علوم تربیتی

ژاپن به عنوان کشوری در عرصه تکنولوژی و صنعت شناخته می‌شود و بسیاری از صاحب‎نظران نیز ریشه‌های این پیشرو بودن را در ساختار نظام آموزشی این کشور جست‌وجو می‎کنند. نویسنده در این کتاب، معمولاً از کشور ژاپن و به ویژه مدارس آن به عنوان نماد «جمع‎گرایی» یا «گروه‎گرایی» یاد می‎کند و از کشور امریکا به عنوان نماد «فردگرایی». وی نظام آموزشی این دو کشور را با هم مقایسه می‌‏کند و نشان می‌دهد که معلمان ژاپنی با دادن اختیار عمل به دانش‌آموزان، آن‌ها را خودمختار بار می‌‏آورند و فردیت آن‎ها ر ا در جمعیت جست‌وجو می‎کنند.

در این کتاب، به شکل تفصیلی با رویکرد به کارگرفته شده در تربیت معلم، یعنی تربیت «معلم فکور» آشنا می‎شوید که سعی دارد به صورت فزاینده، عمل فکورانه را درمعلم و دانشجومعلم بارور کند. با این رویکرد، از جمله موضوعات و محورهای زیر در کتاب پی گرفته می‌شود: «تربیت فکری معلم از نگاه دین»، «ابعاد تفکر انتقادی در تربیت معلم فکور»، «نویسندگی، ابزار حرفه‌‏ای و بالندگی معلم فکور»، «اخلاق حرفه‎ای معلم فکور»، »تجربه زیسته معلم فکور»، «فناوری اطلاعات و توسعه حرفه‎ای معلم فکور»، «دانشگاه فرهنگیان و تربیت معلم فکور».

در این دوره پر تحول، عنصر دانش به عنوان سرمایه معنوی و فکری سازمان‌ها از جمله سازمان آموزش و پرورش، کلید اصلی موفقیت مدیران است . یکی از رویکردهای مدیریتی نوین که آموزش و پرورش کنونی برای رسیدن به اهداف خود به آن نیاز دارد، مدیریت دانش است. این کتاب که آن را در دو بخش می‌خوانید، نویسنده به تشریح و بررسی مدیریت دانش و تأثیر آن در تعالی آموزش و پرورش پرداخته است. مدیریت دانش: تعاریف، دیدگاه‌ها، نقش‌ها و رهنمودها، مدیریت دانش در عصر نوین، انواع دانش، مکاتب مدیریت دانش، مستندسازی تجربیات مدیران، منابع یادگیری مدیران و مدیریت دانش در مدارس، از جمله موضوعات کتاب هستند.

ارزانی خطوط و دسترسی آسان به تلفن همراه در میان قشرهای جامعه، باعث ورود این وسیله ارتباطی به مدارس ابتدایی و راهنمایی کشور نیز شده است. عدم آگاهی و آموزش نحوه استفاده درست از گوشی همراه در میان نوجوانان از پیامدهای آسیب‌رسان این پدیده است. در این نوشتار تحقیقی، تأثیر تلفن همراه بر عملکرد تحصیلی، افت تحصیلی، مدگرایی و انضباط فردی دانش‌آموزان بررسی شده است. همچنین با استناد به دیدگاه‌های جامعه‌شناسی، تأثیرات این فناوری نوین در زندگی اجتماعی آسیب‌شناسی شده است.

آموزش کودکان در سنین ابتدایی آموزشی قانونمند و هدفدار است که در جریان آن افراد براساس خصوصیات و سطح رشدشان آموزش می‌بینند. در جریان آموزش پیشرفت جسمانی، شناختی و عاطفی کودکان در مسیر ارزش‌های فرهنگی جامعه هدایت می‌شود. کتاب در پنج بخش تنظیم شده است. در دو بخش ابتدایی به مدیریت مدارس، برنامه‌های مراقبت از کودکان و برنامه‌ریزی آموزش اشاره می‌شود. در سه بخش انتهایی پیرامون مدیریت و آموزش کارکنان مدارس، بودجه و مشارکت والدین و جامعه بحث شده است.

کتاب پیش رو می‌کوشد به مخاطب بیاموزد چگونه طرح درس بنویسد. فصل‌های اول کتاب، کلیات مربوط به طرح درس و تدریس را ارائه داده‌است. فصل 3 به بررسی ساختار طرح درس اختصاص دارد. نحوۀ نوشتن اهداف طرح درس در فصل 4 آمده‌است. فصل پنجم کتاب به سازمان‌دهی محتوا مربوط می شود. انتخاب روش‌های تدریس متناسب با اهداف یادگیری و تولید مواد کمک آموزشی در فصل7 و سنجش آموخته‌ها در فصل 8 به بحث گذاشته‌ شده‌است. نمونه‌هایی از طرح درس‌های نوشته‌شدۀ معلمان در فصل 9 آمده و فصل آخر کتاب نیز دوسویه، غیرمکتوب و مجازی است.

دانستن تفاوت‌های پسران با دختران به والدین و مربیان کمک می‌کند چگونگی برخورد با هر دسته را بهتر درک کنند. نویسندۀ کتاب حاضر کوشیده‌است ضمن تأکید بر تفاوت‌های میان تربیت و آموزش پسران، موانع پیشرفت پسران در دوران قبل از مدرسه، اوایل مدرسه و حین مدرسه را بررسی کند. این کتاب نه تنها به جنبه‌هایی در ارتقای سطح آموزشی پسران اشاه‌کرده است، بلکه به لحاظ پرورشی به جنبۀ رشد هیجانی- اجتماعی پسران نیز می‌پردازد.

تغییر در شیوۀ آموزش از مفاهیمی است که به بررسی نیاز دارد. در این کتاب شیوۀ دانش‌‌آموز محور در آموزش، به معنای فعال‌ترشدن دانش‌آموز مطرح می‌شود. نویسنده راهبردهایی کارامد برای معلمان ارائه داده‌است تا بتوانند در آموزش و تدریس، شیوۀ دانش‌آموز محور را پیاده کنند. این شیوه ده عنصر اساسی دارد که در هر فصل از کتاب یکی از آن‌ها بررسی شده‌اند.

احاطه بر قوانین شغلی موجب ایجاد نگرش قانون‌مدار در افراد می‌شود، همین عامل در افزایش بهره‌وری سازمان تاثیرگذار است. کتاب حاضر با هدف آموزش فرصت‌ها و ظرفیت‌های قانونی به مدیران مدارس و مسئولین ادارات در سه بخش تنظیم شده است. در بخش نخست به بایسته‌های قانونی مدارس اشاره می‌شود. در بخش دوم مقررات تأسیس و اداره مدارس غیردولتی تبیین شده است. بخش سوم مربوط به اهم موازین حقوقی و کیفری مرتبط با شغل مدیریت مدارس و آموزشگاه‌های دولتی و غیردولتی است.

سنجش و ارزشیابی آموزشی از جمله عناصر مهم کلاس‌های درس محسوب می‌شود. کتاب پیش رو در بستر روش سنجش عملکرد، ضمن ارائۀ بحث‌های نظری، راهکارهایی عملی ارائه کرده و مثال‌هایی متنوع از دورۀ دبستان تا دبیرستان و در موضوعات متفاوت آورده است. تقسیم بندی نوینی از سنجش‌های عملکرد و طراحی نظام نمره‌گذاری جدیدی به نام راهنمای توصیف عملکرد، از جمله ویژگی‌های آن است. مثال‌هایی عملیاتی از سنجش تکوینی جاسازی‌شده در فرایند تدریس و یادگیری نیز در کتاب آمده‌اند.