تاریخ علم

نظریۀ احتمال شاخه‌ای از ریاضیات است. این کتاب مختصری از سیر تحول مفهوم احتمال و چیستی بسترهای رشد و نمو آن، و دستاوردهای ارزشمند دانشوران را در طول دوره‌های تاریخی در انواع زمینه‌های حضور آن به تصویر می‌کشد. کتاب سه فصل کلی دارد: خلاصه‌ای از ریاضیات؛ قرن هفدهم و دوران شکوفایی احتمال در اروپا؛ روی‌آوردن ریاضی‌دانان روسی به احتمال، تأسیس مکتب روسی احتمال، وضعیت نظریۀ احتمال در اروپا و در این اوان، و آغاز و پایان اصل موضوعی سازی.

مطالعۀ زندگی‌نامۀ دانشمندان و مشاهیر علمی برای نوجوانان و جوانان لذت‌بخش و آموزنده است. کتاب حاضر از مجموعه‌ای چند‌ین جلدی، با نگاهی داستان‌گونه، همراه با جزئیات، زندگی الکساندر گراهام بل را شرح می‌دهد. کودکی گراهام بل در خانواده‌ای اهل آموزش زبان و فن‌ بیان گذشت. او در مدرسۀ ناشنوایان تدریس کرد و به دلیل علاقه‌اش به گفتار و شنیدن، سرانجام توانست تلفن را اختراع کند. البته گراهام بل اختراعات دیگری هم داشته‌است. این کتاب به زبانی ساده و نوجوانانه نوشته‌شده و با تصویرهایی همراه است.

قرن هفده تحت‌تأثیر متفکرانی مانند «گالیله» و « نیوتن» و »کوپرنیک» بود، مردانی که علاوه‎بر داشتن تفکر، برای صورت‎بندی قوانین از مشاهده و آزمایش استفاده می‏‌کردند، قوانینی که امروزه هم پذیرفته شده‌اند.تا پیش از این دانشمندان غربی، به روش‌های علمی مدرنتوجه چندانی نشان نمی‌دادند.در این کتاب به کشفیات و اختراعاتی که موجب گذر به دنیای جدید و ستون پیشرفت‌های بعدی جهان شدند پرداخته شده است. استفاده از دستگاه چاپ و تلسکوپ، فشارسنج، منشور و ساعت و تأثیراتی که در جهان علم و فناوری گذاشتند موضوع این جلد از کتاب است.

ماده، انرژی و جرم تاریک از مباحث داغ و جذاب شاخۀ کیهان‌شناسی به حساب می‌آید. در این کتاب، موضوع مادۀ تاریک در عالم بررسی شده‌است. هرچند ساختار بخش زیادی از مواد سازندۀ عالم شناخته‌شده‌است، اما امید است با افزایش توان رصدی، گونه‌های جدیدی از این مواد در ساختارهای ستاره‌ای و شبه‌ستاره‌ای و گاهی در بخش‌هایی از کهکشان یافت شود. این کتاب، ضمن بررسی و شناسایی مقدار مادۀ موجود در عالم، گونه‌های محتمل این ماده را بررسی می‌کند.

علم کیهان‌شناسی شاخه‌ای از علم نجوم و از جذاب‌ترین بخش‌های علم روز دنیاست. این کتاب می‌کوشد بدون نیاز به مباحث پیچیدۀ فیزیک و شیمی، کیهان‌شناسی را بررسی کند و شاخه‌های مختلف علم، تاریخچه‌ای گذرا از این علم و تکامل جهان را به زبان ساده توضیح دهد. نویسنده کوشیده است به مخاطب کمک کند دریابد چطور ذهن انسان پاسخی برای کهن‌ترین و اساسی‌ترین سؤالات پیدا کرده‌است؛ از جمله این سؤال که: جهان از کجا آمده و به کجا خواهد رفت.

صفر یا هیچ عدد یا مقداری است که به ظاهر چیزی نیست. این کتاب شرح چگونگی به وجودآمدن و ظاهرشدن عدد صفر در تمام زندگی بشر است. ماجرای تبدیل‌شدن عدد صفر به عددی بسیار مهم و تأثیرگذار، در این کتاب به زبان ساده و کودکانه به مخاطب عرضه‌شده‌است. در واقع، این داستان برای کسانی که احساس می‌کنند مثل صفر هستند، نوعی امیدواری به ارمغان می‌آورد.

علم فیزیک هم دشوار است و هم جذاب. کتاب حاضر می‌کوشد تاریخ و سیر تکامل مفاهیم فیزیک را از آغاز، یعنی دوران یونان باستان تا به امروز، به زبانی شیوا و ساده و در دو بخش توصیف کند. بخش اول از یونان باستان تا رنسانس و بخش دوم از رنسانس تا عصر حاضر. ابتدا فیزیک کلاسیک و پس از آن نظریۀ نسبیت، مکانیک کوانتوم و نظریۀ آشوب ارائه می‌شوند. این کتاب هم برای دانشجویان علاقه‌مند به تاریخ علم مفید است و هم برای دانش‌آموختگان فیزیک.

تاریخ علم شیمی از سرگذشت شیمی‌دان‌ها، دگرگونی‌های علمی وابستگی و پیاپی‌بودن آن‌ها با یکدیگر سخن می‌گوید و آیندگان را با چگونگی پیشرفت این علم آشنا می‌کند. موضوعات این کتاب عبارت‌اند از: صنایع شیمیایی دورۀ باستان، زندگی‌نامۀ فلاسفۀ یونان باستان، کیمیاگری (پیش از اسلام، مصر باستان، نوپا) و کیمیاگران نامدار، صنایع شیمیایی جهان اسلام، کشف گازها، تعیین فرمول شیمیایی ترکیب‌ها، آغاز شیمی آلی نو، طبقه‌بندی عنصرها، کشف اتم و پیوندهای شیمیایی، گیاشیمی و فوتوشیمی، صوت شیمی، شیمی سبز و نانو، نوبل و برندگان و جوایز آن.

ابزارهای محاسبه در مسیر تکاملشان همواره برآمد تأثیر متقابل فناوری و دستگاه‌های عددنویسی هر تمدن بوده‌اند. از نقش‌های پیش از تاریخ تا چرتکه‌های رمی، از الگوریتم‌های عرب‌ها تا نخستین ماشین‌ حساب‌ها همه بخش چشمگیری از تاریخ محاسبه با تاریخ عددنویسی محسوب می‌شوند. در پایان این مسیر تکاملی به رایانه‌ها می‌رسیم. این کتاب تاریخ الگوریتم و رایانش را نقل می‌کند. همچنین موضوع‌هایی را شرح می‌دهد که با محاسبه و ابزار ‌های آن ارتباط زیادی داشته‌اند. محاسبه و اعداد از نخستین سده‌های رایانش تا اروپای میانه، و نخستین ابزارهای مکانیکی محاسبه تا برنامه‌نویسی و نرم‌افزار در سده‌های اخیر از مطالب این کتاب هستند.

دانشمند کسی است که دربارۀ جهان و عملکرد آن مطالعه می‌کند. در کتاب پیش رو، مخاطب با دانشمندان، روش کار آن‌ها، شگفتی‌های علومی مثل ریاضی و درخشش‌های علمی در نقاط جهان آشنا‌ می‌‌شود. شناخت دانشمندانی مثل داوینچی، گالیله و هوک و کشف میکروب توسط او، نیوتن و حرکت، لینه، شیمی‌دانانی مثل بویل و دالتون، فارادی و فیزیک، داروین و نظریۀ تکامل تدریجی، ماری کوری، دانش‌هسته‌ای و عالمان آن و فضاشناسانی مثل هابل، او را با علم و تاریخ آن مواجه‌ می‌کند.