مهارت‌های ارتباطی

ارزش‌های اخلاقی هر فرد مسیر زندگی و راهنمای رفتاری او را شکل می‌دهند و پایه و اساس زندگی اجتماعی او خواهند بود. جلد اول از مجموعۀ دو جلدی «مهارت‌های زندگی» در 5 فصل به آموزش مهارت‌های «شجاعت، مهربانی، صداقت، همکاری و استقلال» پرداخته‌است. کتاب سه بخش کلی دارد. ابتدا معرفی مهارت و بیان ضرورت پرورش آن در کودکان که مخاطب آن‌ها والدین هستند و توصیه‌هایی به آن‌ها شده‌است. در بخش دوم مهارت‌ها در قالب داستان برای کودکان ارائه می‌شوند و در بخش سوم نویسنده از دیدگاه‌ روان‌شناختی و با مطرح‌کردن نکات کلیدی و راهنمایی والدین در چگونگی خلق بازی‌ها و فعالیت‌های کودکانه، آن‌ها را در آموزش صحیح‌تر مهارت‌ها یاری می‌دهد.

کودکان می‌توانند مهارت‌های بسیاری کسب کنند، اگر بزرگ‌ترها فرصت آموزش این مهارت‌ها را برایشان فراهم کنند. در این کتاب، مخاطب با مهارت‌های لازمۀ زندگی اجتماعی، مثل «امانت‌داری، تشکرکردن، کنارگذاشتن تنبلی، خواهش‌کردن از دیگران، درست‌خوابیدن، رازداری، معذرت خواهی و گوش کردن» آشنا می‌شود و نکاتی را دربارۀ آن‌ها می‌آموزد. نویسنده نمونه‌هایی از شرایط زندگی واقعی را که هر مهارت در آن به کار می‌آید، به او می‌آموزد. سپس مخاطب باید در صفحۀ مقابل نمونه‌ای از تصویر مربوط به آن مهارت را رنگ‌آمیزی کند.

در این کتاب، نویسنده به بازی‌هایی می‌پردازد که به گفتۀ خود در هر مکان و موقعیتی قابل اجرا هستند. ترانه‌های کتاب که در خلال بازی‌ها خوانده می‌شوند قصه‌های منظوم و کوتاهی هستند که بزرگ‌ترها به کمک انگشتان دست به بچه‌ها می‌گویند. برخی از فواید این نوع بازی، به گفتۀ نویسنده عبارتنداز: تقویت مهارت شنیدن، شناختن ریتم، تشخیص آهنگ اجرای هر کلمه، پرورش خلاقیت، یادگیری مفاهیم گوناگون به کمک انگشت‌ها که نقش‌های مختلف را اجرا می‌کنند و مهم‌تر از همه ایجاد ارتباط عاطفی در بچه‌ها و بزرگ‌ترها. راهنمای اجرای هر بازی با حروف ریز نوشته شده است و نوشته‌های درشت برای بچه‌ها است.

"پیشی‌کوچولو" خیلی دلش می‌خواست با آدم‌ها حرف بزند. اما تنها چیزی که می‌داند "میومیو" است. "ریحانه" می‌خواهد به او حرف زدن را یاد دهد؛ مثلا پیشی بتواند بگوید سلام، حالت چطور است؟ بیا با هم دوست شویم. به نظر شما پیشی‌کوچولو چقدر می‌تواند پیشرفت کند؟ اصلا صبر می‌کند تا پیشرفت کند؟

"ریحانه" و "پیشی‌کوچولو" دوست‌های خوبی هستند. امروز که ریحانه نشسته بود و بال‌های پروانه‌ای را که نقاشی کرده بود رنگ می‌کرد، پیشی‌کوچولو به سراغش آمد. او می‌گفت "کلاغ قارقاری" موشک کاغذی‌اش را برده است. ریحانه گفت: خب برو پسش بگیر. اما پیشی خجالت می‌کشید، می‌ترسید، صدایش بلند نبود تا به گوش کلاغ برسد. اما موشک مال او بود و باید آن را پس می‌گرفت. شاید ریحانه بتواند کمی بیشتر هم به او کمک کند. باید دوباره از او راهنمایی بخواهد.

دعوا کردن یکی از اتفاقات معمول زندگی کودکان است که البته با نظارت و کنترل می‌توان مانع آن شد. در این کتاب نویسنده کوشیده است با بیان قصه‌ای کودکانه و دعوای دو کودک، به مخاطب بیاموزد راه‌هایی برای پرهیز از دعوا وجود دارند. کودکان این داستان به همراه مادرشان راهی ابتکاری برای جلوگیری از شدیدتر‌شدن دعوا پیدا ‌می‌کنند. در واقع آن‌ها می‌آموزند چگونه از همان ابتدا از دعوا دوری کنند تا شدیدتر و غیرقابل‌ کنترل نشود.

مهارت‌های اجتماعی به برقراری ارتباط موفق با دیگران می‌انجامند. با انجام تمرین‌ها و فعالیت‌های این کتاب کودکان با نکته‌هایی آموزنده و کاربردی برای ارتباط برقرارکردن با هم‌سن و ‌سالانشان آشنا می‌شوند. هر تمرین، افزون بر جنبۀ سرگرم‌کنندگی، هدفی مشخص را دنبال می‌کند که کودکان با به کارگیری آن می‌توانند رابطه‌ای بهتر با دوستانشان برقرار کنند. این تمرین‌ها 101 عدد هستند و هم به صورت فردی و هم گروهی انجام می‌شوند.

در زندگی لحظه‌های نابی وجود دارند که شناخت و آگاهی از آ‌ن‌ها به انسان کمک می‌کند وضعیت بهتر و شادتری داشته باشد. نویسندۀ کتاب حاضر می‌کوشد در چهار فصل با ارائۀ موضوعات مربوط به روان‌شناسی و شناخت فردی، خواننده را متوجه عشق و مهارت به‌دست آوردن آن کند. در لابه‌لای مطالب از چگونگی ترک ناخواستۀ رویاها و از دست رفتن خلوتگاه درونی و روانی انسان‌ها می‌گوید و سپس به لحظه‌های ناب زندگی و رابطۀ این لحظه‌ها با مردان و زنان می‌پردازد. در فصل آخر نیز راه رسیدن به لحظه‌های ناب را به خواننده می‌گوید.

مهارت‌های رفتاری، اجتماعی و عاطفی را باید به فرزندان آموخت. این کتاب شامل رویکردی جدید است برای کمک به کودکانی که مشکل رفتاری دارند. نویسنده تکنیک‌های مثبتی ارائه می‌دهد که نه تنها وضع قانون برای بچه‌هاست، بلکه به آ‌ن‌ها کمک می‌کند وقتی چیزی را می‌خواهند، به آن برسند. دستورالعمل‌های این کتاب در 40 مورد، حس همدردی و توجه را به والدین می‌آموزند. از جمله مواردی که در کتاب به آن‌ها تأکید می‌شود، عبارت‌اند از: همدلی با دیگران، درک اهمیت مشارکت در کارها، رشد کنترل عاطفی.

پرورش صحیح کودکان با آموزش مهارت‌هایی به آنان میسر خواهد بود. کتاب حاضر یکی از مهارت‌های رفتاری لازم را به طور غیرمستقیم آموزش می‌دهد. سایر مهارت‌ها نیز در دیگر کتاب‌های همین مجموعه با عنوان «ماجراهای نانسی» آموزش داده می‌شوند. این کتاب در داستانی کودکانه، با موضوع بسیار سادۀ روز اول مدرسه، رویکرد مقابله با استرس را درپیش گرفته ‌است و می‌کوشد به طور عملی و غیر مستقیم کودک را با این پدیده مواجهه و مهیای پذیرش این قضیه کند.