علوم تربیتی

ارزشیابی کیفی توصیفی شیوه‌ای از ارزشیابی است که اگر به درستی انجام شود، شناخت کاملی از رفتار و عملکرد فراگیرنده به دست می دهد. کتاب حاضر در فصل اول کلیات و ماهیت ارزشیابی کیفی توصیفی را بررسی می کند و در فصل بعد چگونگی این ارزشیابی را با توجه به ابزارهای آن (آزمون‌های عملکردی، خودسنجی، سنجش مشاهده‌ای، آزمون‌های کتبی، پرسش و پاسخ، پروژه و پوشۀ کار) توضیح می‌دهد. مباحث فصل سوم به بازخورد اختصاص دارند و فصل چهارم نیز نگاهی گذرا به آیندۀ این نوع ارزشیابی دارد.

انسان‌ها این قابلیت را دارند که اهداف ارزشمندشان را برای سال‌ها حفظ و پیگیری کنند. بیشتر وقت‌هادست‌یافتن به اهداف به بهای سرکوب امیال آنی و تقویت اراده میسر می‌شود.کتاب حاضر شناخت بهتری از قدرت اراده و به کارگیری آن به مخاطب ارائه می‌کند و ضمن بیان روان‌شناسی خویشتن‌داری، فواید خودانگیزشی را شرح می‌دهد و تمرین عادت‌های خوب را توصیه می‌کند.

در این اثر ضمن بررسی معنا و مفهوم دیالوگ از دیدگاه فلاسفه و اندیشمندان، به توضیح اصول و مبانی آن پرداخته شده است. همچنین به نقش دیالوگ در حوزه تعلیم و تربیت به طور مفصل اشاره شده و مفهوم آن به صورت بنیادین مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

تاب‌آوری به توانمندی‌ها و قدرت‌هایی می‌پردازد که افراد، خانواده‌ها و جوامع را قادر می‌سازد تا بر گرفتاری‌ها و مشکلات فائق آیند. در این کتاب با اتخاذ رویکردی کل‌نگر، تاب‌آوری در سه سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی در ابعاد مختلف بررسی شده است. همچنین در انتهای کتاب، جهت سهولت در انجام پژوهش‌های مرتبط با تاب‌آوری، سه پرسشنامه در سه مقیاس سنجش گنجانده شده است.

سرعت و شتاب زندگی امروز نباید فرصت کودکی‌کردن را از کودک بگیرد. کتاب حاضر نقدی است بر تعلیم و تربیت دنیای مدرن که بیشتر در کشورهای پیشرفته جریان دارد. این اثر در 10 فصل، پس از شرح مستندی از گرفتاری والدین، دربارۀ یادگیری طبیعی کودکان، بازی با اعداد، زبان، خواندن و نوشتن، هوش، رشد خود‌انگاره و هوش اجتماعی به تفصیل بحث می‌کند. نویسندگان پس از آسیب‌شناسی وضع کنونی نشان می‌دهند که بازی همچنان کورۀ یادگیری است و آنچه کودکان از آن محروم شده‌اند، فرصت بازی‌کردن است. کتاب دربارۀ هر موضوع به طور علمی صحبت می‌کند و سپس با ارائۀ نمونه‌های واقعی از زندگی واقعی، آن را به چالش می‌کشد و راه‌های مفیدی پیش پای مخاطب قرار می‌دهد.

چند پایه‌بودن کلاس‌های بعضی مدارس روستایی را می‌توان فرصت قلمداد کرد. کتاب حاضر نگاهی تحقیقی به پنج مقاله دارد که در زمینۀ مدارس چند پایه انجام شده‌اند. در بخش اول کتاب با عنوان «ویژه‌نامۀ کلاس‌های چندپایه» پنج مقاله از پژوهشگران جهانی چندپایه به تفصیل آمده است. در بخش دوم نیز چکیدۀ حدود 20 مقاله در همین موضوع گنجانده شده است. در انتهای کتاب نیز واژه‌نامه‌ای همراه با ترجمۀ انگلیسی کلمات آمده است.

خواندن تجربه‌های مدرسه‌داری می‌تواند به بهتر شدن کیفیت کار معلمان کمک کند. کتاب حاضر روایت آموزگاری موفق است که هم توصیف دقیق ویژ‌گی‌های شناختی، عاطفی و اخلاقی کودکان را در مراحل متفاوت رشد شامل می‌شود و هم چگونگی رابطۀ معلم با آن‌ها را. این آموزگار از بچه‌های مهد کودک سخن می‌گوید؛ هم از سن شکل‌گیری تصویرسازی ذهنی آن‌ها و مراحل اندیشیدن، احساس‌کردن و اراده ‌کردن و هم از آموزش خلاق. نویسنده در عین حال که نشان می‌دهد چگونه از بیان داستان‌های ملی و تاریخی و اجرای نمایش‌های کلاسی، روح شجاعت و معنویت در بچه‌ها شکوفا می‌شود، موضوع نوجوانی و خصوصیات این دوره را نیز با خواننده در میان می‌گذارد.

وجود شادی و نشاط در مدرسه باعث رشد و تکامل همۀ ابعاد وجودی دانش‌آموز در بعد جسمانی، عاطفی، اخلاقی و معنوی می‌شود. کتاب حاضر با توجه به اهمیت موضوع شادی در بین دانش‌آموزان، نظریه‌ها و عوامل مؤثر بر شاداب‌سازی مدرسه را ارائه می‌دهد. کتاب در دو فصل کلی ارائه شده است که در فصل اول شادی تعریف می‌شود. سپس دیدگاه‌های مربوط به‌ آن و کاربرد نظریه‌های مربوط به شادکامی ذکر شده‌اند. در فصل بعد نیز مدارس برتر جهان از نظر شادی و عوامل مؤثر بر شادی در آن‌ها بررسی شده‌اند. در نهایت هم نویسنده پیشنهادهایی برای شاد‌بودن داده است.

ناتوانی در یادگیری مطلوب نوعی نارسایی شناختی در فرایند ذهنی در حوزه‌های گوناگون است. نویسنده این کتاب در 13 فصل به موضوع اختلال‌های یادگیری می‌پردازد. آن‌ها را طبقه‌بندی می‌کند، انواع اختلال در نوشتن، گفتاری، شنوایی، نارساخوانی، و اختلال در خواندن را معرفی می‌کند، نقش معلم را در برخورد با هر اختلال و نیز در مواجهه با ‌دانش‌آموزان دیرآموز و ناسازگار می‌گوید، و دربارۀ نقش خانواده و معلم در شناسایی و درمان کودک دارای اختلال یادگیری و جدیدترین روش‌های درمان اختلالات یادگیری و بیش فعالی توضیح می دهد.

یکی از ویژگی‌های معلم خوب توانایی مدیریت کلاس درس است، یعنی توانایی معلم برای ایجاد نظم، ایجاد انگیزه، درگیر‌کردن دانش‌آموزان و جلب مشارکت آن‌ها در فرایند یادگیری. در این کتاب، پس از طرح شیوه‌های مدیریت کلاس، شرایط کلاس دموکراتیک در برابر کلاس سنتی، نقش نظم و انضباط در محیط آموزشی و چگونگی جلب‌توجه معلم و نیز جلب مشارکت دانش‌آموزان در کلاس مطرح می‌شوند. هدایت دانش‌آموزان به سوی بحث‌های گروهی، نحوۀ برخورد با دانش‌آموزان ناسازگار و دیرآموز نیز از موضوعات کتاب هستند. پیشنهادهایی نیز دربارۀ نقش معلم در برابر دانش‌آموزان دچار اختلال نوشتن یا خواندن عنوان می‌شوند. مسائل تشویق و تنبیه در کلاس نیز از دیگر موضوعات کتاب است.