ادبیات عامه

این حکایت، نخستین بار در کتاب «عجایب‌المخلوقات»، اثر «محمد بن احمد طوسی» آمده است و بعدها زنده‌یاد «فضل‌الله مهتدی (صبحی)» با پایان‌بندی، نثر، منطق داستانی و محتوایی متفاوت، آن را روایت کرده‌ است. ساختار اصلی قصه این است که روزی حمالی برای انتقام از رمال‌باشی دربار، به رمالی روی می‌آورد. از بختِ بلندش، انگشتری گمشده دختر پادشاه را پیدا می‌کند و به دربار راه می‌یابد و رمال‌باشی شاه می‌شود و... .

در این کتاب داستانی درباره نقاشی با مدادهای رنگی با زبانی آهنگین روایت شده است. کودکان طی خواندن شعرها با نام رنگ‌ها و رنگ‌آمیزی هر طرح آشنا می‌شوند. در هر صفحه تصاویر متنوع و شاد نیز درج شده است.

«حسن کچل» از شخصیت‌های قصه‌های عامیانه است که گاه نادان، گاه ساده‌لوح، گاه زیرک و گاه مسخره است و با رفتار و سخنان خود به زشتی‌ها و بی‌عدالتی‌های جامعه طعنه می‌زند. کتاب حاوی ۱۰ داستان از این شخصیت است. «طلسم خواب»، «سکه‌های پادشاه»، «کی باهوش‌تر است» و «روسری گلی‌گلی»، از جمله این داستان‌هاست. در داستان «مسگری به حوصله»، حسن کچل به شهر می‌رود تا کاری بیابد و دستمزدی بهتر از کار چوپانی بگیرد. او شاگرد آهنگر می‌شود. آیا حسن کچل می‌تواند یک آهنگر ماهر شود؟

شوخی و مطایبه عناصر و عواملی هستند که در ادبیات برای ایجاد خنده و نشاط در خواننده استفاده می‌شوند. خنده جسم و روح انسان را تقویت می‌کند و در برابر مشکلات مقاوم می‌سازد. مجموعه حاضر می‌کوشد تا لطیفه‌هایی که در میان مردم رواج دارد، برای خوانندگان بیان کند و برای لحظاتی لبخند بر لبان مخاطب بنشاند.

گنجشک دانۀ پنبه‌ای پیدا می‌کند، آنرا پیش عمو دانه‌‌کار می‌برد و از او می‌خواهد که آن را بکارد. دانه سبز می‌شود و غوزه می‌دهد. گنجشک پنبه را پیش عمو پنبه‌زن می‌برد و بعد پیش ننه نخ ریس و به همین ترتیب ادامه پیدا می‌کند تا خیاط برای گنجشک لباس می‌دوزد.

روباه گرسنه برای به دست آوردن جوجه‌های کلاغ خود را به شکل باغبان درمی‌آورد و می‌خواهد درختی که کلاغ روی آن لانه دارد را قطع کند. ولی کلاغ با مشورت زاغچه روباه را می‌شناسد و فریب نمی‌خورد. اما بعد از مدتی زاغچه گرفتار روباه می‌شود.

پری با پدر و نامادری‌اش زندگی می‌کند. نامادری همیشه او را به دنبال کارهای سخت می‌فرستد. روزی پری برحسب تصادف بر سر چاهی می‌رود و به پیرزن درون چاه کمک می‌کند و همین مهربانی باعث می‌شود که تکه‌ای از ماه روی پیشانی‌اش بنشیند. نامادری به علت حسادت به دختر کوچولو همان کار را انجام می‌دهد و سر چاه می‌رود و نتیجه کارهایش را می‌بیند.

گنجشک دانه‌ای پیدا می‌کند و چون نمی‌داند آن چه دانه‌ای است، نزد کلاغ می‌رود و با راهنمایی او متوجه می‌شود که پنبه دانه است و باید آن را بکارد. گنجشک دانه را به سنجاب می‌دهد، سنجاب دانه را می‌کارد و ... . سرانجام از پنبه‌ها نخ و پارچه درست می‌شود و گنجشک صاحب لباس می‌شود.

اثر حاضر حاوی 5 داستان کوتاه کودکانه است که همراه با تصاویر رنگی مرتبط در هر صفحه، به زبان بسیار ساده نگاشته شده است. عبارت‌های کتاب به تقویت دایره واژگانی و دانش زبانی کودکان کمک می‌کند و محتوای داستان‌ها به رشد شناختی نونهالان و درک بهتر آنها از سازوکارهای اجتماعی و روابط پدیده‌ها می‌انجامد.

اثر پیش رو مجموعه داستان‌های قدیمی فارسی را در بر دارد که به صورت سینه‌به‌سینه به نسل‌های بعد منتقل شده و حاوی محتوای تربیتی است. نویسنده در ابتدای کتاب نگاهی اجمالی به مفهوم پیرزن و عجوزه در داستان‌های کهن و عامیانه ایرانی و قصه‌های این کتاب دارد. در حاشیه صفحات توضیحاتی درباره کلمات، داستان و اصطلاحات کاربردی آمده است.