آموزش و پرورش

نویسنده تجربه‌ها و خاطرات خود از ۲۰ سال خدمت در آموزش و پرورش را در این کتاب جمع‌آوری کرده است. کتاب حاضر در دو فصل تألیف شده است؛ فصل اول نمونه‌هایی است که به تناسب موضوع و به فراخور موقعیت، در کلاس درس دربارۀ آن‌ها صحبت میشود؛ همان حاشیه‌هایی که برای فراگیرندگان از خود درس مفیدترند. همان بخش‌هایی از برنامۀ درسی پنهان برای بچه‌ها که در کتاب درسی وجود ندارد. نویسنده در فصل دوم به حکایت‌ها و حکمت‌هایی اشاره میکند که مرور و بازخوانی آن‌ها میتواند برای معلمان مفید باشد.

نوجوانی و دوران بلوغ در دختران از مهم‌ترین دوران زندگی محسوب میشود و زیربنای زندگی سالم در بزرگسالی است. کتاب حاضر حاوی مباحث بهداشتی، شرعی، روانی و اجتماعی بلوغ دختران است. در این کتاب به مسائلی چون نقش والدین در دوران بلوغ، راهکارهای رفتار صحیح با فرزندان در این سن، تأکید بر محبت و پرهیز از خشونت و توصیه‌هایی در جهت رشد متعادل عقلانی- عاطفی دختران اشاره شده است. در انتهای کتاب، پرسش و پاسخ در زمینۀ بلوغ و علائم جسمانی و روانی آن گنجانده شده است.

در کتاب حاضر، روش‌های یادگیری و علم‌آموزی به دانش‌آموزان در دو بخش و 9 فصل بررسی شده است. بخش اول شامل آن دسته از نیازهای والدین و دانش‌آموزان مانند هدف، انگیزه، تمرکز حواس، رشد اجتماعی و شوخ‌ طبعی است که در جلسات مشاوره‌ای مطرح میکنند. بخش دوم بنابر روایتی از پیامبر اکرم (ص) و با تکیه بر متون علمی-کاربردی تدوین شده و در آن مباحثی مانند حافظه، چگونه بیاموزیم و به کار ببریم، توسعه و پایداری آموخته‌ها و روش مطالعه و پژوهش مطرح گردیده است

تربیت به فعلیت رساندن استعدادهای دانش‌آموز و فراگیرنده است برای برطرف کردن نیازهای فردی و اجتماعی. کتاب حاضر می‌کوشد، با نگاهی عمیق‌تر به عناصر سازۀ تربیت، ضمن توجه به مفهوم، ابعاد، اهداف و کارکردهای تربیتی، با توجه به یافته‌ها و برداشت‌های جدید، مباحثی را مطرح کند که حاصل آن‌ها دست‌مایۀ تربیت مدنی شهروندان آینده باشد. الگوهای تربیتی، آموزش اثربخش و جایگاه تربیت در جریان‌های اجتماعی از دیگر مباحث کتاب هستند.

دین‌داری و نقش دین در جامعه معلمان و دانش‌آموزان از مباحثی است که در این کتاب به آن اشاره می‌شود. نویسنده معتقد است با توجه به رابطه معلمان و دانش‌آموزان و نقش الگویی معلمان، آن‌ها بیشترین تاثیر را بر نگرش دانش‌آموزان در دین‌داری می‌گذارند. خواننده با روش‌های کاربردی از جمله روش تلقین، روش تکریم شخصیت، روش بازی و روش‌های اصلاح و تغییر رفتار در تعلیم و تربیت اسلامی در کلاس‌های آموزشی و برنامه‌های مدارس آشنا می‌شود.

بازی‌های روانی شبیه بازی‌های دوران کودکی نیست بلکه بیشتر مانند فعالیت‌های فکری هم‌چون شطرنج یا درست کردن پازل است. در هر بازی، انگیزه، تغییر نقش و پاداش، قابل پیش‌بینی است. البته هیچ‌گاه دو بازی مانند هم نمی‌شود. معلم یا والدین آگاه می‌توانند تغییر نقش‌های افراد را کشف و آن‌ها را کنترل کنند. در این کتاب با آوردن مثال‌های عینی، درباره برخی از بازی‌هایی که در کلاس اتفاق می‌افتد و نیز درمورد تغییر نقش در بازی و متوقف کردن‌ آن بحث می‌شود. بازی‌های روانی در چهار دسته، بازی‌های دردسرساز، بازی‌های تحقیرآمیز، بازی‌های فریبنده و اغواکننده و بازی‌های معلمان گنجانده شده است.

با وجود درهم‌تنیدگی دنیای امروز و اهمیت یافتن علوم بین‌رشته‌ای، توجه به آن در آموزش عالی حائز اهمیت است. این کتاب مشتمل بر شش فصل است. در فصل اول،‌ مبانی نظری برنامه درسی بین رشته‌ای و تفاوت‌های رویکرد رشته‌ای و بین‌ رشته‌ای بررسی شده است. فصل دوم با مروری بر گونه‌شناسی، رویکردها و الگوهای بین رشته‌ای به بررسی موضوع برنامه درسی اختصاص یافته است. در فصل سوم تلاش شده است تا یک الگوی نظری برنامه درسی بین رشته‌ای طراحی شود و در فصل چهارم و پنجم و ششم تاکید اصلی بر طراحی یک الگوی کاربردی است.

در این کتاب سعی شده است با استفاده از مجموعه مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش و چند توصیه راهبردی نظر مدیران مدارس را به برخی قوانین و مقرراتی که در اداره یک واحد آموزشی مورد نیاز است جلب کند و زمینه لازم را برای آگاهی بیش از پیش درباره وظایف و مسئولیت‌هایی که تعیین شده است فراهم نماید. کتاب در چهار بخش به گزیده آیین‌نامه اجرایی مدارس، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها، توصیه های راهبردی و تخلفات و تنبیهات اداری پرداخته است. در انتهای کتاب نیز قانون رسیدگی به تخلفات اداری با ذکر مصادیق و به صورت کاربردی آورده شده است و در پایان هر بخش تعدادی سوال جهت خودآزمایی در نظر گرفته شده است.

این کتاب با محوریت معرفی نخستین معلمان تا دوران جدید، دربردارنده مجموعه مقالاتی است که به سبب آن‌ها، شرحی کامل درباره فعالیت میرزا حسن رشدیه، مؤسس نخستین مدرسه جدید در ایران، ارائه شده است. پیش از این سوادآموزی در کشور جنبه عمومی نداشته و بعد از ایجاد این مدارس، دولت موظف به تقویت آن‌ها شده است.

کودکان دچار اختلال نقص توجه-بیش فعالی حدود 5 تا 7 درصد از جمعیت دانش‌آموزان را تشکیل می‌دهند و کتاب حاضر می‌کوشد اطلاعاتی برای افراد درگیر با چنین کودکانی فراهم کند. فصل‌های اول و دوم اطلاعاتی پایه‌ای به مخاطب می‌دهند. البته در فصل اول افسانه‌ها و برداشت‌های نادرست در این‌باره آمده‌اند. فصل سوم به روندهای ارزیابی اختلال نقص توجه -بیش‌فعالی اختصاص یافته و در فصل‌های چهار و پنج چگونگی سرویس‌دهی به کودکان در مدارس مطرح شده‌است؛ اینکه چطور با سیستم آموزشی خاص هماهنگ شوند. این فصل معلمان را با تمام راه‌های درمان درگیر خواهد کرد. در فصل ششم نیز والدین و مشکلات آن‌ها در برخورد با کودک بیش‌فعال مورد بحث قرارمی‌گیرند. در فصل هفتم دربارۀ تجویز دارو، انواع تجویز، عوارض جانبی داروها و نقش مدارس در درمان با تجویز صحبت شده است. فصل هشتم به ارزیابی عملکرد رفتاری«FBA»و مراحل ارزیابی عملکرد آن اختصاص دارد. در فصل‌های بعد مداخلات رفتاری صحیح، روش‌های ساختاری خاص و دیدگاهی کلی از مداخلات خود تنظیمی ارائه شده‌اند. در فصل آخر نیز مهارت‌های ابقا و سازمان‌دهی در این باره آمده‌اند.