آموزش و پرورش

این کتاب با هدف ارزیابی فرایندهای مدیریت دانش در آموزش و پرورش شهر تهران و ارائۀ راهکارهایی برای بهبود آن تدوین شده است. مدیریت دانش یک رویه یا عمل برای رسیدن به فرایندی درمورد دانش است که به بهبود عملکرد داخلی و خارجی سازمان منجر می‌شود. نویسنده در این کتاب چالش‌ها، مفاهیم و مدل‎‌های ارزیابی آموزش و پرورش در ایران و جهان را با چندین الگوی طراحی و تنظیم پرسش‌نامه بررسی می‌کند.

به عقیدۀ نویسندۀ این کتاب، امروزه در سیستم ارزشیابی مدارس برای تکمیل به‌موقع فعالیت‌ها جایزه و برای بی‌نظمی و رفتار نامناسب، تنبیه در نظر گرفته میشود. نمره پیش از آنکه میزان یادگیری دانش‌آموز از مفاهیم را نشان دهد، از میزان انطباق آنها با سیستم آموزشی حکایت دارد. نویسنده در این کتاب نظام ارزشیابی سنتی یا نمرهای را زیر سؤال میبرد و الگوی ارزشیابی بر پایۀ استاندارد را جایگزین آن میکند. او با ارائۀ مثال‌هایی ملموس از همۀ دوره‌های آموزشی، کاستی های نظام نمره‌ای را بررسی میکند و الگوهای جدیدی را پیشنهاد می‌دهد.

ارائۀ راهکارهای افزایش دانش و مهارت‌ معلمان برای پاسخ‌گویی به نیازهای ویژۀ کودکان و نوجوانان، و پیشگیری ار ترک تحصیل یا رنج در یادگیری، از جمله اهداف اولیۀ این کتاب محسوب می‌شوند. نویسنده کوشیده‌است، دانش و مهارت‌های لازم برای آموزش و پرورش کیفی همۀ دانش‌آموزان، به‌ویژه دانش‌آموزان دارای نیازهای ویژه، را به مخاطب عرضه کند. نیازهای ویژه در این کتاب به طور کامل تشریح شده‌اند. بهسازی مهارت‌های اجتماعی و پذیرش در گروه هم‌سالان، گسترش مهارت‌های نخستین در خواندن و نوشتن، راهبردهای غلبه بر دشواری‌های خواندن، بهسازی مهارت‌های بیان نوشتاری، هجی‌کردن، محاسبه و حل مسئله، از جمله موضوعات کتاب هستند.

نویسنده تجربه‌ها و خاطرات خود از ۲۰ سال خدمت در آموزش و پرورش را در این کتاب جمع‌آوری کرده است. کتاب حاضر در دو فصل تألیف شده است؛ فصل اول نمونه‌هایی است که به تناسب موضوع و به فراخور موقعیت، در کلاس درس دربارۀ آن‌ها صحبت میشود؛ همان حاشیه‌هایی که برای فراگیرندگان از خود درس مفیدترند. همان بخش‌هایی از برنامۀ درسی پنهان برای بچه‌ها که در کتاب درسی وجود ندارد. نویسنده در فصل دوم به حکایت‌ها و حکمت‌هایی اشاره میکند که مرور و بازخوانی آن‌ها میتواند برای معلمان مفید باشد.

نوجوانی و دوران بلوغ در دختران از مهم‌ترین دوران زندگی محسوب میشود و زیربنای زندگی سالم در بزرگسالی است. کتاب حاضر حاوی مباحث بهداشتی، شرعی، روانی و اجتماعی بلوغ دختران است. در این کتاب به مسائلی چون نقش والدین در دوران بلوغ، راهکارهای رفتار صحیح با فرزندان در این سن، تأکید بر محبت و پرهیز از خشونت و توصیه‌هایی در جهت رشد متعادل عقلانی- عاطفی دختران اشاره شده است. در انتهای کتاب، پرسش و پاسخ در زمینۀ بلوغ و علائم جسمانی و روانی آن گنجانده شده است.

در کتاب حاضر، روش‌های یادگیری و علم‌آموزی به دانش‌آموزان در دو بخش و 9 فصل بررسی شده است. بخش اول شامل آن دسته از نیازهای والدین و دانش‌آموزان مانند هدف، انگیزه، تمرکز حواس، رشد اجتماعی و شوخ‌ طبعی است که در جلسات مشاوره‌ای مطرح میکنند. بخش دوم بنابر روایتی از پیامبر اکرم (ص) و با تکیه بر متون علمی-کاربردی تدوین شده و در آن مباحثی مانند حافظه، چگونه بیاموزیم و به کار ببریم، توسعه و پایداری آموخته‌ها و روش مطالعه و پژوهش مطرح گردیده است

تربیت به فعلیت رساندن استعدادهای دانش‌آموز و فراگیرنده است برای برطرف کردن نیازهای فردی و اجتماعی. کتاب حاضر می‌کوشد، با نگاهی عمیق‌تر به عناصر سازۀ تربیت، ضمن توجه به مفهوم، ابعاد، اهداف و کارکردهای تربیتی، با توجه به یافته‌ها و برداشت‌های جدید، مباحثی را مطرح کند که حاصل آن‌ها دست‌مایۀ تربیت مدنی شهروندان آینده باشد. الگوهای تربیتی، آموزش اثربخش و جایگاه تربیت در جریان‌های اجتماعی از دیگر مباحث کتاب هستند.

دین‌داری و نقش دین در جامعه معلمان و دانش‌آموزان از مباحثی است که در این کتاب به آن اشاره می‌شود. نویسنده معتقد است با توجه به رابطه معلمان و دانش‌آموزان و نقش الگویی معلمان، آن‌ها بیشترین تاثیر را بر نگرش دانش‌آموزان در دین‌داری می‌گذارند. خواننده با روش‌های کاربردی از جمله روش تلقین، روش تکریم شخصیت، روش بازی و روش‌های اصلاح و تغییر رفتار در تعلیم و تربیت اسلامی در کلاس‌های آموزشی و برنامه‌های مدارس آشنا می‌شود.

بازی‌های روانی شبیه بازی‌های دوران کودکی نیست بلکه بیشتر مانند فعالیت‌های فکری هم‌چون شطرنج یا درست کردن پازل است. در هر بازی، انگیزه، تغییر نقش و پاداش، قابل پیش‌بینی است. البته هیچ‌گاه دو بازی مانند هم نمی‌شود. معلم یا والدین آگاه می‌توانند تغییر نقش‌های افراد را کشف و آن‌ها را کنترل کنند. در این کتاب با آوردن مثال‌های عینی، درباره برخی از بازی‌هایی که در کلاس اتفاق می‌افتد و نیز درمورد تغییر نقش در بازی و متوقف کردن‌ آن بحث می‌شود. بازی‌های روانی در چهار دسته، بازی‌های دردسرساز، بازی‌های تحقیرآمیز، بازی‌های فریبنده و اغواکننده و بازی‌های معلمان گنجانده شده است.

با وجود درهم‌تنیدگی دنیای امروز و اهمیت یافتن علوم بین‌رشته‌ای، توجه به آن در آموزش عالی حائز اهمیت است. این کتاب مشتمل بر شش فصل است. در فصل اول،‌ مبانی نظری برنامه درسی بین رشته‌ای و تفاوت‌های رویکرد رشته‌ای و بین‌ رشته‌ای بررسی شده است. فصل دوم با مروری بر گونه‌شناسی، رویکردها و الگوهای بین رشته‌ای به بررسی موضوع برنامه درسی اختصاص یافته است. در فصل سوم تلاش شده است تا یک الگوی نظری برنامه درسی بین رشته‌ای طراحی شود و در فصل چهارم و پنجم و ششم تاکید اصلی بر طراحی یک الگوی کاربردی است.