهمانی رهبر دعوت می‌شود. مادربزرگ، علی‌رضا را جلو می‌برد تا سلام کند. رهبر لبخند می‌زند و او را در آغوش می‌گیرد. علی‌رضا که فکر می‌کند پدرش به ماموریت رفته است، متوجه می‌شود که او شهید شده است.

«حوریه» در آسایشگاه جانبازان کار می‌کند و به «سیدرضا» که یک دست و دوپایش را از دست داده است، دل می‌بندد. حوریه همه خواستگارهایش را جواب کرده است؛ او نذر کرده است فقط با یک جانباز ازدواج کند؛ اما سیدرضا هیچ توجهی به او نمی‌کند تا اینکه حوریه با تمام حجب و حیایی که دارد، در فرصتی مناسب، راز دلش را به او می‌گوید؛ ولی سیدرضا حتی به او نگاه هم نمی‎کند. قرار است به مناسبت روز جانباز، مراسمی برگزار شود و حوریه به این فکر می‎کند که چطور می‌تواند مردهایی را که بیشترشان نمی‌توانند حتی از تخت پایین بیایند، خوش‌حال کند.

این کتاب در سه فصل تهیه شده و شامل داستان‌های کوتاهی با موضوع دفاع مقدس است. زبان برخی از داستان‌ها طنز است. فصل نخست حول محور مسائلی است که خانواده‌های رزمندگان، با آن دست به گریبان هستند. فصل دوم، ماجراهایی را روایت می‌کند که برای اُسرای جنگی رُخ داده است و فصل سوم درباره عملیات رویداده در خط مقدم است. «سفید و سیاه»، «نفی سبیل»، «دیده‌بان»، «قهرمان» و «گاومیش»، نام برخی از این داستان‌هاست.

نویسنده داستان پدر و پسری را روایت می‌کند که رابطه‌ای عاطفی و خاص بینشان برقرار است. جنگ در اوج است و شور عجیبی در کشور بر پاست. با لو رفتن عملیات کربلای چهار توسط ستوان پنجم و آغاز عملیات کربلای پنج همه خانواده هایی که عزیزانشان در جبهه درگیر هستند نگران و مضطرب اوضاع را رصد می کنند."عباس" و" علیرضا" بیش از اینکه پدر و پسر باشند دوست و رفیق بوده‌اند. علیرضا همیشه کمک کار پدر بوده است. جنگ بین این دو رفیق فاصله انداخته و پدر، با وجود اینکه پسرش از شروع جنگ در جبهه بوده برای علیرضاش بی تاب است. رؤیای شبانه پدر، او را بی تاب تر می کند. بی تابی که مثل خوره به جانش افتاده و فقط می خواهد برای یکبار هم که شده صورت زیبای پسر را ببیند و او را در آغوش کشد .عباس شیراز را به طرف اهواز ترک می کند. جای پسر را بلد نیست و به همین خاطر، ناچار است مقر به مقر و گردان به گردان دنبال دردانه اش بگردد .