آموزش و پرورش

موضوع اصلی کتاب حاضر نقش و جایگاه آموزش و پرورش و دانشگاه در تربیت دینی، سیاسی و اجتماعی، و نیز تربیت علمی است. موضوعات دیگری مثل آشنایی با چگونگی به قدرت رسیدن استعمار، به خصوص انگلیس، سیر تاریخی علم در غرب، چگونگی تشکیل کشور آمریکا، سیر تحول علمی در جهان، اصول، آرمان‌هاو ریشه‌های انقلاب اسلامی، انتخابات، جنگ لبنان، حملۀ عربستان به یمن، انرژی هسته‌ای و تحریم‌های ایران، همه از بیانات رهبر انقلاب استخراج و در این کتاب عرضه شده‌اند.

نویسنده در این کتاب علاوه بر ارائۀ مفاهیمی ازجمله روایت،‌ روایت‌نگاری و روایت‌پژوهی به آموزش پژوهش‌روایی نیز اشاره کرده است. "روایت‌پژوهی" آموختن از تجربیات ثبت شدۀ دانشجو - معلم در دورۀ کار ورزی - معلم و یا معلمان در کلاس درس است. این کتاب در پنج فصل تألیف شده است. در فصل اول مباحثی ازجمله روایت‌نویسی و اهداف آن و پیشینۀ کارورزی بررسی می‌گردد. در فصل دوم ابزارهای گردآوری اطلاعات و فرایند تحلیل داده‌ها بررسی شده است. فصل سوم انواع کدگذاری، مراحل کدگذاری، ویژگی‌های مفاهیم و مضامین و یک الگوی کدگذاری آمده است. در فصل چهارم فرایند تحلیل ساختاری و تحلیل سه‌بُعدی ارائه شده است و در فصل پنجم همکاری با مشارکت‌کنندگان، استفاده از نقل قول‌ها، محدودیت‌ها و مخاطرات پژوهش‌روایی مطرح شده و راهبردهای ارزشیابی یادگیری درس روایت‌پژوهی پیشنهاد شده است.

تعلیم و تربیت مقوله‌ای است که برای رسیدن انسان به سعادت مورد توجه قراردارد. کتاب حاضر ابتدا مبانی تعلیم و تربیت اسلامی را برای خواننده بازگو می‌کند. سپس ماهیت و نیاز انسان به تعلیم و تربیت را بررسی می‌کند و پس از آن به تعریف تعلیم و تربیت می‌پردازد. در ادامه، از تطهیر و تزکیه می‌گوید. تعلیم تربیت اسلامی کودکان از راه تشویق، و سپس از راه رغبت، و ارکان اخلاقی جهت‌ساز در جامعه، فصل های بعدی کتاب هستند.

نویسندۀ این کتاب رویکرد نوینی را بر مبنای نظرات پیشوایان دینی و دیدگاه عارفان مسلمان به تعلیم و تربیت بررسی می‌کند. حرف اصلی در این کتاب خالی کردن ذهن از آموخته‌هایی است که موجب قفل ذهنی می‌شود و شناخت دوباره‌ای را بر شناخت‌های قبلی با هدف گشودگی روح و پیوند با عالم روحانی و فرامادی مطرح می‌کند. کتاب حاضر شامل شش بخش با عناوینی چون فرایند سخن، فراتر از هیچ‌انگاری، دانش سلبی، فراتر از هیچ‌آموزی، تربیت سلبی، فراتر از هیچ‌کاری، ارتباط سلبی، در ستایش هیچ‌گویی و معنادرمانی سلبی، فراتر از بی‌معنایی تدوین شده است. خواننده دراین کتاب می‌خواند "برای خودیابی هم باید از خود مُرد تا به خود زنده شد. باید از آنچه شده‌ایم تهی شد تا به آنچه بوده‌ایم بازگردیم؛ زیرا ماهیت حقیقی ما در هویت کاذبی ما گم شده است. پرسش حقیقی این است که چرا هیچ‌کس شبیه به آن چیزی نیست که هست و چرا هیچ‌کس همانی نیست که هست". نویسندۀ کتاب معتقد است که "انسان باید در یک مسیر تنزیهی امور مثبت را کشف کند و در یک سلوک سلبی به ایجاب و ایجاد چیزها بیندیشد". تعلیم و تربیت تنزیهی بر مدار "هیچ‌آموزی" و "هیچ‌انگاری" درصدد تخلیۀ ذهن و دل از اوهام‌شناختی و جهت‌گیری‌های شخصی و پیش‌داوری‌های جعلی است تا به واسطۀ این تنزیه و تهذیب بتوان آنچه را که در فطرت خود دارد کشف کند نه آنکه چیزی را از بیرون کسب کند.

کتاب پیش رو تلفیقی از دیدگاه‌های بومی در برنامه‌ریزی درسی را برای تدوینگران برنامۀ درسی و معلمان و مدیران فراهم کرده است. اهداف کتاب، چشم‌انداز، تاریخچه، هندسۀ اعتقادی، فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی، آموزشی و زیستی مردمان بومی مانتویوبای کانادا در بخش اول کتاب مطرح شده‌اند. سپس نتایج بومی سازی برنامۀ درسی در حوزه‌های تخصصی یادگیری(در طول سه مرحلۀ رشدی) تشریح شده‌اند. توصیف فهرستی از واژگان تخصصی و پروژه‌های نشان‌دهندۀ تلفیق دیدگاه‌های سنتی در برنامۀ درسی نیز در بخش‌های دیگر آمده‌است.

شناخت واقعیت‌های هر جامعه و بزرگان آن از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. مجموعۀ حاضر با معرفی اندیشه‌های تربیتی مربیان بزرگ مسلمان از قرن دوم تا قرن پانزدهم هجری، می‌کوشد هم مربیان بنامش را معرفی کند و هم متنی آموزشی برای تدریس آرای تربیتی آنان فراهم سازد. کتاب حاضر جلد نخست این مجموعه‌است و به چندی از مربیان قرن‌های دوم تا پنجم اختصاص دارد که عبارت‌اندا ز: «عمروبن بحر جاحظ، محمدبن ابن سحنون، ابو نصر محمد فارابی، گروه اخوان‌الصفا، شیخ‌الرئیس ابن سینا و امام محمد غزالی.

آموزش و پرورش بنیان و پایۀ اولیۀ توسعه را تشکیل می‌دهد و امروزه از آن به عنوان معیار ارزیابی و اندازه‌گیری پیشرفت و توسعۀ جوامع استفاده می‌شود. در این کتاب، ارتباط نظام آموزش و پرورش نوین با ابعاد و شاخص‌های توسعه بررسی می‌شود. هدف اصلی کتاب، مطالعه و بررسی تحولات اقتصادی- اجتماعی ایران در دوران حکومت قاجار و پهلوی اول از زاویۀ دگرگونی‌هایی است که در ویژگی‌ها، ساخت و بافت نظام آموزشی صورت گرفت و بر توسعۀ اقتصادی- اجتماعی جامعه تأثیر گذاشت. تحولات نظام آموزشی جدید دستاوردهای مثبت و منفی بسیار داشت.

"اقدام پژوهی" رویکردی سازنده برای گسترش توانایی‌های کارکنان در عرصه‌های گوناگون شغلی و حرفه‌ای است. در اثر حاضر، تجربه‌های عملی و اجرایی بعضی از معلمان دورۀ ابتدایی و دبیرستان در زمینۀ بی‌ انضباطی، دروغ‌گویی، مشکلات یادگیری دانش‌آموزان در درس املا، ارتقاء سطح نوشتاری کودکان پایۀ اول دبستان، اهمیت تشویق در موفقیت تحصیلی و نحوۀ افزایش تمرکز دانش‌آموزان دچار حواس پرتی بیان شده است. نویسنده پژوهش‌های برگزیدۀ استانی منطقۀ دماوند را از سال تحصیلی 90 تا 96 جمع‌آوری کرده و در کتاب حاضر آورده است.

کتاب حاضر ، از بین تمام علوم و دانش‌ها، قرآن حکیم را از منظری تربیتی و روان‌شناختی بررسی کرده است. در واقع، از دید روان‌شناسی و تعلیم و تربیت به قرآن نگریسته‌است تا نکات نغز قرآنی در یافت شوند. نویسنده ده جزو آخر قرآن را بررسی کرده و در هر جزو، در خصوص یک مفهوم مرتبط با تعلیم و تربیت یا روان‌شناسی تحقیق کرده‌است. در بررسی هر جزو، ضمن دسته‌بندی نکات مشابه و مکتوب‌کردن نکات مرتبط، به منابع متعدد رجوع کرده و مبانی نظری و عملی مربوط به هر مفهوم را شرح داده‌است.

اتیسم نوعی اختلال رشدی مغز است که فرد را در ارتباط با دیگران و جامعه به شدت دچار مشکل می‌کند. این بیماری قابل درک است، اگر با آن آشنا باشیم و به فرد مبتلا کمک کنیم. در کتاب حاضر، اتیسم و رفتار چالش‌انگیز آن معرفی می‌شود. سپس راهبردهای فعال در این زمینه می‌آیند و ویژگی‌های اصلی مورد نیاز برای حمایت رفتاری مؤثر و کارامد و نیز چگونگی ایجاد توانایی بیشتر در سازمان‌ها (برای حمایت از افراد) مطرح می‌شود. ایجاد محیط یادگیری سالم، ایمن، مرتبط و آرام، و روش‌هایی که در آن‌ها خانواده‌ها می‌توانند حمایتگر باشند، از دیگر موضوعات کتاب هستند.