عزت نفس

احساس ارزشمند بودن که از آن با عنوان «عزت نفس» یاد می‎شود، یکی از موضوع‌های قابل توجه در علوم تربیتی و روان‌شناسی است که در دانش فقه نیز بحث‌های قابل توجهی را به خود اختصاص داده است. گستره و تنوع احکام مرتبط با عزت نفس گواه روشنی بر اهمیت و تأثیرات جدی این مقوله اخلاقی ـ تربیتی بر سرنوشت و مصالح انسانی است. کتاب پیش رو در سه بخش ارائه شده است. نویسنده در بخش اول، مفهوم عزت نفس در آموزه‌های دینی و روان‌شناختی را روشن می‎کند؛ در بخش دوم، گستره و پراکندگی احکام عزت نفس در فقه، به همراه دلایل آن را ارزیابی می‎کند و بخش سوم کتاب نیز به آثار تربیتی عزت نفس اختصاص دارد.

مثبت‌اندیشی اعتماد به‌نفس را زیاد می‌کند و فرد را برای رویارویی با مسائل زندگی آماده می‌سازد. مجموعۀ چندجلدی «مثبت‌اندیشی» می‌کوشد با روش‌های خلاقانه، نگرش مثبت به زندگی را از کودکی پرورش دهد. جلد حاضر از این مجموعه به پرورش این حس در کودکان پیش دبستانی و اول دبستان اختصاص دارد و مطابق روحیه و شرایط سنی آن‌ها، فعالیت‌هایی ارائه می‌دهد. در هر درس از کتاب ابتدا موضوع مطرح می‌شود. سپس نمایش‌نامه‌ای مرتبط، پرسش‌هایی در مورد موضوع و فعالیت‌هایی تمرینی می‌آید تا مخاطب مصداق‌های مثبت اندیشی را تمرین کند.

یکی از مسائل مهم در زندگی، حتی برای ما بزرگ‌ترها، یادگیری کنترل خود و حالات درونی است. عادت اول کودکان موفق نیز پذیرفتن مسئولیت زندگی خود است. این کتاب به موضوع «مسئولیت‌پذیری» (اولین عادت از هفت عادت کودکان موفق) اختصاص دارد. در این داستان، جانی که شخصیت اصلی ماجراست، تصمیم می‌گیرد به ندای قلبش گوش کند و با پذیرش خود و چیستی خود، به زندگی ادامه دهد.

عزت نفس در واقع برداشت و ارزیابی انسان از خود است. این کتاب در شش فصل می‌کوشد ابتدا راهبردهای شناختی عزت نفس را در کودکان بررسی کند. سپس به موضوع کاهش اضطراب امتحان و بهبود عزت نفس تحصیلی می‌پردازد. هیجانات دانش‌آموزی در طی انجام انجام تکالیف خانه موضوع فصل سوم است. در فصل چهارم فراتحلیلی از رابطۀ عزت نفس و پرخاشگری ارائه می‌شود. فصل‌های پنجم و ششم به تأثیر مهارت‌های زندگی بر عزت نفس وبررسی خودپنداره بین دختران و پسران می‌پردازند.

افزایش شهرنشینی و شرایط حاکم بر آن، بازی‌های دسته‌جمعی و در نتیجه کسب مهارت‌های اجتماعی توسط کودکان را نیز تحت تأثیر قرار داده‌است. مجموعۀ «مهارت‌های زندگی» شامل 10 جلد کتاب است که هر جلد یکی از مهارت‌ها را مورد توجه قرار می‌دهد. جلد دوم این مجموعه به مهارت«عزت‌نفس» اختصاص دارد. در این کتاب 10 بازی، پنج کاربرگ (نقاشی، کاردستی، خلاقیت، حل‌کردنی و مهارت‌های نوشتاری، دو داستان و سه شعر ذکر شده‌اند که همگی می‌کوشند کودک را به سطح قابل‌قبولی از عزت نفس در عملکرد برسانند. ء

این کتاب یک جلد از مجموعۀ 8 جلدی "چاشنی‌های آدم بودن" است که در آن چهار عنصر شکل‌گیری شخصیت نوجوان موفق بیان شده است. در این جلد دارایی‌های درونی مانند قدرت فردی، عزت نفس، هدفمندی و چشم‌انداز مثبت با عنوان "دارایی‌های هویت مثبت" معرفی شده‌اند که به بچه‌ها کمک می‌کنند دیدگاهی مثبت و خوش‌بینانه نسبت به آینده داشته باشند. در کتاب از رنگ‌آمیزی شاد و نقاشی‌های متنوع استفاده شده است. در ابتدا و انتهای هر فصل، داستان‌هایی کوتاه با موضوع اتفاقات روزمره آمده است.

عزت نفس ایجادکردن در کسی یعنی به او کمک کنیم خودش باشد. کتاب حاضر می‌کوشد در راستای این موضوع، 14 نکتۀ مهم را به او یادآوری کند تا عزت نفسش تقویت شود. هر نکته به موضوعی تأکید می‌کند و در واقع کلیدی است برای مخاطب، تا آن را باور کند و خودش را بهتر بشناسد. اتفاق‌ها و اشتباه‌ها را نیز بپذیرد و با حل و رویارویی با آ‌ن‌ها خودرا توانمند سازد.

ارتباط معلم، مدرسه و دانش‌آموز با هم، در پیشرفت درسی و تربیتی دانش‌آموزان بسیار مؤثر است. کتاب حاضر در شش فصل این موضوع را تبیین می‌کند. فصل اول با موضوع رابطۀ عاطفی و معلم، به ارتباط بین خانه و مدرسه، پیامدها و راهکارهای آن، نقش والدین در مواقع وجود ناسازگاری و راه‌های برقراری پیوند عاطفی بین کودک و والدین می‌پردازد. در فصل دوم، مدرسه و سلامت روان دانش‌آموز و در فصل بعد موضوع عزت نفس دانش‌آموز مورد توجه قرار‌گرفته‌اند. در فصل‌های چهارم و پنجم مدرسه و اضطراب، و مدرسه و پیشرفت و افت تحصیلی مطرح شده‌اند. در فصل آخر نیز به موضوع سازگاری اجتماعی دانش‌آموز و مهارت‌های زندگی و طبقه‌بندی آن‌ها پرداخته شده است.

کمال‌گرایی ‌از ویژگی‌های ‌شخصیتی ‌است‌ که ‌می‌تواند هم‌ سازنده ‌و هم‌ مخرب ‌باشد. کمال گرایی گرایش‌ فرد به ‌داشتن ‌مجموعه‌ای ‌از معیارهاست. کمال‌گرایی‌ والدین‌ گاهی‌ مشکلاتی ‌در تربیت ‌فرزندان به ‌وجود می‌آورد که‌ ممکن است عزت‌ نفس‌ آن‌ها را از بین ‌ببرد. خانواده ‌در این ‌ارتباط ‌گاه ‌ویژگی‌های سازنده ‌و گاه‌ منفی ‌ایجاد می‌کند. کتاب‌ حاضر با پرداختن ‌به ‌مؤلفه‌های‌ مرتبط ‌با این‌ خصوصیت، مانند عزت‌ نفس‌ و جرئت‌ورزی، ‌چند نظریه را ‌در این ‌زمینه ‌ذکر کرده است.

بازی از جمله راه‌های آسان و درعین‌حال جذاب برای آموزش است. کتاب حاضر شامل حدود 300 نوع بازی است که همگی با هدف تأکید بر عزت نفس کودک طراحی شده‌اند. بخش اول کتاب با عنوان« خاص و منحصر به‌فرد‌بودن» شامل بازی‌هایی با موضوعات «شناخت نقاط قوت خودم و لذت بردن از اسم خودم» است. در بخش دوم با عنوان«خودشناسی» بازهای مربوط به «خودشناسی، واکنش‌هایم و حواس من » گنجانده شده‌اند. عنوان بخش سوم «مشارکت در اینکه من چه‌کسی هستم»است که بازی‌هایی مثل گفتن به دیگران، همراهی با دوستان، اعتمادکردن و ابراز مهر و علاقه را شامل می‌شود.