فلسفه کودک

یکی از موثرترین راه‌کارها برای بازسازی و بهسازی فرایندهای آموزش و پرورش به کارگیری رویکرد فلسفه برای کودکان است. با اجرایی کردن این رویکرد، شیوه‌های تدریس و یادگیری منفعلانه منتفی می‌شود. در عوض والد، مربی و معلم از روشی استفاده می‌کند که کودک در آن نقشی محوری دارد و می‌تواند به بیان منطقی افکار و ایده‌های خود بپردازد. مجموعه‌ی ادب با همین نگاه در پی آن است که تغییراتی مثبت در تعلیم و تربیت به وجود آورد. در هر جلد از این مجموعه با یک داستان آموزنده برای کودکان آغاز می‌شود و با یک سری مطالب آموزشی و تربیتی برای مربی یا والدین به اتمام می‌رسد. موضوع این جلد در مورد سلام و خداحافظی کردن است: خرگوش کوچولو از اتاقش بیرون آمد و بلند گفت:«مامان من رفتم بازی کنم.» یک دفعه همه ساکت شدند و با تعجب نگاهش کردند، اما کسی چیزی نگفت. اصلاً انگار نه انگار...

یکی از موثرترین راه‌کارها برای بازسازی و بهسازی فرایندهای آموزش و پرورش به کارگیری رویکرد فلسفه برای کودکان است. با اجرایی کردن این رویکرد، شیوه‌های تدریس و یادگیری منفعلانه منتفی می‌شود. در عوض والد، مربی و معلم از روشی استفاده می‌کند که کودک در آن نقشی محوری دارد و می‌تواند به بیان منطقی افکار و ایده‌های خود بپردازد. مجموعه‌ی ادب با همین نگاه در پی آن است که تغییراتی مثبت در تعلیم و تربیت به وجود آورد. در هر جلد از این مجموعه با یک داستان آموزنده برای کودکان آغاز می‌شود و با یک سری مطالب آموزشی و تربیتی برای مربی یا والدین به اتمام می‌رسد. موضوع این جلد در مورد تنبلی کردن است: نزدیک ظهر خرگوش کوچولو از خواب بیدار شد. یادش افتاد آن‌روز صبح قرار بوده با کمک بابا یک قایق کوچولوی چوبی درست کند؛ اما دیگر خیلی دیر شده بود...

یکی از موثرترین راه‌کارها برای بازسازی و بهسازی فرایندهای آموزش و پرورش به کارگیری رویکرد فلسفه برای کودکان است. با اجرایی کردن این رویکرد، شیوه‌های تدریس و یادگیری منفعلانه منتفی می‌شود. در عوض والد، مربی و معلم از روشی استفاده می‌کند که کودک در آن نقشی محوری دارد و می‌تواند به بیان منطقی افکار و ایده‌های خود بپردازد. مجموعه‌ی ادب با همین نگاه در پی آن است که تغییراتی مثبت در تعلیم و تربیت به وجود آورد. در هر جلد از این مجموعه با یک داستان آموزنده برای کودکان آغاز می‌شود و با یک سری مطالب آموزشی و تربیتی برای مربی یا والدین به اتمام می‌رسد. موضوع این جلد در مورد کمک کردن و کمک خواستن است: خرگوش کوچلو بلد نبور خودش کفش‌هایش را بپوشد؛ اما دوست نداشت کسی کمکش کند. اما هر کاری کرد تا خودش کفش‌هایش را بپوشد، نشد که نشد...

در رویکرد فلسفه برای کودکان، در کنار اهمیت وافری که برای پرورش منطق و تفکر انتقادی و تفکر خلاق قائل می‌شوند، توجه به تفکر مراقبتی نیز از عنایت خاصی برخوردار است. این کتاب در هشت فصل در صدد تعریف، تببین و چگونگی تقویت مهارت تفکر مراقبتی است. عناوین فصول این کتاب عبارت‌اند از: جدال عقل و احساس، تفکر مراقبتی و خاستگاه آن، تفکر مبتنی بر ارزش، عواطف، هنجار و هم‌دلی.

در این کتاب ابتدا به آموزش تفکر و برخی مؤلفه‌های آن مانند ماهیت، تعریف، مهارت‌ها و نظریه‌های اصلی تفکر، پرداخته می‌شود. همچنین تفاوت تفکر و هوش و هوش‌های چندگانه بیان می‌گردد و سپس رویکردهای آموزشی مرتبط که شامل سه رویکرد برنامه‌های طراحی‌شده؛ یعنی «درس تفکر کورت»، «شش کلاه»، و «رویکرد القایی» است، بررسی می‌شود و در پایان، برنامه تجربی آموزش به روش القایی به‌عنوان برنامه «بست»، معرفی می‌گردد.

این کتاب بر مبنای نظریه عقل / انگیزه محور درباره بازی و رشد است. فرض نویسنده بر این است که کودک از بازی برای تقویت رشد ذهنی اجتماعی و احساسی خود استفاده می‌کند. حذف بازی از زندگی کودک به اندازه هل دادن زود و سریع آن‌ها به سوی بزرگ سالی مضر است، البته اگر زیان بارتر نباشد. فصل اول این کتاب، شرح این نظریه است و بعد بر پیشرفت‌های اجتماعی که منجر به عدم مشارکت بچه‌ها در بازی‌های سالم شده‌اند تاکید می‌کند. سپس برای والدین، مربیان و قانون گذاران، نقش اساسی بازی در رشد سالم ذهنی، اجتماعی و احساسی کودکان را توضیح می‌دهد و در نهایت برای بازگرداندن بازی‌های خودجوش و انگیزشی به زندگی بچه‌ها، توصیه‌هایی برای والدین و مربیان ارائه می‌دهد و...

یکی از مهارت‌های بسیار مهم درباره شیوه تفکر «مهارت تفکر انتقادی» است. تفکر انتقادی یک برآیند هدفمند است که در طی آن فرد با استفاده از اطلاعات و شواهدی که وجود دارد به بررسی یک مشکل می‌پردازد تا به یک پاسخ منطقی دست یابد. نویسنده در این کتاب ضمن بررسی راه و روش مدارسی که مدعی‌اند خود را وقف آموزش تفکر انتقادی به کودکان کرده‌اند، اصول صحیح تفکر انتقادی و آموزش آن را برشمرده و راه و روش صحیح آموزش تفکر و حل مسئله به کودکان را بیان کرده است.

در این کتاب با تمرکز بر نظریه ادبیات کودک و مفهوم کودکی، زمینه‌ای برای گفت‌وگو میان پژوهشگران، منتقدان و صاحب‌نظران ادبیات کودک، فراهم می‌شود. دیدگاه برخی از فیلسوفان درباره کودکی، نظریه و مدل‌های کودکی، رشد اخلاقی، حقوق کودکان، یادزدودگی کودکی و...، از مباحث کتاب است.

نویسنده در این کتاب در تلاش است تا نشان دهد که چگونه گفت‌وگو با کودکان می‌تواند نظریه‌های رشد شناختی را دربربگیرد. وی در این راستا چندین هدف را دنبال می‌کند؛ نخست این‌که، پرسش‌هایی را مطرح می‌کند که کودکان را به تفکر ترغیب نماید. دوم این‌که، امکان برقراری ارتباطی متفاوت با کودکان را به تصویر می‌کشد و درنهایت این‌که پرسش‌های عمیق فلسفی را در یک رابطه متقابل با کودک به چالش می‌کشد.

آیا کودکان به فلسفه نیاز دارند؟ دانشمندان معتقدند که کودکان به‌محض این‌که زبان را فرا می‌گیرند ذهنشان تقریبا بی‌درنگ سرشار از افکار می‌شود؛ از این‌رو، مدام در پی ملاک‌هایی هستند که با استفاده از آن‌ها سر از امور در آورند. امور با اعتبارتر را از کم‌اعتبارتر و بهتر را از بدتر تمیز دهند، این وعده فلسفه است که به آن‌ها کمک کند تا بهتر فکر کنند و بهتر تأمل کنند. در این ‌کتاب تمرین‌های ارائه می‌شود که به کودکان کمک می‌کند تا استعداد تفکر نقادانه و تفکر خلاق خود را پرورش دهند و همچنین به آن‌ها کمک می‌شود تا دلایل بهتر را از بدتر و قوی را از ضعیف تمیز دهند.