زبان و ادبیات فارسی

این کتاب، یکی از راه‌های کشف خلاقیت و ارتباط برقرار کردن بین دانش (گردآوری اطلاعات) و بینش (پردازش اطلاعات) است؛ دانش‌آموزان برای لغت یا مفهوم مورد نظر، معنا و ترکیب تولیدی خود را در قالب یک ترکیب ادبی، ارائه می‌کنند. آن‌ها ذوق ادبی و اطلاعات علمی خود را با هم تلفیق کرده، ترکیب‌های ادبی جالب و جدید می‌سازند و شور و نشاط خاصی را در کلاس نگارش تجربه می‌کنند. این کتاب خلاصه دیدگاه‌های نوجوانان و جوانان این سرزمین (از دانش‌آموز 13ساله کلاس هفتم تا دانشجوی 25ساله دانشگاه فرهنگیان قم) درباره «دنیا و مافیها» است.

این کتاب دیوان کامل بانوی ادب پارسی «پروین اعتصامی» است که با مقدمه‌ای از «ملک‌الشعرای بهار» شاعر، ادیب و نویسنده معاصر ایرانی، مزین شده است. پروین اعتصامی از نامدارترین زنان شاعر پارسی است. اشعار اجتماعی و تمثیلی او پر از حکمت، اخلاق و خیرخواهی است. او بارها و بارها از فقر، رنج و درد محرومان یاد و مرفهان بی‌درد را نکوهش می‌کند. وی با نقل مناظره‌های اشیای گوناگون می‌خواهد اهمیت کسانی را نشان دهد که در جامعه به چشم نمی‌آیند و حقوق آنان نادیده گرفته می‌شود. اشعار پروین در قالب قصیده، مثنوی، مقطعات و تمثیلات سروده شده است

در فرهنگ زبانی ما ایرانیان، کنایه و سخنان کنایه‌آمیز رونقی مضاعف دارد. در این کتاب صنعت ادبی کنایه در ادبیات غنی قوم بلوچ مطالعه شده‌است. کتاب دو فصل دارد: آرایۀ کنایه و کاربردهای آن؛ بررسی و توصیف کنایات در بلوچی مکرانی.

احمد عزیزی نمونه‌ای شاخص از شاعران تأثیرگذار دینی است. شرح زندگی، فعالیت‌های شاخص، واکاوی شطحیات، بررسی تحلیلی اشعار دینی و تبیین انعکاس حوادث مهم اجتماعی در اشعار عزیزی محتوای این کتاب را شکل داده‌اند.

برای درک مکتب سوررئالیسم ونیز تطبیق اصول آن در آثار ادبی و هنری، بهتر است سرچشمه‌های تاریخی و اجتماعی و حتی سیاسی شکل‌گیری این مکتب بررسی شوند و نسبت آن با مکتب‌های دیگر روشن شود. کتاب حاضر با رویکردی جریان‌شناسانه و با تأکید بر ذکر مصداق‌ها و مثال‌ها، این موضوع را در دو بخش مجزای غرب و ایران بررسی کرده است.

کتاب حاضر شامل خلاصۀ تمام مباحث حفظی کتاب‌‌های درسی علوم و فنون ادبی است. بخش‌های آن عبارت‌اند از: تاریخ ادبیات؛ سبک‌شناسی شامل جدول‌های هدفمند تحلیل متون؛ زیبایی‌شناسی شعر و آرایه‌های ادبی در قالب عبارت‌های کوتاه؛ موسیقی شعر با طرح دو موضوع قافیه و عروض. فهرست آثار علوم و فنون ادبی 1 و2 و3، و فهرست واژگان و کنایات نیز در انتهای کتاب آمده‌اند.

منظومۀ «عاق والدین» حاصل طبع سراینده‌ای ناشناس، 141 بیت دارد و از دورۀ قاجار تا دهۀ 1320 از جمله متن‌های درسی و آموزشی مکتب‌خانه‌ها به شمار می‌رفته است. داستان بر محور توجه به حقوق مادر و پرهیز از عاق وی می‌گردد، اما مضمون اصلی آن شفاعت خاطیان و گناهکاران امت پیامبر از طرف امام حسین است. در مقدمۀ کتاب حاضر، ساختار این منظومه بررسی شده و ریشه‌های روایی و فولکوریک آن به تناسب موضوع‌ها و مضمون‌های کتاب برای مخاطبان کودک و نوجوان واکاوی و بر آن‌ها تأکید شده است.

کتاب فرائدالادب اثر میرزا عبدالعظیم قریب گرگانی است که برای تدریس در مدرسه‌های نوین آغاز قرن چهاردهم هجری تدوین شد. در این مجموعۀ پنج دوره‌ای، شعرهای زیبا، حکایت‌های شیرین، و مطالب تاریخی و ادبی مفیدی از متن‌های کهن و برجستۀ معاصر گردآمده‌اند. کتاب حاضر از مجموعه‌ای چندجلدی که نخستین کتاب‌های کودک و نوجوان چاپ‌شده در ایران را در بر می‌گیرند، به زندگی پربار و آثار ارزشمند عبدالعظیم قریب نگاهی می‌اندازد و سپس با آوردن متن اصلی کتاب «فرائدالادب»، جایگاه آن را در آموزش زبان فارسی بررسی می‌کند. همچنین، منابعی که در تدوین دورۀ سوم کتاب به کار رفته‌اند، معرفی می‌شوند.

اخلاق مصور، به قلم میرزا ابراهیم‌خان عکاس‌باشی، کتابی اخلاقی و دربرگیرندۀ 140 حکایت است. همۀ حکایت‌های این کتاب عنوان‌های عربی و فارسی و در پایان هم نتیجه دارند. بیشتر داستان‌ها از زبان حیوانات نقل شده‌اند و نویسنده که مصوربودن کتاب را ابزاری برای تعلیم و تربیت می‌دانسته، کوشیده است ویژگی‌های نیکوی اخلاقی را به مخاطب خود بیاموزد. آهنگ، لحن و جذابیت حکایت‌ها، نه تنها مخاطب کودک، بلکه مخاطب بزرگ‌سال را هم همراه می‌کند. کتاب حاضر متن اصلی کتاب «اخلاق مصور» را دربردارد.

رهنمای سعادت از نخستین کتاب‌های درسی ویژۀ دختران در مدرسه‌های جدید ایران است که احمد سعادت، مدیر انتشارات و کتاب‌فروشی سعادت، آن را در سال‌های پایانی حکومت قاجار در تهران تألیف و منتشر کرد. کتاب حاضر از مجموعه‌ای چندجلدی که نخستین کتاب‌های کودک و نوجوان چاپ‌شده در ایران را در بر می‌گیرند، در مقدمه به چگونگی تأسیس و عمومیت‌یافتن مدرسه‌های دخترانه در ایران نگاهی گذرا می‌کند و نخستین آثاری را که در دورۀ مظفرالدین شاه و محمدعلی‌شاه برای دختران منتشر شدند، نام می‌برد. همچنین، با آوردن متن اصلی کتاب «رهنمای سعادت»، ساختار و مضمون‌آن کتاب و بازتاب اجتماعی آن در ایران را نیز بررسی می‌کند.