زبان و ادبیات فارسی

مجموعه «به‌گزین» با رویکردی داستانی و حکایت‌محور، تهیه شده است. «گرمارودی» در ابتدا و انتهای این مجموعه، مقدمه و پی‌نگاشتی ارائه کرده و اهمیت و ویژگی‌های «سفرنامه» را یادآور شده است. او در مقدمه کتاب توضیح می‌دهد؛ بیشتر حکایت‌ها و شعرهایی که در این کتاب ارائه شده است به برانگیختن دانش‌اندوزی و خردورزی و حکمت عملی یعنی «اخلاق» پرداخته است. در جلد دوم از این مجموعه، گزیده‌ای از کتاب سفرنامه نوشته «ناصرخسرو قبادیانی مروزی»، ارائه شده است. کتاب گزارشی از یک سفر 7ساله است. این سفر در 6جمادی‌الثانی سال 437ق (اول فروردین‌ماه سال 415یزدگردی) از مرو آغاز شد و در جمادی‌الثانی سال 444ق (اول فروردین‌ماه سال 416 یزگردی) با بازگشت به بلخ پایان پذیرفت.

مجموعه «به‌گزین»، برگزیده‌ای از بهترین شاهکارهای ادبی ایران به همراه شرح لغات است. این کتاب، جلد نخست از آن مجموعه است که گزیده تصحیح‌شده کتاب «تاریخ بیهقی» در آن ارائه شده است. کتاب «تاریخ بیهقی» یا «تاریخ مسعودی»، نوشته «ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی» است که موضوع اصلی آن «تاریخ پادشاهی مسعود غزنوی و دودمان غزنوی» است. این کتاب علاوه بر تاریخ غزنویان به تاریخ صفاریان و سامانیان و دوره پیش از برآمدن پادشاهی محمود غزنوی نیز اشاره داشته است.

«مقالات»، سخنانی است که «شمس تبریزی» در دیدارهایی که با مولانا و یارانش داشته، بیان کرده است. یاران مولانا نیز یا عین عبارات شمس و یا با دخل و تصرفاتی در آن‌ها، گفتار را مکتوب کرده‌اند. نویسنده در این کتاب به‌شیوه داستان‌گویی و با پایبندی به روش مطالعه تطبیقی به کندوکاو مقالات شمس می‌پردازد و یادآوری می‌کند که فهم داستان شمس تنها با خوانش مقالاتش امکان‌پذیر نیست؛ بلکه باید قسمت‌های زیادی از این داستان را در «مثنوی» و «دیوان شمس» جست‌وجو کرد.

«آذری اسفراینی»، شاعر قرن نهم هجری، یکی از ادیبانی است که بیشتر اشعار خود را به اهل‌بیت (ع)، اختصاص داده است و شاعری شیعی‌مذهب و آیینی‌سرا محسوب می‌شود. این کتاب شامل اشعار ولایی آذری اسفراینی است. معیار مؤلف در گزینش این اشعار، قوت ادبی و صبغه‌ی شیعی و آیینی آن‌ها بوده؛ از این‌رو از 34قصیده دیوان، 20قصیده؛ از سه ترکیب‌بند، یک مورد؛ و از 469 غزل، 7غزل؛ انتخاب شده است. وی در نگارش توضیحات، به‌شرح ابیاتی پرداخته که درک آن‌ها برای مخاطب دشوار بوده یا از نکات ارزشمند ادبی و اشارات قرآنی و حدیثی برخوردار بوده‌اند.

در امریکا مانند بسیاری از کشورها نویسندگان برای نشان دادن اعتراض‌ها و مخالفت‌هایشان به فرم‌های ادبی نظیر داستان کوتاه، رمان، شعر و نمایشنامه روی آورده و می‌آورند. اگرچه در جامعه امریکایی تقریبا همیشه نویسندگان مخالف وضعیت، وجود داشته است؛ اما گاهی مخالفت‌ها شکل جریان به خود گرفته و آثاری را با درون‌مایه‌های اعتراضی به‌وجود آورده است. در این کتاب، جریان‌های مخالف و اعتراضی در امریکا مانند ادبیات ضدبرده‌داری، ادبیات سوسیالیستی، جنبش هنری سیاه‌پوستان، نویسندگان جامعه‌گریز به همراه معرفی برخی از آثار در این جریان‌ها، بررسی می‌شود.

در این کتاب، ابتدا کلیاتی درباره جایزه نوبل ادبیات ارائه می‌شود؛ در این بخش مباحثی مانند داستان شکل‌گیری نوبل ادبیات، چگونگی گزینش نوبلیست‌ها، جدول زمانی انتخاب آثار، و...، مطرح می‌شود. سپس حیات ادبی نوبلیست‌ها از اولین برنده نوبل، «سولی پرودوم» تا آخرین برنده نوبل، «باب دیلن» مرور می‌شود. در پایان، نوبل و نوبلیست‌ها در نگاهی کلی، ارزیابی می‌شوند و تعلقات فکری و ادبی ایشان به مکاتب «باروک»، «کلاسیسم ادبی»، «پارناس»، «سمبولیسم»، «دادائیسم»، «رئالیسم» و...، مورد توجه قرار می‌گیرد.

مطالعه چندباره اشعار «سلمان هراتی»، به‌وضوح پرده از این حقیقت برمی‌دارد که او در ساحت معرفت‌شناسی، با شکایت از عقل و لنگ‌دانستن کمیت آن، معتقد به معرفت قلبی و روحانی بود و این‌ نوع معرفت را از دیگر انواع معرفت برتر می‌داند و خطابات بسیار او با «دل» در دیوان اشعارش، حاکی از آن است که وی بر این امر دست یافته بود که بدون معرفت قلبی، دست آدمی از رسیدن به دامان حقیقت کوتاه است. این کتاب، نگاهی به اشعار سلمان هراتی از منظر عرفان است. نوشتاری که بر آن شده است تا درونی‌ترین لایه‌های ذهن و فکر سلمان را براساس گزاره‌های به‌ اثبات‌رسیده در سنت عرفانی واکاوی کرده و اشتراکات لفظی و مفهومی را بازنمایی کند.

در این کتاب، شرحِ‌حال و آثار شاعران ایران زمین از ابتدا، یعنی سده سوم تا قرن حاضر به تفکیک ارائه می‌شود که از میان آن‌ها می‌توان به «ابواسحاق جویباری»، «فیروز مشرقی»، «ابوشکور بلخی»، «شاکر جلاب»، «امیرخسرو دهلوی»، «نظیری نیشابوری»، «هاتف اصفهانی»، «محمدعلی بهمنی»، و...، اشاره کرد.

«اسکندرنامه» یکی از آثار نظامی‌گنجوی، شاعر مشهور ادبیات کلاسیک فارسی است که زندگینامه خیالی «اسکندر کبیر، سردار مقدومی» را شامل می‌شود. بخش دوم اسکندرنامه، «اقبالنامه» یا «خردنامه» نام دارد که بحث‌های فلسفی و حکمت‌های اسکندر را با هفت ‌فیلسوف بزرگ دربرمی‌گیرد. این‌ بحث‌ها و درواقع قصه‌ها در قالب افسانه سروده شده‌اند. نویسنده در کتاب پیش‌ِرو، اقبالنامه‌ی نظامی‌گنجوی را برای نوجوانان ساده‌نویسی کرده است.

بخش نخست این کتاب «خشت اول» بوده که در آن آشنایی با آرایه‌های ادبی و مهارت‌های راهبردی تست‌زنی، بیان شده است. این کتاب، دربردارنده‌ دو کتاب بوده که کتاب نخست شامل بخش آرایه‌های ادبی و قالب شعری است. پس از آموزش هر مبحث، تمرین‌هایی با عنوان «دست‌گرمی» ارائه شده و در پی آن‌ها تست‌ آمده است که هرچه پیش می‌رویم این پرسش‌ها شکل ترکیبی به خود می‌گیرند و در پایان تست‌های جامع ترکیبی الگوبندی‌شده، قرار دارد. کتاب دوم شامل دو بخش تاریخ ادبیات «درس‌به‌درس» و تاریخ ادبیات «جامع و دسته‌بندی‌شده» است.