دیرآموز

اوایل کودکی دوره‌ای حساس است که کودکان در آن به رشد جسمی، شناختی و هیجانی می‌رسند. مداخلۀ آگاهانه در این دوره، به پیشرفت رشدی کودک کمک می‌کند. کتاب حاضر در ابتدا مسیر و شاخصه‌های رشد را در کودک عادی بررسی می‌کند. سپس به رشد کودکان مبتلا به اتیسم، فلج مغزی و اختلال رفتاری می‌پردازد. تغذیه برای رشد بهینه و مراقبت به منظور رشد متناسب کودکی نیز در بخش‌های پایانی کتاب مطرح شده‌اند.

کتاب حاضر در وهلۀ اول چهار دستورالعمل برای ارزیابی بالینی کودکانی ارائه می‌کند که به اختلال سلوک یا مقابله‌ای مبتلایند. در بخش بعدی، روش‌های گام به گام پیشبرد برنامۀ تجربی مؤثر برای آموزش والدین در مدیریت رفتار نافرمانی کودک و سپس مجموعه‌ای دست‌برگ برای استفادۀ والدین در طول برنامه‌ریزی آموزشی آمده‌اند. کتاب برای افرادی مناسب است که تجربه‌هایی در این باره دارند و برای خدمت رسانی آموز ش دیده‌اند. در واقع، راهنمایی بالینی برای اجرای مناسب روش‌های مدیریتی رفتار کودکان است.

بعضی کودکان از نظر هوشی، جسمی، روانی و اجتماعی با هم‌سالان خود تفاوت دارند و به آموزش‌های ویژه نیازمندند. این کودکان استثنایی باید شناخته شوند تا از آسیب‌ رسیدن بیشتر به آن‌ها جلوگیری شود. کتاب حاضر به طور خاص و با توضیحات مفصل به این موارد می‌پردازد: کم‌توانی ذهنی، تیزهوشی و خلاقیت، اختلال طیف اتیسم، نقص توجه و بیش‌فعالی، اختلالات یادگیری خاص، کم‌بینایی و نابینایی، کم‌شنوایی و ناشنوایی، مشکلات تکلمی، و معلولیت جسمی حرکتی.

اختلال نقص توجه و بیش فعالی اختلالی عصبی است که به تشخیص بالینی و تخصصی نیاز دارد. کتاب حاضر کوشیده‌است راهبردهایی به منظور افزایش دانش تخصصی معلمان، ارزیابی دقیق و دوری جستن از پیش قضاوتی در مورد دانش‌آموزان بیش‌فعال ارائه دهد. این اهداف را با بهره‌گیری از برنامه‌های اصلاحی، ارزیابی تیمی و مشاهده به‌پیش برده‌است. معیارهای تشخیص، اختلال بیش‌فعالی در کلاس درس، نحوۀ ارجاع به تیم خدمات مدرسه و راهبردهای ارتقای عزت نفس مبتلایان از جمله مباحث کتاب هستند.

مربیان و معلمان اولین کسانی هستند که با کودکان دچار اختلال نارسایی توجه-فزون‌کنشی مواجه می‌شوند. کتاب حاضر فراتر از توصیف مشکلات آشکار این کودکان و نوجوانان، به مشکلات این افراد در مدرسه می‌پردازد و چرایی آن‌ها را بررسی می‌کند تا مربی آگاهانه روش مداخلۀ خاص خود را بیابد. دربارۀ محورهای اصلی آموزشی، توان‌بخشی، و روان‌شناختی دانش‌آموزان مبتلا بحث شده و فهرستی از آنچه مربی می‌تواندبرای شناخت بهتر و کمک انجام دهد، در اختیار او قرار گرفته‌است.

دانش‌آموزان دورۀ ابتدایی به آموزش مهارت‌هایی در مقوله‌های سواد پایه، شایستگی‌ها و ویژگی‌های فردی نیازمندند. در این کتاب راهکارهایی بسیار ساده و عملی برای حل مشکلات کودکان ارائه شده‌اند؛ مشکلاتی مثل: ناخن جویدن، حسادت، مدرسه‌هراسی، کم‌توجهی یا بیش‌فعالی، خشونت و اختلالات یادگیری. «مهارت‌های اصلاح و تغییر رفتار کودکان و نوجوانان، تربیت جنسی و مسائل آن، ایجاد انگیزه در کودکان، لجبازی، گوشه‌گیری، سوگ و سوگواری و برقراری نظم در کودکان» از جمله موارد مطرح‌شده در کتاب هستند.

تعیین مقیاس هوشی، به‌خصوص در کودک، یکی از دغدغه‌های اولیای آموزش است. کتاب حاضر به تفسیر مقیاس هوشی «استنفورد-بینه»، به عنوان مقیاسی در تعیین هوش، اختصاص دارد. در نسخۀ پنجم این مقیاس (SB5) که پس از بازبینی هفت‌ساله منتشر شده‌است، آزمون گیرندگان با دو خرده آزمون مسیریابی شروع می‌کنند (آزمون غیرکلامی و آزمون واژگان یا کلامی). کتاب حاضر پس از معرفی عامل‌ها و خرده‌آزمون‌ها و ذکر استدلال‌ها، به تفسیر SB5 می‌پردازد. سپس کاربردهای بالینی این آزمون را مطرح و در نهایت گزارش‌هایی موردی ارائه می‌دهد.

بیش فعالی اختلالی است که در آن پرتحرکی، بی‌توجهی و رفتارهای ناگهانی بیشتر و شدیدتر از کودکان دیگر وجود دارد. در این کتاب اختلال«بیش‌فعالی» توصیف می‌شود. چگونگی تشخیص کودک بیش‌فعال از دیگر کودکان بازیگوش، مشخصۀ مبتلایان به این اختلال، دسته‌بندی، انواع و عوارض، تفاوت بیش‌فعالی دختران و پسران، آزمون تشخیص بیش‌فعالی، درمان، راهنمایی‌هایی برای والدین و آموزگاران، و بازی‌ها و تمرین‌هایی برای پرورش دقت در چنین کودکانی، از جمله مسائل کتاب هستند.

درصدی از افراد هر جامعه‌ای کودکان با نیازهای ویژه هستند که مسئلۀ اصلی آ‌ن‌ها در جامعه، نه کمبود امکانات و تسهیلات، بلکه نگاه و نگرش منفی و ترحم‌آمیز دیگر افراد جامعه است. این کتاب به طور مفصل و دقیق افراد با نیازهای ویژه را در یازده گروه معرفی می‌کند؛ از جمله: کم‌توانی ذهنی، تیزهوشی، ناتوانی‌های یادگیری، نارسایی توجه-فزون‌کنشی و اختلال‌های هیجانی رفتاری. محورهای اصلی آموزشی، توان‌بخشی، روان‌شناختی و پزشکی هر گروه، بررسی آخرین دستاوردهای پژوهشی و منابع موجود دنیا بحث می‌شود.

نحوۀ تربیت فرزندان همواره از دغدغه‌های والدین بوده‌است. این کتاب در چهار بخش والدین را راهنمایی می‌کند با کودکان خود چگونه رفتار کنند. ویژگی‌های خانواده‌های امروز ایران از جمله بچه‌های دردانه، مادران حساس و پدران گرفتار در بخش اول بررسی می‌شوند. ویژگی‌های مدرسه‌های ایران مثل معضل نمره، معلم کم‌حوصله و مدیر کارپرداز در بخش دوم مطرح شده‌اند. پیامدهای مسائل خانه و مدرسه مثل بدغذایی و بدخوابی، کم‌رویی، و پرخاشگری در فصل سوم آمده‌اند و در نهایت، مهارت‌های زندگی (از جمله: خودآگاهی، همدلی، روابط بین فردی، ارتباط مؤثر و نه‌گفتن) در فصل آخر بررسی شده‌اند.