چندمعلولیتی

لازم است والدین کودکان بیش فعال اطلاعاتی دربارۀ این اختلال و چگونگی مواجهه با فرد مبتلا داشته باشند. نویسندۀ این کتاب کوشیده است نه یک مجموعه دستورالعمل، بلکه مجموعه‌ای نکتۀ علمی مفید برای کمک به روند پردازش تحریک کودک بیش فعال ارائه دهد. والدین و درمانگران در فصل اول کتاب با عمدی یا ارادی بودن رفتار چنین کودکی، حس یکپارچگی و مراحل و ارزیابی آن و حتی درمان نکاتی می‌آموزند. در فصل بعد انواع بیش فعالی و مشکلات مربوط به خواب یا تغذیه در بیش فعالی بررسی می‌شود. مخاطب در فصل سوم نکاتی دربارۀ مغز می آموزد تا بهتر متوجه بعضی اعمال کودک بیش فعال شود. در فصل چهارم سیستم‌های حسی اصلی به طور مجزا بررسی می‌‌شوند: لامسه، شنوایی، بینایی، لمس و بویایی. درمان یکپارچگی حسی موضوع بخش پنجم کتاب است. در فصل بعد نویسنده برای تعامل با چنین کودکی توصیه‌هایی می‌کندو بازی‌ها و اسباب‌بازی‌هایی را پیشنهاد می‌دهد. در فصل هفتم مستندات علمی کار ارائه‌شده‌اند و در فصل آخر نیز پرسش‌نامه‌ای برای والدین آمده است.

نقاشی استعدادهای فردی را شکوفا می‌کند. کتاب حاضر در چهار فصل به تأثیر نقاشی بر رشد کودک می‌پردازد. در فصل اول با عنوان «شناخت نقاشی کودک» مخاطب با ویژگی‌های نقاشی کودک، انگیزۀ او برای نقاشی، مراحل رشد توانایی هنری کودک، انواع خط، و رنگ و احساس کودک اختصاص دارد. در فصل دوم با عنوان «نقاشی، شخصیت و رشد کودک» مواردی مثل تأثیر نقاشی بر زندگی عاطفی و ادراک کودک و نیز جنبه‌های بیانگرانۀ نقاشی آمده‌اند. در فصل سوم «نقاشی و شکوفایی خلاقیت»، از خلاقیت و هوش، مفهوم و سطوح خلاقیت، و نیز تأثیر نقاشی بر خلاقیت سخن به میان آمده ‌است. در فصل چهارم که«نقاشی درمانی» نام دارد، ارزیابی شخصیتی و روان‌سنجی با نقاشی، امید بخشی، ایجاد حس چیرگی و درمان انواع اختلال‌های روانی با نقاشی مطرح شده اند.

تاب‌آوری نوعی سازگاری مثبت در واکنش به شرایط ناگوار است. کتاب حاضر دربارۀ حوزه‌های تاب‌آوری و عوامل مرتبط با آن در سال‌های آغازین کودکی توضیح می‌دهد. در بخش اول این اثر احساس امنیت و کیفیت دلبستگی، روابط کودک با هم‌سالان، والدین و مراقبان، شایستگی‌های اجتماعی و هیجانی، به همراه چک‌لیست‌های سنجش امنیت، استعداد، هیجانات و شایستگی‌های اجتماعی کودکان بررسی می‌شوند. بخش دوم با عنوان «مداخلات» به ارائۀ روش‌های عملی تقویت تاب‌آوری و راهبردهای مداخله‌ای با ذکر موردپژوهی دو کودک سه و چهار ساله اختصاص یافته‌است.

رفتارشناسی درمانی نوعی روان‌درمانی است که اثربخشی آن در درمان افسردگی و اضطراب ثابت شده‌است. نویسندۀ کتاب حاضر می‌کوشد ابزاری در اختیار مخاطب قراردهد تا به کمک آن بتواند بر ناراحتی‌های روانی غلبه کند. این کتاب شامل مجموعه‌ای تمرین است که در جلسات رفتاردرمانی شناختی به بیماران داده می‌شوند. نویسنده به منظور سهولت بخشی در انجام تمرینات ، از بذله‌گویی و شوخی نیز سود جسته است. در ضمن، ضرورتی برای خواندن همۀ بخش‌های کتاب یا ترتیب خواندن آن‌ها لحاظ نشده‌است. در بخش اول کتاب، اصول اولیه طرح شده‌اند و در بخش دوم موضوع از میان بردن مشکلات و تعیین هدف در زندگی مورد نظر است. استفادۀ عملی از رفتار در بخش سوم آمده و بخش چهارم با عنوان«پیش به سوی آینده» به مخاطب کمک می‌کند باورهای پایاتری پیداکند و در صورت بازگشت بیماری از آموخته‌ها کمک گیرد. در بخش پنجم به 10 نکته برای کارکردن با متخصصان روان‌درمانگر، بهتر خوابیدن و افزایش انگیزه برای بهترشدن اشاره شده‌است.

مخاطبان کتاب حاضر کودکان 8 تا 12 ساله‌ای هستند که بیش فعال تشخیص داده شده‌اند. نویسندگان کتاب در مقدمۀ آن تأکید کرده‌اند که مطالب آن برای کودکان دچار اختلالات توجهی تهیه شده است. به همین دلیل هم در سراسر کتاب، با توصیه‌هایی در مورد طرز رفتار در مدرسه، طرز برخورد با دیگران، طرز انجام تکالیف‌ درسی، طرز گذراندن اوقات تفریح و استراحت، تهیۀ فهرست برای انجام کارها، دوست‌یابی و یافتن راه حل برای مشکلات، و نیز با تصویرهایی برای رنگ‌آمیزی، یافتن اشیا در تصویر و یافتن کلمات در جدول حرف‌های الفبا، کوشیده‌اند توجه عمومی مخاطبان را تقویت کنند. کتاب پنج فصل دارد و در همۀ فصل‌ها یادداشت‌هایی از کودکان نقل شده است که از مشکلات خود گفته‌اند و نویسندگان کتاب به آن‌ها پاسخ داده‌اند.

والدین و مربیان می‌توانندبا فراهم کردن محیطی شاد و سازنده برای فرزندانشان، به سلامت بهداشت و روان آن‌ها کمک کنند. کتاب حاضر، به عنوان منبع دو واحد درس بهداشت روانی کودکان استثنایی، به مربیان، کاردرمانگران و والدین کمک می‌کند به نحو مؤثرتری به بهداشت روان و تربیت این کودکان بپردازند. کتاب دوازده فصل دارد. فصل اول شامل کلیاتی دربارۀ اهمیت توجه به بهداشت روانی و اهداف آن است. در فصل دوم نویسنده به بهداشت روانی در خانواده‌های کودکان استثنایی پرداخته و راه‌های رویارویی آن‌ها با موضوع را بررسی کرده است. فصل سوم چند بحث اساسی و مهم دربارۀ اهمیت و ضرورت مشاورۀ ژنتیک و آزمایش‌های پزشکی برای جلوگیری از معلولیت در حوزۀ پیشگیری را دربرمی گیرد. در فصل‌های چهارم تا دوازدهم ویژگی‌های توصیفی-شناختی و تأثیر مسائل و مشکلات بهداشت روانی کودکان عقب‌ماندۀ ذهنی، تیزهوش، نابینا، ناشنوا، ناسازگار، ناتوان در یادگیری ویژه، ناتوان در زبان و گفتارر، و ناتوان در مهارت های رشدی-ارتباطی آمده اند. در پایان هر فصل راهبردهایی برای تأمین بهداشت روانی این کودکان ارائه شده و در قسمت نتیجه‌گیری نیز راه‌های مقابله با مشکلات بهداشت روانی مورد بحث قرار گرفته است.

"گروه‌های دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، شامل دانش‌آموزان تیزهوش، کم‌توان ذهنی، مشکلات شنوایی، مشکلات بینایی، مشکلات تکلم، اختلالات یادگیری، اختلالات رفتاری، اختلالات حرکتی، و افراد دارای بیماری‌های صعب‌العلاج می‌شوند. در سه فصل اول کتاب، نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در کلاس درس، انواع سخت‌افزارهای مورد نیاز در آموزش ویژه، و مزایا و نحوۀ کار با تختۀ هوشمند شرح داده شده است. فصل چهارم به معرفی گروه‌های گوناگون دانش‌آموزان دارای نیازهای ویژۀ آموزشی و منابع فناوری‌های کمکی مربوط به هر یک از گروه‌ها اختصاص دارد. فصل پنجم جنبۀ دیگری از کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات را در این زمنیه شرح می‌دهد و فصل ششم برخی منابع کمکی را معرفی کرده است. واژه نامۀ فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی و گزارش‌های چند مطالعۀ موردی درپایان کتاب آمده است.

هدف از تأسیس «سازمان آموزش و پرورش ویژه» آموزش و پرورش گروه‌های دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، با تاکید بر آموزش حرفه‌ای است. در این کتاب نظریه‌ها و یافته‌های مرتبط با برنامۀ درسی این دانش‌آموزان در 13 فصل ارائه شده‌است. مبانی، تاریخچۀ برنامۀ درسی و طراحی آن در سه فصل اول بررسی می‌شوند. در فصل چهارم نظریه‌ها و رویکردهای برنامۀ درسی آنان، و در فصل بعد برنامۀدرسی کارکردی ارائه شده‌اند. متناسب‌سازی برنامۀ درسی، برنامۀ درسی انفرادی، آموزش شغلی در این برنامه، رشد مهارت‌های تحصیلی کارکردی، فردی و بین‌فردی، زندگی مستقل و رشد شغلی مباحث فصل‌های بعد هستند. در فصل آخر نیز برنامۀ درسی دانش‌آموزان با نیازهای ویژه در ایران ارائه شده‌است.

نویسنده این کتاب به معرفی و نقد نظریه‌های سازنده‌گرایی و آموزش‌گرایی، و روش‌های تدریس معلم‌محور و دانش‌آموز‌محور پرداخته‌ و نیز انواع روش‌های تدریس به دانش‌آموزان دارای نیازهای ویژه را شرح می‌دهد. این دانش‌آموزان عبارت‌اند از دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی و دانش‌آموزان دارای نارسایی یادگیری ویژه، اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی، اختلال‌های هیجانی-رفتاری، اختلال‌های ارتباطی، آسیب شنوایی، آسیب بینایی، اختلال‌های طیف اتیسم، ناتوانی‌های چندگانه و آسیب‌های جسمی، و نیز دانش‌آموزان تیز هوش و با استعداد. سه فصل پایانی کتاب به موضوع‌هایی نظیری آموزش معلمانی که به دانش‌آموزان دارای نیازهای ویژه درس می‌دهند، مدیریت زمان و فضای آموزشی این کودکان، و ارزیابی میزان یادگیری آنان اختصاص دارند.

افراد درگیر درمان و توان‌بخشی کودکان دچار بیماری‌های حاد و مزمن مخاطبان این کتاب خواهند بود. نویسنده کوشیده است کفایت اجتماعی کودکان دچار بیماری‌های حاد و مزمن را بررسی کند. در فصل اول کتاب بحث کفایت اجتماعی و بیماری‌های مزمن (دیابت، آسم،فیبروز کیسه‌ای، حمله‌های تشنجی) در کودکان، در فصل دوم بیماری‌های اکتسابی (سرطان و ضربه‌های مغزی) و در فصل سوم بیماری‌های ژنتیکی (سندروم ویلیامز، نروفیبروماتوز، توبروس اسکاروزیس، سندروم ترنر، سندروم X شکننده و فنیل کتونوریا) بررسی شده‌اند. البته نویسنده به همۀ بیماری‌ها نپرداخته‌است، اما شایع‌ترین آ‌ن‌ها را آورده‌است.