هویت ملی

کتاب «راز تالار آینه»، داستانی عمیقی است که از زبان کودکی به نام مجید روایت می‌شود. این داستان با ماجرای درگیری مجید با معلم ریاضی‌اش به دلیل علاقه‌اش به نقاشی آغاز می‌شود و به مرور او را در مسیر کشف رازها و واقعیت‌های تلخ و شیرین زندگی قرار می‌دهد. ماجرا در فضایی خیالی و در عین حال ریشه‌دار در تاریخ و فرهنگ ایرانی روایت می‌شود که به داستان رنگ‌وبوی رمزآلود و معناگرایانه‌ای می‌بخشد.

نویسنده این رُمان با خلق شخصیت‌های تخیلی، داستان تازه‌ای را برای بازگو کردن تاریخ آفریده است. این اثر لحظات دردناک و حماسی نبرد ملی «چالدران»، نخستین نبرد شاه اسماعیل (دولت صفوی) با سلطان سلیم عثمانی در 31 مرداد سال 893 شمسی که در نزدیکی شهر خوی در دشت چالدران اتفاق افتاد را برای مخاطب روایت می‌کند. وقایع رُمان در سه منطقه اردبیل، تبریز و دشت چالدران می‌گذرد و سایه روشنی از نبردها و زندگی شاه اسماعیل صفوی را به تصویر کشیده است. شخصیت اصلی و محوری داستان دختری به نام «زلیخاست» که محافظ همسر شاه اسماعیل (تاجلی بیگم) است و با او در جنگ‌ها و نبردها شرکت می‌کند. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «نیزه‌ام را دادم جای عصا زیر بغلش گرفت. لنگ زد و جلوتر رفت. آرام قدم برداشتم. از آن من نبود؛ فاصله چند قدمی‌ام را با او نگه داشتم و نخواستم شانه‌به‌شانه‌اش بروم و صدای نفسش را بشنوم و جانم گُر بگیرد!»

رمانی است که به موضوع مهاجرت و ترک وطن می‌پردازد و با قرارگرفتن دو کلیدواژه «مادر» و «وطن» در برابر شخصیت‌های خود نشان می‌دهد که چگونه این دو مفهوم می‌توانند بر زندگی و احساسات مهاجران تأثیر بگذارند. این کتاب با نگاهی به مشکلات پدیده مهاجرت، سعی دارد جوانان را به سمت شناخت بیشتر از فرهنگ ملی، مذهبی و گذشته پرافتخارشان سوق دهد و مفاهیمی چون وطن، عشق و مادر را برای خواننده بازتعریف کند. از ویژگی‌های این رمان می‌توان به بهره‌گیری از مفاهیم مذهبی مانند: پیاده‌روی اربعین و شهادت و همچنین نیم‌نگاهی به دوران دفاع مقدس اشاره کرد.

جنگ همیشه طعم پایان می‌دهد. پایان زندگی، پایان آرزو و امیدهای بر دل، پایان عمر و جوانی و در این داستان پایان چشم‌انتظاری زنی است که در روزهای اول جنگ، لحظه‌های پراسترس و سرگردانی مردمانی که پناه و عزیزان‌شان را از دست می‌دهند و در انتظار دستی مددرسان به آسمان می‌نگرند، را لمس می‌کند. این زن به دلیل توانایی دیدن چیزهایی که دیگران قادر به دیدنش نیستند، توسط مردم «شوم» خوانده می‌شود و با جنگ خرمشهر و درگیری در تبعات آن، با استفاده از عنصر خیال، سعی در کنار آمدن با شرایط دارد.

کتاب نورچشمی روایتی جالب از روزهای قبل از جنگ تحمیلی و آغاز آن در خرمشهر است و به خوبی توانسته فضای آن روزها را ترسیم کند. شخصیت اول داستان که یک نوجوان ضعیف به نظر می‌رسد در بحبوحه جنگ پدر و خواهر کوچکش را ازدست می‌دهد و بار مسئولیت زندگی به دوشش می‌افتد در اینجاست که به خاطر شرایط بحرانی سعی می‌کند قوی باشد و به دیگران کمک کند. از آن‌جا که او علاقه زیادی به عکاسی دارد و یک دوربین هم هدیه گرفته است، شروع به ثبت خاطرات می‌کند. البته به نوعی با این کار سعی می‌کند عکس‌هایی از مادران و کودکان شهید یا مجروح بگیرد تا بعدها شناسایی شوند. این تلاش نوجوان و یافتن وظیفه در هنگامه جنگ و بعدها یافتن گمشده‌ها در عکس‌ها قابل تقدیر است.

اثر داستانی از تاریخ پرتلاطم ایران و درگیری میان ارتش عراق و رزمندگان ایرانی در نبرد اول خرمشهر است. جایی که صدای خمپاره‌ها و فریادهای جنگ، زمزمه‌های زندگی را در هم می‌ریزد. دربخشی از کتاب می‌خوانیم: «تمام خانه را جوریده بود تا چیزی بردارد که او را با هر بار نگاه کردن یاد شبیر بیاندازد؛ چیزی پیدا نکرده بود و فکر کرده بود چه چیزی بهتر از رسول؟ اما حالا دست‌هایش را روی دهان پاره جگرش گذاشته بود و صدای گریه خفه و خفه‌تر می‌شد.»

نویسنده این اثر در قالب رُمان به بیان دغدغه‌ها و مشکلات نوجوانان در مواجهه با مقوله‌هایی مانند جنگ، فقدان، عشق و مرگ با محوریت خرمشهر در دوران دفاع مقدس، پرداخته است. داستان مردمانی است که طعم تلخ جنگ را چشیده‌اند و با گذر هزاران روز و شب نتوانستند، آن تلخی آغشته به خون و از دست دادن‌ها را فراموش کنند. روایت تمام تنورهای خاموش خرمشهر باشد که روزگاری آخرین پناه دختران و زنان جنگ‌زده شدند تا حرمت‌شان را در برابر دست‌های ناپاک متجاوز حفظ کنند. در بخشی از کتاب آمده است: «... در جنگ جایی امن پیدا می‌شود؟ شهری که در تیررس دشمن قرار دارد و جانش از قدم‌های بی‌امان عراقی‌ها و تانک‌های‌شان به لرزه افتاده، ...».

کتاب «آدلا هنوز شام نخورده» مجموعه خاطرات طنز رزمندگان دفاع مقدس است که توسط جمعی از نویسندگان گردآوری شده است. این کتاب با هدف نمایش تصویری متفاوت از جنگ، با تکیه بر لحظات طنز و بذله‌گویی‌های رزمندگان، منتشر شده است. در این کتاب، تلاش شده تا با وجود سختی‌ها و ناملایمات جنگ، روحیه بالای رزمندگان و توانایی آن‌ها در یافتن لحظات شاد و طنزآمیز به تصویر کشیده شود. هدف نویسنده نشان دادن روحیه بالای رزمندگان و توانایی آن‌ها در یافتن لحظات شاد و طنزآمیز حتی در شرایط سخت جنگ می‌شد.

این کتاب تصویری کودک، با زبانی ساده، کودکان را با مفهوم کشور، وطن و زندگی اجتماعی آشنا می‌کند. کودک در طول داستان یاد می‌گیرد که کشورش فقط یک نقشه نیست، بلکه جایی است که در آن زندگی می‌کند، بازی می‌کند، یاد می‌گیرد و رشد می‌کندو باید نسبت به وطن خود احساس تعلق و مسئولیت‌پذیری داشته باشد.
در این کتاب نمادهای ملی (پرچم، سرود، نقشه)، مکان‌های مهم مثل مدرسه، خانه، پارک و کتابخانه توضیح داده شده است. تصویرگری‌های رنگی و کودک‌پسند، فضای گرم و آشنا را به تصویر می‌کشند و حس افتخار و علاقه به وطن را در دل کودک زنده می‌کنند.

این کتاب مجموعه‌ای از روایت‌ها و داستان‌های تاریخی و آموزنده درباره‌ی زندگی، افکار، اصلاحات و مبارزات امیرکبیر، صدر اعظم دوران ناصرالدین‌شاه قاجار، است. نویسنده تلاش کرده تا با نثری روان، زندگی‌نامه‌ی ایشان را همراه با داستان‌هایی کوتاه و تأثیرگذار از تصمیمات و اقدامات مهم امیرکبیر روایت کند. این کتاب بیشتر جنبه آموزشی ـ فرهنگی دارد و برای علاقه‌مندان به تاریخ ایران به‌ویژه دوران قاجار، مناسب است.