نقد ادبی-آموزش ادبی

«نزار قبانی»، شاعر معروف عرب، در دمشق به دنیا آمد و در لندن درگذشت. این کتاب گفت‌وگویی پیرامون شعر و زندگی این شاعر سوری است. این مصاحبه‌ها موضوعات مختلفی دارد، ازجمله «چرا می‎نویسم؟ »، «جمهوری متحد عشق عربی»، «تو می‎نویسی، پس رسوا هستی» و «ترجیح دادم خنجر باشم». جهان عرب، سیاست قرن بیستم، زن و جایگاه او و همسرش، «بلقیس»، ازجمله موضوع‌هایی است که نزار با صراحت و غالباً با زبانی شاعرانه از آن‌ها می‎گوید. قبانی در کتاب حاضر از فنون سرایش شعر می‌گوید. او همچنین می‎گوید: «این گفت‌گوها راه‌هایی هستند برای یافتن ریشه‌ها، عبور از پوسته شعر و خواندن شعر از زاویه‌ای فرهنگی که به دور از تفکرات مردسالارانه و سادیستی است.»

کتاب حاضر شامل هفت مقاله درباره فرهنگ عامه و ادبیات شفاهی کودکان است. «درآمدی بر شناخت شاخص‌ها و انواع فولکلور کودکان»، «انواع ترانه‌های کودکان» و «اسلوب زبان در ترانه‌های شفاهی کودکان»، نام سه مقاله از این مقاله‌هاست. در مقاله اول، فولکلور کودکان، با هفت شاخص از فولکلور بزرگ‌سالان تفکیک شده است. «متن»، «زمینه» و «کنش» و «نشانه»، از جمله این شاخص‌هاست. در مقاله دوم، متن‌های منظوم کودکان به دو دسته تقسیم شده است؛ منظوم شفاهی بدون بازی کودکان و منظوم شفاهی در بازی کودکان که هر کدام به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود. نویسنده در مقاله «اسلوب زبان...» نگاهی به ترانه‌های کودکان خراسان کرده است.

کتاب حاضر به ترویج و آموزش علمی و اصولی قصه‌گویی، در زمان اجرای فعالیت‌های آموزشی، به ویژه زمان تدریس اختصاص دارد. این کتاب سه فصل دارد و بر آن است تا به صورت گام‌ به گام با علاقه‌مندانِ قصه‌گویی همراه شود. ضرورت وجودی، ارکان و قلمرو فعالیت، شاخص‌های کمّی و کیفی مؤثر بر اجرای کار قصه‌گویی و مثال‌هایی که تاکنون در این زمینه به صورت عملی به اجرا درآمده است، از جمله مطالب کتاب است. همچنین نظرات صاحب‌نظران علمی و فنی قصه‌گویی در کنار منابع متعدد و متنوعی که تاکنون در این زمینه تألیف شده، آورده شده است.

کتاب حاضر درس‌مایه‌ای برای متون روایی است. متون روایی یکی از درس‌های دوره کارشناسی رشته آموزش زبان فارسی است. این کتاب سیر تاریخی ـــ سبکی نثر روایی زبان فارسی را از مشروطه تا دهه هشتاد بررسی می‎کند و حاوی شش فصل است. فصل اول نثر دوره مشروطه و عوامل تاثیرگذار بر آن را بررسی می‎کند. فصل دوم از ظهور داستان کوتاه سخن می‎گوید. فصل سوم با اشاره به جنگ جهانی دوم، به رمان‎های تاریخی و اجتماعی این دوره و ویژگی‌آن‌ها اشاره می‎کند. فصل چهارم... .

این کتاب بر آن است تا افسانه‌پردازی‌های گوناگون درباره ویلیام شکسپیر را به بوته بحث و نقد بگذارد. کانون توجه کتاب زندگی شکسپیر است که از خاطره باطراوت شکار گوزن گرفته تا جزئیات ازدواج او را پوشش می‌دهد. شایان ذکر است که برای هر یک از افسانه‌ها داستانی کامل و مستقل در نظر گرفته شده است.

خنده، غم، اضطراب، انزجار و... اولین واکنش‌هایی است که خواننده با خواندن متن از خود بروز می‎دهد. آنچه بیشتر از هر چیز دیگری کتاب‌خوان‌های حرفه‌ای را از دیگران متمایز می‌کند، سه عامل حافظه، نماد و ساختار است. در این کتاب با مجموعه‎ای از قواعد و دستورالعمل‌های مطالعه حرفه‎ای آشنا می‌شوید.

این کتاب تجربه، نگارش قوی، نکات کاربردی، ثبات، شفافیت و توجه به جزئیات را یکجا برای رسیدن به مقام یک قصه‌گوی موفق به مخاطب ارائه می‌کند. چگونگی ارتقای ابزارهای روایت در قصه‌گو نیز یکی دیگر از مباحث کتاب است.

نوشته حاضر برمبنای ارتباط میان فلسفه و تعلیم‌وتربیت، به اقتباس نظریات تربیتی مولانا و بر اساس فلسفه موردنظر او پرداخته است. ابتدا آرا و عقاید مولوی در سه حیطه مابعدالطبیعه، معرفت‌شناسی و ارزش‌شناسی بیان شده است، سپس یک سیستم تربیتی بر اساس این اندیشه پی‌ریزی می‌شود. همچنین در مواردی که مولانا مستقیماً صحبتی نکرده است، سعی شده تا هماهنگ با سیستم فکری او طرح‌های تربیتی پیشنهاد شود.

نویسنده در شیوه‌ای روایی، مخاطبان را با ادبیات داستانی امریکای لاتین، در بستر فرهنگی و سیاسی آشنا می‌سازد. پدیده‌های رمان نو در سایه‌ای از واقع‌گرایی بررسی شده و همچنین با تحلیل موشکافانه متون کلیدی نویسندگان جهانی، سیر تکاملی این حوزه با شرح بومی‌گرایی، پسابوم، مدرنیسم و... مطالعه می‌شود.

بزرگ‌ترین شاهکارهای رمان‌نویسی جهان، بر جدال خیر و شر استوار است. گاهی خیر و شر نمود عینی و واقعی دارند و در کالبد شخصیت‌های مختلف یک رمان جان می‌گیرند و گاهی در کشمکش‌های فکری یک شخصیت و پیدا کردن راهی برای رستگاری خلاصه می‌شوند. در این کتاب تقابل دیرین این دو قطب جدانشدنی و اساسی در زندگی انسان در قالب مهم‌ترین رمان‌ها بررسی می‌شود و به مدد نقد ادبی پرتوی روشنگر آن ارائه می‌شود.