سرگذشت‌نامه‌ها

کتاب حاضر با ترکیب متون خاطره‌نویسی و داستان‌نویسی، روایت زندگی خانواده شهیدان جنیدی است. داستان از زبان مادر چهار شهید روایت می‌شود. پدر این شهیدان خود 17 سال امام‌جمعه رودسر بوده و در مردم‌داری و اخلاق زبانزد است. در این روایت از خاطرات هم‌رزمان این چهار شهید نیز بهره گرفته شده است.

آنچه در این کتاب خواهید خواند، خاطره‌هایی از ناموران فرهنگی و فرهنگ‌دوستان دلباخته از دوران مدرسه و زنگ انشاست.‍‍ پرسش‌هایی که نشان‌ از شرایط آن روزگار دارد و حقایقی شیرین را با زبانی ساده و روان بیان می‌کند. به‌علاوه آنکه شناخت هدف‌های درس انشا، پرورش تفکر و آموختن شیوه‌های اندیشیدن، چگونگی تبدیل اندیشه به نوشتار از کلید واژه‌هایی است که در این کتاب به آن‌ها تأملی ویژه شده است.

داستانی که مطالعه می‌کنید، روایت زندگی مصعب‌بن‌عمیر، یکی از یاران حضرت محمد(ص) و نخستین سفیر ایشان در مدینه است. مصعب زندگی اشرافی خود را رها می‌کند و مسلمان می‌شود. او یکی از کسانی بود که زمینه هجرت پیامبر را به مدینه فراهم کرد. سرگذشت عبرت‌آموز مصعب الگویی برای انسان امروز است.

به شهادت تاریخ، تمدن اسلامی ارزنده‌ترین مهم را در غنای اندیشه و پیشبرد تمدن بشر دانسته است. در این میان سهم نخبگان مسلمان ایرانی به قدری چشمگیر است که فلسفه، طب، ریاضیات، عرفان و ادبیات بیشتر تجلی خود را مدیون ایرانیان است. این دفتر به منظور معرفی بزرگان تمدن‌ساز، به شرح زندگی ابوالمعالی عبدالله‌ بن ابی‌بکر معروف به عین‌القضات همدانی اختصاص دارد.

داستان زندگی میرزا علی آقا تبریزی مشهور به «ثقة‌الاسلام تبریزی» یا « ثقة الاسلام دوم» را در این کتاب مطالعه خواهید کرد. ایشان از علمای آذربایجان و از مشروطه‌خواهان ایرانی و پیشوای شیخیه تبریز هستند که «مرأة‌الکتب» و «بث‌الشکوی» از آثار به‌جای مانده ایشان است. تبریزی به مشروطه مشروعه معتقد بود و تلاش می‌کرد تا سلطنت را محدود کند. تأسیس «دارالشورا» برای مقابله با تلاش دولت‌های خارجی در تضعیف اسلام، از اقدامات ایشان بوده است.

روایت داستانی پیش رو به زندگی ابوسهل عیسی‌بن‌یحیی‌بن ابراهیم‌ المسیحی‌الجرجانی، دانشمند و پزشک ایرانی نیمه دوم قرن چهارم و هم دوره ابن‌سینا اختصاص دارد. وی در خوارزم، در دربار ابو‌العباس مأمون خوارزمشاه زندگی می‌کرد که در سال ۴۳۰ هجری در گذشت. مشهورترین کتاب او « المائة فی الصناعة الطبیبة» نام دارد که کتابی بزرگ در علم پزشکی است.

این کتاب به داستان زندگی ابوعلی حسین‌بن‌عبدالله‌بن‌حسن‌بن‌علی‌بن‌سینا، معروف به ابو‌علی‌سینا، اختصاص دارد که در غرب از او با نام «اوی سنا» یاد می‌شود. از این پزشک و شاعر ایرانی که از مشهورترین و تاثیر‌گذارترین فیلسوفان و دانشمندان ایران زمین است، آثاری چون « قانون» در طب و «شفا» و... به یادگار مانده است.

گوشه‌هایی از زندگی عباس‌میرزا، از شاهزادگان قاجار، فرزند فتحعلی‌شاه، در روایتی داستانی بیان می‌شود. در این داستان به حوادثی مانند کشته شدن آقا محمدخان، سفر عباس‌میرزا به تبریز، تلاش برای برقراری صلح میان عباس‌میرزا و فرانسویان و جنگ میان ایران و روس اشاره شده است.

این جلد شرح زندگی شیخ اسماعیل شیخ‌المشایخ امیرمعزی، از کتاب‌شناسان کمتر شناخته‌شده سده اخیر است. دوران زندگی شیخ‌المشایخ، رئیس کتابخانه سلطنتی و خالق کتاب «نوادرالامیر» (حکایت‌ها و داستان‌های عمدتاً واقعی درباره میرزا تقی‌خان امیر‌کبیر، نخستین صدر اعظم ناصرالدین شاه) به‌عنوان کتاب‌شناس و نسخه‌شناس در این مجلد بررسی شده است.

این جلد از مجموعه به معرفی و شرح زندگی مجید اروانی، از رجال فرهنگی تبریز اختصاص دارد. در این مجلد نشر او به‌عنوان ناشر اصلی صمد بهرنگی، منتقد اجتماعی و داستان‌نویس در زمینه فولکلور آذربایجانی و خالق کتاب «ماهی سیاه کوچولو»، به‌همراه فهرست آثار منتشر شده‌ وی بررسی شده است.