شعر فارسی

خیام نیشابوری حکیم، عارف، سیاستمدار، دانشمند و شاعر خراسانی در نجوم آنقدر سرامد بود که تقویمی به نام جلالی ترتیب داد. البته او به شعر و شاعری‌اش مشهور است. کتاب حاضر یکی از کتاب‌های مجموعۀ چندجلدی «ادبیات ایران، از دیروز تا امروز» است که به شرح زندگی خیام، رمز‌گشایی و شرح رباعیات او، و سپس شرح رباعیات پرداخته‌است. نقاشی‌هایی نیز مطالب را همراهی می‌کنند.

وحشی بافقی از شاعران طراز اول مکتب «وقوع» بود. این مکتب بر حقیقت‌گویی استوار است. زبان سادۀ شعر و نحوۀ بیان ماجرا به‌گونه‌ای است که واقعی به نظر می‌رسد . کتاب حاضر نمونه‌هایی از غزل‌ها، قصیده‌ها، قطعه‌ها، ترکیب‌بندها، ترجیع‌بند‌ها، رباعی‌ها و مثنوی‌های شاعر را دربردارد. او تقریباً در همۀ قالب‌های شعری فارسی طبع‌آزمایی کرده است. در ابتدای کتاب وحشی به طور مختصر معرفی شده و سپس دربارۀ جایگاه و سبک شعری او چند خطی آمده است. در ادامه، اشعار او، همراه با توضیح کلمات مهم، گنجانده‌شده‌اند.

میرزا عظیما اصفهانی یکی از شاعران برجستۀ سبک هندی در قرن دوازدهم بود. در این کتاب صد غزل از دیوان میرزا عظیما گزینش شده‌است و زیبایی‌های زبانی، برجستگی‌های ادبی و ذوقی، شیرینی و شیوایی، نغزی و نکته برداری، و سرانجام گونه‌گونی مد نظر بوده‌است. گزیده‌ها شرح و توضیح دارند. در بخش مقدمه و تعلیقات، اشارات و توضیحاتی دربارۀ زندگی، مختصات سبکی شاعر و واژگان مشکل و ابیات نیازمند شرح آمده‌اند.

درس فارسی 2 نیز مانند بسیاری از درس‌های دبیرستانی کتاب کار دارد. کتاب حاضر مباحث درس فارسی پایۀ یازدهم (شامل هشت فصل از انواع ادبیات تعلیمی، سفر و زندگی، غنایی، پایداری، انقلاب اسلامی، حماسی، داستانی و جهان) را در قالب کتاب کار ارائه‌داده است. هر درس ساختاری به این شکل دارد: قلمرو زبانی شامل واژه‌های مهم هر درس و مباحث دستوری؛ قلمرو ادبی شامل آرایه‌های ادبی، سبک نثر، زندگی‌نامه و آثار نویسندگان و شاعران؛ قلمرو فکری شامل مفاهیم مهم هر درس.

خاقانی از جمله شاعران ایرانی بود که تأثیر قرآن و آیات آن در اشعارش بسیار است. اثر حاضر با توجه و محورقرار‌دادن همین موضوع تدوین شده است. در ابتدا نویسنده زندگی خاقانی و سبک شعری و رفتار او را بررسی می‌کند و دربارۀ آثار، مذهب و هم‌عصران او توضیحاتی می‌دهد. سپس در فصل اول تعریف اصطلاحاتی ادبی را می‌آورد که خاقانی در اشعارش به‌کار برده است؛ مثل اشاره، کنایه، ایما و رمز. در بخش دوم آیاتی از قرآن آمده‌اند که در اشعار خاقانی به آ‌ن‌ها اشاره‌ شده‌است.

فرخی سیستانی شاعری بود که در قصیده‌سرایی همچون سعدی در غزل‌سرایی جایگاه والایی دارد. شعر او نرم و ساده و روان است و حشو و زائده ندارد. اشعار او سرشارند از تشبیه و استعاره. او تقریباً در همۀ قالب‌های شعری فارسی طبع‌آموزی کرده است. در ابتدای کتاب حاضر فرخی سیستانی به طور مختصر معرفی شده و سپس دربارۀ جایگاه و سبک شعری او چند خطی آمده است. در ادامه، اشعار او همراه با توضیح نویسنده در بارۀ ابیات گنجانده‌شده‌اند.

اولین بخش از کتاب «اسکندرنامۀ نظامی» شرف‌نامه نام دارد. زندگی‌نامه‌ای خیالی دربارۀ اسکندر و رسیدن او به مقام پیامبری.خود اسکندرنامه بخش آخر از مجموعۀ «پنج گنج نظامی است. نظامی در استفاده از واژگان و در قصه‌گویی چنان با مهارت عمل‌کرده است که مخاطب باور می‌کند اسکندر همان «ذوالقرنین »قرآن است.در کتاب حاضر ، نویسنده دربارۀ اسکندر، تولد و پادشاهی، جنگ‌ها، ویرانی آتشکده‌های ایران زمین، رفتن اسکندر به غار کیخسرو و هندوستان و ری و خراسان، جنگ‌های اول تا هفتم اسکندر با روسیان، رفتن او به ظلمات و بیرون آمدن از آن و در نهایت بازگشت او به روم سخن گفته است.

آرایه‌های ادبی در زبان فارسی بسیارند و شناخت آن‌ها برای جویندگان دانش‌های ادبی لازم است. کتاب حاضر به آرایه‌ها و مباحث اصلی علم بیان می‌پردازد. نویسنده در ابتدا تعریفی ساده از هر آرایه آورده است. سپس با انواع مثال‌ها کوشیده است مطلب را در ذهن خواننده ثبت کند. از آوردن مثال‌های تکراری پرهیز کرده و نمونه‌های از شعر معاصر را مثال زده است. آرایه‌ها در دو فصل کلی آرایه‌های لفظی و معنوی ارائه‌شده‌اند و فصل سوم کتاب نیز نگاهی به علم بیان و انواع تشبیه و استعاره، مجاز و کنایه انداخته است.

هنر سعدی زاییدۀ ذهن سیال اوست. کتاب حاضر از مجموعۀ «گزینۀ ادب فارسی» ترکیبی است از قطعات و غزلیات عرفانی سعدی که نویسنده آن‌ها را شرح داده و تفسیر کرده و در واقع معنای آن‌ها را آورده است. رسم الخط امروزی، اعراب گذاری شعرها، معنی لغات و کلمات دشوار از ویژگی های این نسخه هستند. در ابتدای کتاب نشانه‌ها و اختصارات و در انتهای کتاب نیز واژه‌نامه و اعلام آمده‌اند.

هنر سعدی زاییدۀ ذهن سیال اوست. کتاب حاضر از مجموعۀ «گزینۀ ادب فارسی» قصیده‌های سعدی را در برگرفته‌است. نویسنده آن‌ها را شرح داده و تفسیر کرده و در واقع معنایشان را آورده است. قصیده‌های فارسی، مرثیه‌ها، قصیده‌های عربی و ملحقات بخش‌های این کتاب و رسم الخط امروزی، اعراب گذاری شعرها، معنی لغات و کلمات دشوار از ویژگی های این نسخه هستند. در ابتدای کتاب نشانه‌ها و اختصارات و در انتهای کتاب نیز واژه‌نامه و اعلام آمده‌اند.